Inhalacja. Jak, kiedy i czym inhalować?
Inhalacja to stosowana od wieków metoda leczenia przeziębień, chorób alergicznych, przewlekłych schorzeń górnych i dolnych dróg oddechowych. Jakie są rodzaje inhalatorów? W jaki sposb przeprowadzić inhalację dla niemowlaka?
1. Czym jest inhalacja?
Najstarszym rodzajem inhalacji była sauna parowa, do której dodawano również zioła lecznicze. Obecnie kojarzy się ona z parówkami wykonywanymi w domu. Innym wygodnym sposobem podawania substacji leczniczych bezpośrednio do dróg oddechowych są inhalatory kieszonkowe, rozpowszechnione zwłaszcza wśród dzieci chorych na astmę.
Dostępne są również nebulizatory stacjonarne rozpraszające leki w postaci mgiełki. Są one przeznaczone już dla noworodków i niemowląt.
Inhalacje parą wodną nawilzają błony słuzowe, udrażniają nos oraz obniżają lepkość śluzu. Dzięki temu kaszel staje się bardziej efektywny, oskrzela oczyszczają się, a wszystko to ułatwia oddychanie. Stosuje się zarówno inhalacje z samej pary wodnej, jak też z dodatkiem ziół i olejków eterycznych.
2. Domowa inhalacja - jak ją przygotować?
Zagotuj litr wody, dodaj około pięciu kropli olejku eterycznego lub zalej wrzątkiem dwie łyżki ziół, np. rumianku (przeciwalergiczny i przeciwzapalny), szałwii ( przeciwzapalna, odkażająca), tymianku (doskonały na kaszel), rozmarynu ( przeciwbakteryjny), imbiru (pół łyżeczki świeżego, startego imbiru udrażnia nos, poprawia krążenie i działa napotnie).
Starsze dziecko może nachylić się nad naczyniem w odległości około 30 cm i przykryć ręcznikiem, aby stworzyć małą saunę. Małe dzieci i niemowlęta mogą przebywać na kolanach u rodziców w bezpiecznej odległości od gotującej się wody z ziołami lub z olejkiem miętowym. Inhalacja powinna trwać około 5-10 min.
Zdarzają się uczulenia na olejki eteryczne lub zioła, więc należy zachować ostrożność, szczególnie u alergików i astmatyków. Gdy wystąpi jakikolwiek dyskomfort w czasie inhalacji, należy zrobić przerwę i kontynuować tylko wtedy, gdy ustąpi.
Właściwości lecznicze mają też inhalacje solankowe. W aptekach dostępne są solanki z naturalnych złóż zawierające bogactwo związków mineralnych: jod, brom, wapń, magnez, stront, potas, krzem (solanka z Zabłocia).
Wdycha się pary roztworu solanki z wodą (w rozcieńczeniu od 1:3 do 1:5). Dodatkowo, aby wzbogacić powietrze domowe w jod i niezbędne mikroelementy, pozostawia się niewielką ilość solanki do odparowania w otwartym naczyniu, co przynosi korzyści zbliżone do pobytu nad morzem.
Takie inhalacje są wskazane nie tylko w leczeniu przewlekłych nieżytów nosa, gardła, krtani i oskrzeli, ale również wpływają łagodząco na podrażnienie i chrypkę będące wynikiem nadużywania głosu czy zanieczyszczenia powietrza miejskiego.
Kiedy inhalować? Aby nie sprowokować wymiotów, nie należy tego robić po posiłku, ale też nie wtedy, gdy dziecko jest głodne, bo inhalacja sama w sobie wymaga od dzieci dużo cierpliwości. Najlepiej ją robić przed snem, aby udrożnić drogi oddechowe i rozgrzać. Po inhalacji na pewno nie powinno się wychodzić na dwór.
Przeciwskazania do inhalacji obejmują choroby przebiegające z wysoką gorączką, gruźlicę, ostrą niewydolność krążeniowo-oddechową, uczulenie na którykolwiek ze składników stosowanych do inhalacji, krwawienia z dróg oddechowych, ropne zapalenie zatok obocznych nosa i migdałków oraz nowotwory.
3. Rodzaje inhalatorów
Inny sposób podawania leku wziewnego zapewniają inhalatory kieszonkowe proszkowe i ciśnieniowe. Te wypisywane są na receptę, zazwyczaj w chorobach o tle alergicznym. Prawidłowa technika inhalacji zaczyna się od zrobienia głębokiego wydechu, następnie wraz z głębokim wdechem obejmuje się ustami szczelnie ustnik i wciąga lekarstwo do oskrzeli i płuc.
Nebulizatory zaś to wygodne urządzenia do podawania leków w postaci mgiełki – drobnych cząsteczek płynu rozproszonych dzięki sprężonemu powietrzu.
W sprzedaży są dwa rodzaje nebulizatorów: pneumatyczne tłokowe i ultradźwiękowe. Ze względu na uniwersalne zastosowanie, inhalatory tłokowe są najczęściej używane w domu, podróży, ambulatoriach i szpitalach.
Pozwalają na podawanie praktycznie wszystkich leków przeznaczonych do inhalacji, to jest sterydów, mukolityków, leków rozszerzających oskrzela i innych. Ważne przy planowaniu zakupu jest to, że inhalatory tłokowe mogą być też używane do inhalacji przegotowaną wodą, solanką, do aromaterapii i ziołolecznictwa.
Dowiedz się więcej
Nebulizator jest zazwyczaj wyposażony w różne końcówki zależnie od wieku: maseczki twarzowe obejmujące usta i nos dla najmłodszych oraz ustnik dla starszych dzieci i dorosłych. Ważnym parametrem przy wyborze aparatu jest wielkość wytwarzanych cząsteczek płynu (MMAD).
Cząsteczki o średnicy powyżej pięciu mikronów osiadają głównie w górnych drogach oddechowych, poniżej pięciu w oskrzelach, a poniżej trzech docierają do płuc. Kolejną ważną informacją jest frakcja oddechowa, czyli procent cząsteczek poniżej pięciu mikronów – im wyższa, tym więcej leku dociera do dolnych dróg oddechowych.
Nebulizatory ultradźwiękowe mają węższe zastosowanie, nie można ich używać do podawania wielu leków, np. sterydów. Niewskazana jest jednak taka inhalacja niemowlaka.
Leki łagodzące objawy przeziębienia do inhalacji zawierające olejki eteryczne mogą też być stosowane na skórę, dodawane do powietrza wdychanego dzięki dyfuzorom lub nakrapiane na gazę trzymaną w okolicy nosa. Warto spróbować nacierać skórę klatki piersiowej rozcieńczonym olejkiem eukaliptusowym, miętowym czy z drzewa herbacienego lub gotowymi preparatami złożonymi.