Przyczyny dysleksji

Dysleksja jest zaburzeniem rozwojowym upośledzającym zdolność dziecka do nauki czytania i pisania. Skuteczna pomoc zależy od jak najwcześniejszego rozpoznania problemu. Jest to zaburzenie neurologiczne objawiające się wybiórczymi trudnościami w nauce . Dziecko dyslektyczne ma trudności w sylabizowaniu, czytaniu, i to mimo prawidłowego IQ, zgodnego z wiekiem. Dysleksja upośledza percepcję szyku słów lub liczb w tekście pisanym. Dzieci nie potrafią sprawnie przekładać głosek na litery oraz brzmienia wyrazów na ich zapis graficzny, ani składać ich we właściwym porządku podczas czytania i pisania.

1. Możliwe przyczyny dysleksji

• Podejrzewa się nieprawidłową interakcję między obiema półkulami mózgu, przy czym dysleksja jest problemem lewej półkuli, najprawdopodobniej związanym z dysfunkcją położonych w niej ośrodków mowy – odbiorczego, czyli uczuciowego (Wernickiego) i nadawczego, czyli ruchowego (Broca).

• Czynniki genetyczne – z racji występowania dysleksji rodzinnie.

  2. Objawy dysleksji Pacjentów łączą trudności w nauce czytania i pisania, ponadto zaburzenia mogą przejawiać się w postaci:

• trudności w wyróżnianiu pojedynczych dźwięków składających się na wyrazy,

• trudności w zapamiętywaniu nazwisk, liczb i kolorów,
• trudności w dopasowywaniu do siebie dźwięków czy rytmicznych wyrazów,
• mylenie liter i słów podobnych graficznie, np. b – d, h – n, m – w, tak – kat,
• niezręczność lub brak koordynacji,
• mylenie lewej i prawej strony,
• trudności w koncentracji, skrócony czas skupiania uwagi,
• podatność na stres i frustrację,
• skłonność do bałaganu i dezorganizacji,
• trudności w planowaniu, mylenie pojęć „wczoraj”, „dziś”, „jutro”,
• problemy w opanowaniu podstawowych pojęć matematycznych. Następstwem dysleksji są problemy w szkole . Dla dzieci z tym zaburzeniem lekcje są prawdziwą męką. Mimo dłuższego czasu spędzanego nad książką mają problem w tym, by dogonić swoich kolegów z klasy, co je frustruje.

Dzieci, które nie mają pomocy ze strony dorosłych często przejawiają skłonność do izolacji, mają podkopaną wiarę w siebie i liczne

Zobacz film: "Dlaczego dziewczynki mają lepsze oceny w szkole?"

problemy behawioralne w szkole i domu. Co gorsza, zwłoka w rozpoznaniu dysleksji może sprawić, że negatywne postawy i zachowania utrwalą się na długie lata i znacznie wykroczą poza sferę czysto edukacyjną.

3. Mity na temat dysleksji

• Dyslektycy są głupi – przeciwnie, dysleksja może dotykać ludzi o dowolnym poziomie inteligencji.
• Dyslektycy są leniwi, bezmyślni, niestaranni, nie przykładają się do nauki – niezależnie od tego jak dziecko się stara, obróbka informacji to prawdziwy problem.
• Dyslektycy są mało zdolni.
• Dyslektycy są pozbawieni wrażliwości.
• Dyslektycy są skazani na najgorzej płatne prace – jeśli tylko problem zostanie zdiagnozowany i odpowiednio leczony młodzi ludzie z dysleksją nie mają z góry zmniejszonych szans na sukces.

  4. Rozpoznanie dysleksji Dysleksję rozpoznaje się na podstawie specjalistycznych testów. Wczesna identyfikacja tego zaburzenia i wdrożenie specjalnego programu nauczania pozwala dotkniętym nim dzieciom nadrobić zaległości i optymalnie wykorzystać własny potencjał rozwojowy.

Specjalistyczne badania lekarskie mają zwykle niewielkie znaczenie w diagnostyce dysleksji, jednak mogą służyć wykluczeniu innych możliwych przyczyn problemów dziecka, np. nierozpoznanej padaczki. Testy badające zachowania oraz rozwój emocjonalny i społeczny są przydatne w planowaniu terapii i ocenie jej skuteczności. Analiza trudności w czytaniu powinna skupić się na identyfikacji pewnych prawidłowości w popełnianych przez dziecko błędach. Testy takie obejmują m.in. rozpoznawanie i analizę słów, płynność (dokładność i szybkość przyswajania sobie czytanego tekstu) oraz rozumienie języka mówionego i pisanego. Ocenie podlega również zasób słów, sam proces czytania, kojarzenie i rozumowanie. Umiejętności dekodowania sprawdza się w zdaniach polegających na wymawianiu liter, dzieleniu słów na sylaby i składaniu dźwięków w rozpoznawalne słowa. Badana jest ogólna sprawność dziecka w posługiwaniu się językiem. Ocena inteligencji (funkcji poznawczej mózgu), oparta na badaniach pamięci, uwagi, dedukcji i rozumowania ma zasadnicze znaczenie dla rozpoznania. * Niezbędna jest też wnikliwa ocena psychologiczna, ponieważ dysleksja często pociąga za sobą określone problemy emocjonalne i behawioralne, które zwrotnie komplikują ją samą.

5. Leczenie dysleksji

Program terapeutyczny wdrażany w celu leczenia dysleksji ma na celu nie wyleczenie zaburzenia, lecz pokonanie wywołanych nim trudności i stworzenie dziecku optymalnych warunków rozwojowych. Dyslektyczne dzieci wymagają szczególnych, elastycznych metod postępowania, które pomagają im opanować:

• Sztukę identyfikacji dźwięków i ich kolejność w poszczególnych słowach oraz dekodowania i analizowania słów.
• Słownictwo, gramatykę i składnię języka ojczystego.
• Organizację i koordynację języka pisanego.
• Zróżnicowane formy komunikacji.

Dzieci z dysleksją uczą się sposobów oswojenia własnego defektu. To, w jakim stopniu uda im się do niego przystosować zależy od osobowości dziecka, od pomocy otrzymanej w szkole i w domu. Pozytywne jest to, że większość ludzi przyswaja sobie odpowiednie strategie i z sukcesem pokonuje swoje ograniczenia.

Na dysleksję cierpi łącznie ok. 500 000 uczniów szkół różnych szczebli. Występuje trzy razy częściej u chłopców. Dotyka około 9 – 10% dzieci i młodzieży.

Anna Liszewska