Zasady postępowania przy przeziębieniu i grypie
Przeziębienie jest najczęściej chorobą wirusową wywoływaną przez całą gamę wirusów atakujących drogi oddechowe. Natomiast czynnikiem zakaźnym grypy są wirusy grypy A lub B. Objawy mogą być podobne.
Najczęściej przeziębieniu towarzyszy uczucie zatkanego nosa, ból gardła i kichanie. Objawy wspólne dla obu chorób to kaszel, ból głowy i dyskomfort w klatce piersiowej. Grypa zazwyczaj ma cięższy przebieg. Zaczyna się nagle wysoką gorączką, która może trwać kilka dni. Towarzyszą jej bóle kostno-mięśniowe, zmęczenie i osłabienie.
Obie choroby wirusowe nie wymagają stosowania antybiotyków. Leki przeciwwirusowe też zazwyczaj nie są potrzebne poza ciężką postacią grypy.
Rzadziej pod potocznym pojęciem przeziębienia może się kryć infekcja bakteryjna. Paciorkowcowe zapalenie migdałków – popularna angina – często przebiega z silnym bólem gardła, bólem przy przełykaniu, wysoką gorączką i ogólnym uczuciem rozbicia. Wówczas wskazana jest wizyta u lekarza i w przypadku ciężkiej infekcji bakteryjnej, takiej jak angina – antybiotykoterapia.
1. Leczenie objawowe – przeciwgorączkowe i nawodnienie
Leczenie przeziębienia ma dwa cele: poprawę samopoczucia oraz zniesienie objawów. Kluczowe znaczenie ma zapewnienie wystarczającej ilości wypoczynku w ciągu dnia i nocy. Warto zadbać o komfortowe warunki snu w ciepłym i wilgotnym pomieszczeniu. Ważne również jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, co pomaga w nawilżeniu śluzówek i udrożnieniu nosa.
Leczenie objawowe to przede wszystkim zwalczanie wysokiej gorączki. Gdy temperatura przekracza 38,5 stopnia Celsjusza lub dziecko odczuwa znaczny dyskomfort przy niższej temperaturze, jest niespokojne lub ma bóle głowy, mięśni czy stawów, stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Przez pierwsze trzy miesiące życia podaje się tylko paracetamol, starszym dzieciom również ibuprofen. Wysokiej temperaturze może towarzyszyć brak apetytu. Nie należy zmuszać dziecka do jedzenia, tylko zapewnić wypijanie dużej ilości płynów. Jednocześnie należy unikać przegrzewania. Gdy tylko temperatura obniży się i samopoczucie poprawi, warto wychodzić na spacery. Nie ma potrzeby pozostawiania dziecka w łóżku, gdy czuje się lepiej, odzyskuje naturalną energię i marzy o wyjściu na dwór.
2. Na ból gardła i katar
Na ból gardła, gdy wiek dziecka na to pozwala, warto zastosować płukanie szałwią, rumiankiem, wodą z solą – pół łyżeczki na szklankę wody – lub sodą w tej samej proporcji kilka razy dziennie po posiłkach. Dzieciom starszym mogą również pomóc tabletki do ssania. Jest wiele produktów naturalnych opartych na ziołach i zawierających chemiczne środki odkażające.
Na katar polecam krople i aerozole zawierające sól fizjologiczną lub morską, które mogą być stosowane wielokrotnie w ciągu dnia. Na zatkany nosek niemowlęciu może pomóc umieszczenie go w pozycji półsiedzącej na kilkanaście minut. Dostępne bez recepty preparaty pseudoefedryny pomagają udrożnić nos, dzięki czemu ułatwiają oddychanie, ale tylko gdy są stosowane do 3-5 dni. Stosowane dłużej wywołują patologiczne nasilenie objawów zatkania nosa i zwiększają ilość wydzieliny. Leki te ponadto przyspieszają częstość pracy serca i podwyższają ciśnienie. Stąd są przeciwskazane u dzieci z chorym sercem, chorobami tarczycy, jaskrą i cukrzycą.
Należałoby się podwójnie zastanowić nad stosowaniem chemicznych preparatów złożonych dostępnych bez recepty. Zawierają one środki znoszące najczęściej występujące objawy, których twoje dziecko może wcale nie mieć, np. pseudoefedynę na udrożnienie nosa czy paracetamol na obniżenie gorączki. To grozi nadmiarem podawanych leków i jednocześnie związanych z nimi efektów ubocznych. Nie zaleca się ich stosowania u dzieci poniżej czwartego roku życia.
3. Na kaszel
Kaszel w przebiegu infekcji zmienia swój charakter z suchego – trwa około 2-3 dni – na mokry, dzięki któremu oczyszczają się oskrzela. W końcowej fazie choroby może ponownie pojawić się kaszel suchy wynikający z podrażnienia dróg oddechowych.
Na kaszel mokry z gęstą wydzieliną stosuje się leki wykrztuśne: bromheksynę i jej czynny metabolit ambroksol, acetylocysteinę, karbocysteinę, mesnę oraz zioła – tymianek i bluszcz. Acetylocysteina z karbocysteiną oraz mesna mają podobny mechanizm działania – rozrywają związki wchodzące w skład śluzu, przez co ułatwiają odkrztuszanie.
Bromheksyna pobudza kaszel na zasadzie odruchowej, a ponadto wywołuje wzrost wydzielania śluzu o mniejszej gęstości przez gruczoły oskrzelowe. Ambroksol działa silniej niż związek macierzysty.
Leki hamujące kaszel w praktyce są stosowane dużo rzadziej niż leki wykrztuśne. Powinny być stosowane tylko na kaszel suchy, który utrudnia mówienie lub wypoczynek nocny. W przeciwnym razie kaszel jest potrzebny do oczyszczania dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny i wspomaga proces zdrowienia. U dzieci stosowane są preparaty zawierające kodeinę, dekstromorfan i butamirat.
Do leków stosowanych w terapii kaszlu i ułatwiających odkrztuszanie należy fenspiryd, który działa przeciwzapalnie i rozkurczowo na drogi oddechowe. Dzięki swoim właściwościom może być on stosowany zarówno w terapii kaszlu suchego, jak i mokrego, w zakażeniach wirusowych i bakteryjnych dróg oddechowych.
4. Wśród leków stosowanych na kaszel suchy stosuje się poniższe leki
Kodeina poza hamowaniem kaszlu, działa też przeciwbólowo, hamuje ośrodek oddechowy, a stosowana długotrwale uzależnia.
Dekstromorfan siłą działania przeciwkaszlowego odpowiada kodeinie. Jednak nie wywiera efektu przeciwbólowego, nie wywołuje przyzwyczajenia i nie działa depresyjnie na ośrodek oddechowy.
Butamirat, w odróżnieniu od dwóch powyższych leków, nie należy do pochodnych morfiny. Hamuje suchy kaszel o każdym pochodzeniu i wykazuje nieznaczne działanie rozkurczające mięśnie oskrzeli.
Stosowanie leków przeciwhistaminowych zaleca się tylko u osób ze stwierdzoną alergią. Objawy uczuleniowe mogą nasilać się podczas przeziębienia lub mogą nawet naśladować chorobę przeziębieniową.
5. Dieta i inhalacje
Zdrowe odżywianie jest decydujące, aby zapobiegać przeziębieniom lub zwalczyć objawy rozwiniętej choroby. Dieta powinna być zróżnicowana, zawierająca składniki pokarmowe z każdej grupy żywieniowej w proporcjach odpowiednich dla wieku. Dodatkowo powinna zapewniać niezbędną podaż witamin i minerałów: witaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C oraz minerały cynk i miedź.
Pomocne w łagodzeniu objawów infekcji mogą okazać się olejki eteryczne w postaci inhalacji lub wcierane w skórę. Przynoszą one ulgę nie tylko udrażniając nos, ale również hamując rozwój infekcji, jak powszechnie stosowany olejek miętowy. Dla najmłodszych dzieci, gdy staramy się ograniczyć ilość leków, inhalacje z pary wodnej lub w razie potrzeby z dodatkiem leków upłynniających wydzielinę, są szczególnie cenne.
Dowiedz się więcej
Dostępne są również preparaty ziołowe w postaci syropów zawierające składniki łagodzące określone objawy przeziębieniowe. Echinacea jest skuteczna zwłaszcza, gdy zastosowana jest na początku przeziębienia. Ponadto wiele preparatów zawierających wyciągi z kwiatów i owoców czarnego bzu, kwiatów lipy, bluszczu, tymianku czy podbiału i prawoślazu zawiera naturalne składniki, które działają synergistycznie w przeziębieniu.
Tradycyjne domowe sposoby też często przynoszą ulgę, np. zupa z kurczaka, która zawiera dużo aminokwasu cysteiny – substancji zawartej w lekach rozrzedzających śluz. Ponadto znane są właściwości lecznicze miodu, który zawiera bogactwo substancji aktywnych czy czosnku, silnego środka zwalczającego bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty.