Uczulenie u noworodka – przyczyny, objawy i leczenie
Uczulenie u noworodka, czyli nadwrażliwość bądź alergia, to nieprawidłowa reakcja organizmu na kontakt z substancją, która dla większości ludzi nie jest szkodliwa. Za jej pojawienie się odpowiada nadmierna czułość układu odpornościowego, który alergen traktuje jak zagrożenie dla organizmu. Jakie są przyczyny i objawy alergii? Na czym polega jej leczenie?
1. Co to jest uczulenie u noworodka?
Uczulenie u noworodka jest związane z nadwrażliwości organizmu na substancje nieszkodliwe, czyli alergeny. To białka (antygeny) wchodzące w skład komórek roślinnych i zwierzęcych, substancji chemicznych i materiałów. U zdrowego człowieka układ odpornościowy chroni organizm wyłącznie przed szkodliwymi substancjami, takimi jak wirusy czy bakterie. U alergika także przed alergenami.
2. Przyczyny uczulenia u noworodka
Uczulenie u noworodka wynika z nieprawidłowej pracy układu odpornościowego. Istotne znaczenie ma fakt, że układ immunologiczny tak małego dziecka nie jest jeszcze dojrzały, stąd organizm jest bardziej podatny na reakcje alergiczne niż starsze dzieci.
Ponadto pojawienie się alergii u noworodka może być związane:
- predyspozycjami genetycznymi (jeśli jedno lub oboje rodziców dziecka cierpi na alergie, istnieje większe ryzyko wystąpienia alergii u dziecka),
- czynnikami środowiskowymi (np. ekspozycja na alergeny, zanieczyszczenie powietrza, wysoka wilgotność powietrza, kurz czy pleśń w mieszkaniu),
- czynnikami biologicznymi (np. ekspozycja w życiu płodowym).
Uczulenie u noworodka może być wywołane przez różne przyczyny, które związane są z różnymi rodzajami alergii. To:
- Alergie pokarmowe związane z reakcją na różne pokarmy. Najczęstsze alergeny to mleko i jego przetwory, jaja, orzeszki ziemne, soja, orzechy, gluten, cytrusy, ryby czy owoce morza. Możliwa jest zarówno uczulenie noworodków karmionych mlekiem modyfikowanym, jak i karmionych piersią, co ma związek z alergenami z pożywienia, które mogą przenikać do mleka i powodować uczulenie u dziecka,
- Alergie wziewne, w tym alergie na pyłki roślin (trawy, drzewa, chwasty), alergie na sierść zwierząt, łuskę skórną, ślinę lub mocz zwierząt domowych, takich jak psy, koty, króliki czy chomiki oraz alergie na grzyby i pleśnie obecne w powietrze.
- Alergie kontaktowe, pojawiające się w reakcji na kontakt z substancją wchodzącą w bezpośredni kontakt ze skórą. To na przykład nikiel, lateks, kosmetyki i środki czystości.
- Alergie na jad owadów, takich jak komary, meszki, pszczoły, osy czy szerszenie.
3. Objawy uczulenia u noworodka
Objawy alergii zależą od rodzaju alergenu. Wyróżnia się bowiem alergeny pokarmowe, alergeny wziewne, alergeny kontaktowe, także na leki i jad owadów. Reakcje mogą mieć różne nasilenie, od łagodnych do bardzo poważnych, włącznie ze wstrząsem anafilaktycznym, który stanowi potencjalne zagrożeniem życia.
Objawy uczulenia u noworodka mogą obejmować:
- problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak wymioty, biegunka, zaparcia, wzdęcia, kolki lub krew w stolcu, które mogą wskazywać na alergię pokarmową,
- problemy z oddychaniem, takie jak duszność, katar, zatkany nos, kaszel lub świszczący oddech, które mogą być objawami alergii wziewnej na pyłki, pleśnie, kurz lub zwierzęta,
- zmiany skórne, takie jak czerwone, swędzące plamy, wysypka, sucha skóra lub egzema, zmiany rumieniowe, rumieniowo-grudkowe, rumieniowo-obrzękowe i zmiany sączące, które mogą być objawami alergii pokarmowej lub kontaktowej.
Wysypka alergiczna występuje zwykle na policzkach, które są czerwone, swędzące, wyglądają jak polakierowane. Objawy skórne mogą pojawić się też w innych częściach ciała (najczęściej nie obejmują okolicy pieluszkowej).
Maluch, który ma alergię, może być także rozdrażniony, płaczliwy, niespokojny. Często pojawiają się problemy ze snem. Typowym objawem jest także brak lub zaburzenia przyrostu masy ciała u noworodka, czasem również niechęć do jedzenia.
4. Rozpoznanie i leczenie uczulenia u noworodka
Jeśli u noworodka obserwuje się symptomy wskazujące na uczulenie, należy skontaktować się z pediatrą. Lekarz, po zbadaniu dziecka i zebraniu wywiadu, zaleci odpowiednie postępowanie. Może to być zmiana diety (jeśli podejrzewa się alergię pokarmową) lub unikanie substancji, które mogą powodować reakcje alergiczne (alergia wziewna czy kontaktowa). Co to znaczy?
Zwykle – nie tylko w przypadku noworodków – zaleca się eliminację czynnika uczulającego, w tym modyfikację diety karmiącej piersią mamy (dieta eliminacyjna) lub zmianę mleka modyfikowanego. Pod lupę należy też wziąć środek do prania i płukania tkanin, który ma kontakt z ubraniami, pieluchami czy pościelą dziecka. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwalergicznych w postaci kropli doustnych.
Warto pamiętać, że nie wszystkie objawy u noworodka, które wskazują na alergię, są wynikiem uczulenia. Okazuje się, że zmiany skórne mogą być związane z trądzikiem niemowlęcym, potówkami czy łojotokowym zapaleniem skóry, dolegliwości ze strony układu pokarmowego z kolką niemowlęcą czy refluksem, a katar i trudności z oddychanie z infekcją wirusową lub bakteryjną czy zanieczyszczenie powietrza.
