Wstrząs anafilaktyczny. Jak pomóc?
Wstrząs anafilaktyczny to gwałtowna reakcja nadwrażliwości organizmu. Może mieć podłoże alergiczne lub niealergiczne. W przebiegu wstrząsu anafilaktycznego występuje obniżenie ciśnienia tętniczego, co jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Jak pomóc osobie we wstrząsie?
1. Wstrząs anafilaktyczny. Co wywołuje anafilaksję?
W większości przypadków wstrząs anafilaktyczny to ciężka reakcja organizmu na czynnik alergiczny.
Wywołać go mogą:
- leki (najczęściej antybiotyki, m.in. cytostatyki),
- pokarmy (osoby dorosłe uczulają ryby, owoce morza, orzeszki ziemne i owoce cytrusowe),
- jad owadów błonkoskrzydłych,
- lateks,
- alergeny wziewne, np. sierść kota, konia,
- białka podawane pozajelitowo (np. krew, składniki krwi i preparaty krwiopochodne).
Wstrząs anafilaktyczny może też wystąpić w odpowiedzi na czynniki niealergiczne, np. leki zwiotczające mięśnie szkieletowe, opioidy, szczepionki, nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne i substancje konserwujące obecne w pokarmach.
Przeczytaj również:
2. Objawy wstrząsu anafilaktycznego
W przypadku anafilaksji reakcja organizmu jest błyskawiczna. Może pojawić się pokrzywka na ciele lub obrzęk naczynioruchowy, niekiedy też zaczerwienienie skóry. Objawowym tym towarzyszy często obrzęk górnych dróg oddechowych (chrypa, kaszel, świsty, duszność). Niekiedy pojawiają się wymioty, nudności i biegunka.
Wstrząs anafilaktyczny ma bardzo gwałtowny przebieg. Skóra chorego jest blada, chłodna. Może pojawić się utrata przytomność lub zatrzymanie krążenia.
Objawy pojawiają się najczęściej w ciągu kilku sekund lub minut po narażeniu na czynnik wywołujący reakcję organizmu. Im szybciej występują objawy anafilaksji, tym wyższe ryzyko ciężkiego przebiegu i zagrożenia życia. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia.
Przeczytaj również:
3. Pierwsza pomoc we wstrząsie anafilaktycznym
W przypadku gwałtownej reakcji organizmu liczy się każda sekunda. W pierwszej kolejności należy wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer alarmowy 112. Nie należy też oddalać się od poszkodowanego. Trzeba ocenić jego stan: drożność dróg oddechowych, oddychanie, krążenie i przytomność.
Osoby, które wiedzą, że są narażone na wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego, najczęściej noszą przy sobie adrenalinę w ampułkostrzykawce. Jeśli znajdziemy ją przy poszkodowanym, należy jak najszybciej podać ją w zewnętrzną powierzchnię uda, a następnie położyć go z uniesionymi nogami (przyjęcie takiej pozycji zwiększa napływ krwi do serca). Uwaga: nie można w taki sposób układać chorego z zaburzeniami oddychania, osób wymiotujących i kobiet w zaawansowanej ciąży.
4. Jak zapobiec wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego?
Osoby, u których ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego jest wyższe, mogą normalnie żyć. Muszą jednak wiedzieć, co może w ich przypadku wywołać silną reakcję uczuleniową. Podstawą jest unikanie czynników mogących wywołać wstrząs i zachowań stwarzających takie ryzyko. Stąd ważne jest dobrze przeprowadzona diagnostyka alergologiczna (testy punktowe). Jeśli jest taka konieczność, próby prowokacyjne z lekami należy przeprowadzać w warunkach szpitalnych.
Bardzo ważne jest też noszenie przy sobie ampułkostrzykawki z adrenaliną do samodzielnego wstrzyknięcia.
