Badania po poronieniu
Poronienie jest definiowane jako wydalenie z jamy macicy jaja płodowego przed ukończeniem 22. tygodnia ciąży. Do poronień samoistnych dochodzi stosunkowo często. Szacuje się, że około 15% rozpoznanych ciąż kończy się poronieniem. W niektórych przypadkach może także dochodzić do trzech lub więcej kolejnych poronień i wtedy określamy to jako poronienia nawracające. Niezależnie od tego każde poronienie jest dla kobiety ciężkim przeżyciem i w tym trudnym czasie potrzebuje ona wsparcia ze strony rodziny, a niejednokrotnie także pomocy psychologicznej, zwłaszcza wtedy, gdy jest to już jej kolejne niepowodzenie położnicze i do tej pory nie posiada ona dziecka. Istotną rolę odgrywa także prawidłowa opieka medyczna nad taką pacjentką. O ile w przypadku pierwszego poronienia nie jest konieczne wykonywanie żadnych badań diagnostycznych (należy po prostu odczekać jakiś czas i ponownie starać się zajść w ciążę), o tyle poronienia nawracające wymagają już wnikliwej diagnostyki i wykonania wielu badań w celu znalezienia ich przyczyny i w miarę możliwości zastosowania odpowiedniej terapii w celu uniknięcia kolejnych poronień w przyszłości i wydania na świat zdrowego dziecka.
1. Badania genetyczne po pornieniu
Jedną z najczęstszych przyczyn poronień samoistnych w I trymestrze ciąży są wady genetyczne jaj płodowych. Wady te bardzo często powstają w skutek nieprawidłowości cytogenetycznych u jednego z rodziców, takich jak zrównoważona translokacja, translokacja Robertsona, mozaicyzm matczynego chromosomu X, delecje czy inwersje chromosomów. Zdarza się jednak, że dochodzi do nich przy zupełnie prawidłowym materiale genetycznym rodziców, a przyczyną wad u płodu jest nieprawidłowa gametogeneza, nieprawidłowy podział mitotyczny komórek zygoty, co prowadzi do trisomii, monosomii, triploidii czy tetraploidii. Z tego względu, w przypadku nawracających poronień, w pierwszej kolejności warto przeprowadzić badania kariotypu obojga partnerów oraz badania cytogenetyczne poronionego materiału. Mogą one dostarczyć cennych informacji co do przyczyn kolejnych poronień.
2. Badania w kierunku wad anatomicznych macicy
Wady anatomiczne macicy również mogą być przyczyną poronień zwłaszcza w późniejszym okresie ciąży, dlatego warto te badania przeprowadzić już po pierwszym poronieniu, aby w razie ich stwierdzenia od razu podjąć właściwe leczenie. Do najczęściej spotykanych wad macicy należą wady wrodzone, jak np. macica dwurożna czy macica z przegrodą, zrosty wewnątrzmaciczne, niewydolność szyjki macicy, mięśniaki macicy lub endometrioza miednicy mniejszej. Istnieje wiele metod pozwalających na wykrycie tych nieprawidłowości, niektóre z nich pozwalają jednocześnie na ich leczenie. W pierwszej kolejności wykorzystuje się badania nieinwazyjne, takie jak przezpochwowa ultrasonografia, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, następnie metody inwazyjne, czyli histerosalpingografię, histeroskopię i laparoskopię. Badania te pozwolą wykluczyć lub potwierdzić, że przyczyną poronień są właśnie wady budowy macicy.
3. Badania endokrynologiczne po pornieniu
Do prawidłowego przebiegu procesu zapłodnienia, implantacji zarodka i rozwoju wczesnej ciąży niezbędna jest zarówno prawidłowa folikulogeneza, czyli faza dojrzewania pęcherzyków jajnikowych, jak i prawidłowa faza lutealna i związana z nią funkcja ciałka żółtego. Wśród przyczyn zaburzeń tych procesów wymienia się zwiększoną sekrecję LH w trakcie folikulogenezy, niewydolność ciałka żółtego objawiającą się zbyt niskim stężeniem progesteronu, co sprawia, że błona śluzowa macicy nie jest przygotowana na zagnieżdżenie zarodka lub też nieprawidłową odpowiedź błony śluzowej na progesteron. Z tego względu badanie stężenia LH, stężenia progesteronu oraz ewentualnie biopsja endometrium mogą okazać się pomocne w wykryciu przyczyn nawracających poronień. Podobnie należy oznaczyć stężenia androgenów (męskich hormonów płciowych), gdyż ich zbyt wysoki poziom u kobiety także może prowadzić do poronień.
4. Badania immunologiczne po poronieniu
Wśród immunologicznych przyczyn niepowodzeń położniczych wymienia się przyczyny alloimmunologiczne oraz autoimmunologiczne. Przyczyny alloimmunologiczne związane mają być z nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego kobiety na tkanki zarodka. Polega na tym, że nie wytwarza się na nie odpowiednia tolerancja immunologiczna i dochodzi do „odrzucenia” zarodka i poronienia. Przyczyny te nie są jednak do końca poznane i udowodnione, więc budzą jeszcze wiele kontrowersji. Natomiast wśród przyczyn autoimmunologicznych na pierwszym miejscu wymienić należy zespół antyfosfolipidowy. W zespole tym stwierdza się występowanie w organizmie kobiety przeciwciał antyfosfolipidowych, jak antykoagulant toczniowy i przeciwciała antykardiolipinowe, które są przyczyną choroby zakrzepowej, małopłytkowości i nawracających poronień. Do wykrywania przeciwciał antyfosfolipidowych wykorzystywane są różne testy, a ich stwierdzenie wymaga podjęcia próby leczenia za pomocą heparyny i kwasu acetylosalicylowego. Takie postępowanie może okazać się skuteczne w przypadku nawracających poronień spowodowanych zespołem antyfosfolipidowym.
5. Badania w kierunku chorób infekcyjnych
Różne infekcje, zwłaszcza wirusowe, mogą być przyczyną poronień. Do najczęstszych zakażeń wirusowych mających niekorzystny wpływ na przebieg ciąży i mogących wywołać poronienie należy różyczka, cytomegalia, opryszczka, nagminne zapalenie ślinianek, odra. W celu zdiagnozowania tych zakażeń wykonuje się badania serologiczne wykrywające swoiste przeciwciała w klasie IgM i IgG. Podobne badania są wykonywane w kierunku toksoplazmozy oraz infekcji spowodowanych bakterią Chlamydia trachomatis, które także może prowadzić do poronień. Wykrycie tych zakażeń i zastosowanie właściwego leczenia może zapobiegać niepowodzeniom położniczym w przyszłości. Należy także pamiętać, że każda choroba przebiegająca z wysoką gorączka może wywoływać czynność skurczową macicy i prowadzić do wydalenia płodu. Wśród innych przyczyn poronień powinno się brać pod uwagę udział czynników toksycznych, takich jak alkohol i tytoń oraz stres psychiczny i w razie konieczności dążyć do ich wyeliminowania.