O czym świadczy kaszel, skąd się bierze, czego może być oznaką?

Kaszel jest jednym z podstawowych, fizjologicznych odruchów obronnych organizmu, wspomagającym oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu i substancji dostających się do nich wraz z wdychanym powietrzem. Powstaje on wskutek podrażnienia receptorów kaszlowych występujących w błonie śluzowej zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych.

Najczęściej mamy do czynienia z kaszlem ostrym. Jeżeli kaszel trwa dłużej niż trzy tygodnie, zaczynamy mówić o kaszlu przewlekłym.

Wśród przyczyn kaszlu ostrego u dzieci możemy odnaleźć najczęściej infekcyjne zapalenia górnych (nos, zatoki, gardło, krtań) i dolnych (oskrzela, płuca) dróg oddechowych o etiologii wirusowej, rzadziej bakteryjnej – towarzyszą im wówczas również inne objawy, takie jak gorączka, katar, bóle mięśni, stawów. Jeżeli ostry napad kaszlu występuje u zupełnie zdrowego dziecka, może być wywołany zakrztuszeniem/aspiracją ciała obcego do dróg oddechowych bądź ekspozycją na inny czynnik drażniący (np. dym ogniska/dym papierosowy). U dzieci z alergią lub rozpoznaną astmą oskrzelową ostry napad kaszlu, z towarzyszącym świszczącym oddechem i dusznością, może być spowodowany ekspozycją na alergen.

Ostry kaszel w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych określa się często jako „suchy” lub „mokry”, co związane jest z określoną fazą infekcji. Kaszel suchy występuje najczęściej na początku zakażenia, gdy obfita surowiczo-śluzowa wydzielina spływa do zmienionych zapalnie gardła, krtani i tchawicy, podrażniając receptory - odpowiada to pierwszej, tzw. naczyniowej fazie zapalenia i towarzyszy innym objawom typowym dla tej fazy (gorączka, lejący się z nosa katar). Po kilku dniach kaszel staje się mokry, towarzyszy mu odkrztuszanie gęstej wydzieliny – taki jest naturalny przebieg typowej infekcji górnych dróg oddechowych, pojawienie się kaszlu mokrego wcale nie świadczy o zaostrzeniu infekcji, czy „zejściu zakażenia” na dolne drogi oddechowe – oskrzela i płuca – jak często myślą rodzice małych pacjentów.

Zobacz film: "Rodzaje kaszlu u dzieci"

Wśród przyczyn kaszlu przewlekłego możemy wymienić:

• przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa;
• poinfekcyjną nadreaktywność oskrzeli;
• działanie drażniące czynników zanieczyszczających powietrze - jak dym tytoniowy, farby, kleje;
• suche powietrze w pomieszczeniach nadmiernie ogrzewanych (szczególnie zimą);
• astmę oskrzelową;
• alergię wziewną (roztocza, pleśnie);
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• choroby przewlekłe – mukowiscydoza, dysplazja oskrzelowo-płucna;
• ciało obce w drogach oddechowych;
• przyczyny psychogenne (dzieci starsze, nie występują w nocy).