Problemy z liczeniem

Problemy z liczeniem – tak ogólnie określa się dyskalkulię rozwojową. Niestety, trudności w zakresie rachowania nie ograniczają się tylko do nieumiejętności dokonywania czterech podstawowych działań arytmetycznych – dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia. Dzieci z dyskalkulią rozwojową nie potrafią zapamiętać tabliczki mnożenia, a także rozwiązywać zadań matematycznych z treścią, przepisać prawidłowo działań matematycznych z tablicy, przeczytać liczb albo znaków matematycznych. Matematyka staje się dla nich koszmarną katorgą. Dzieci przejawiające trudności matematyczne najchętniej nie chodziłyby na lekcje matematyki, co wtórnie pogłębia ich problemy w nauce. Czym jest dyskalkulia? Czy polega tylko na problemach z liczeniem? Jak mogą manifestować się trudności w zakresie rozumowania matematycznego?

1. Objawy dyskalkulii

Dla niektórych uczniów matematyka to najgorszy przedmiot w szkole. Mimo wielu godzin spędzonych nad książkami, mimo korepetycji i zajęć pozalekcyjnych, problemy z liczeniem dają się we znaki, a w miarę dorastania mogą nawet się pogłębiać, skutkując niepowodzeniami szkolnymi. Problemy z liczeniem mogą wskazywać na dyskalkulię. Dyskalkulia to w dosłownym tłumaczeniu „złe liczenie”. Jest to zaburzenie zdolności matematycznych wskutek nieprawidłowości w rozwoju tych części mózgu, które stanowią anatomiczno-fizjologiczne podłoże dojrzewania zdolności matematycznych. Dyskalkulia dotyczy tych dzieci, które cechują się normą intelektualną, a których problemy w nauce zawężają się do trudności w rozumieniu pojęcia liczby oraz rozpoznawaniu i dokonywaniu operacji na liczbach. Jak jeszcze mogą objawiać się problemy z liczeniem u dzieci?

• Dziecko nie rozumie języka matematycznego. Nawet przy dobrej umiejętności czytania zapomina, podczas czytania długiego zdania, co było na początku.
• Ma trudności w rozpoznawaniu i używaniu symboli związanych z obliczaniem, np. +, -, x.
• Przejawia problemy w czytaniu liczb wielocyfrowych, w szczególności liczb, w których występuje zero, np. 2008, 1309.
• Błędnie odczytuje liczby, np. 26 jest odczytywane jako 62.
• Nie potrafi odczytać wyników pomiarów, czytać map, tabel i wykresów.
• Myli podczas odczytywania podobnie wyglądające cyfry, np. 6 i 9, 3 i 8.
• Nie zauważa przestrzeni między liczbami, np. 8 13 jest odczytywane jako osiemset trzynaście.
• Pisze liczby i symbole matematyczne w sposób odwrócony.
• Ma problemy z kopiowaniem liczb, obliczeń lub figur geometrycznych z zestawu obrazków.
• Nie potrafi zapisać poprawnie liczby zawierającej więcej niż jedną cyfrę – pomija zera, przestawia kolejność cyfr, dzieli liczbę na części składowe.
• Ma trudność w przywołaniu z pamięci, jak zapisuje się liczby, obliczenia, kształty geometryczne i symbole matematyczne.
• Nie potrafi uszeregować rosnąco lub malejąco liczb ze względu na wartość.
• Dziecko liczy na palcach.
• Nie rozeznaje się w sekwencji liczb, np. nie umie wstawić w szereg liczbowy liczb 13 i 29.
• Nie pamięta tabliczki mnożenia.
• Słabo liczy w pamięci, a także ma trudności z liczeniem wstecz.
• Ma trudności z oceną wartości miejsca dziesiętnego liczby.
• Nie rozumie pojęć związanych z wagą, przestrzenią, kierunkiem i czasem.
• Nie potrafi odczytać danych z układu współrzędnych.
• Wykazuje trudności w zakresie umiejętności łączenia reprezentacji graficznej z wartością liczbową.
• Nie rozumie pojęć: mniej, więcej, dużo, mało, najwięcej, równo, tyle samo.
• Nie umie powiązać terminów matematycznych z ich skrótami, np. centymetr – cm.
• Myli jednostki danej miary, np. kg, dag i g.
• Zapomina wzory matematyczne.
• Ma kłopoty z rozpoznawaniem skrótów, np. cm², cm³.
• Nie umie zastosować matematyki w zadaniach praktycznych.
• Nie rozeznaje się, jakie powinny być następne kroki, by rozwiązać zadanie matematyczne.
• Wykazuje problemy z przechodzeniem z poziomu konkretów na poziom abstrakcyjnego myślenia.

Ponadto, dyskalkulia współwystępuje też z dysleksją, czyli trudnościami w czytaniu i pisaniu. Dyskalkulia sprawia, że uczeń na dalszych etapach kształcenia ma również problemy z nauką geometrii, geografii, fizyki i chemii. Nierzadko trudności matematyczne przekładają się na problemy emocjonalne dzieci. Maluchy czują lęk z powodu wolniejszej pracy i popełniania wielu błędów. Mogą bać się matematyki i kompromitacji przed klasą oraz nauczycielem. Nie ufają swoim kompetencjom matematycznym, bezustannie sprawdzają poprawność swoich odpowiedzi, co może prowadzić do rozwoju wyuczonej bezradności i niskiego poczucia własnej wartości. Warto mieć świadomość, że istnieje wiele rodzajów dyskalkulii, np. dyskalkulia leksykalna, werbalna czy operacyjna. By rozpoznać źródło problemów z liczeniem u własnego dziecka, trzeba monitorować jego efekty pracy na lekcjach matematyki i w razie wątpliwości czy obaw udać się do poradni pedagogiczno-psychologicznej, by jak najszybciej podjąć kroki w kierunku reedukacji matematycznej.