Alergia krzyżowa
Alergia krzyżowa to typ alergii wywoływany przez alergeny z dwóch grup. Osoba dotknięta tym rodzajem uczulenia może jednocześnie mieć alergię pokarmową, kontaktową lub wziewną. Alergia krzyżowa ma najczęściej postać alergii pokarmowej na niektóre owoce, połączonej z uczuleniem na konkretne pyłki roślin. Do alergenów krzyżowych należą zazwyczaj substancje o wspólnym pochodzeniu (od jednego zwierzęcia) lub o podobnej budowie (ta sama grupa botaniczna).
1. Co to jest alergia krzyżowa?
O alergii krzyżowej mówimy, gdy układ odpornościowy reaguje na dwa alergeny. Co ciekawe, substancje te mogą różnić się pod każdym względem, także sposobem wnikania do organizmu. Oznacza to, że jedna osoba może zmagać się z objawami alergii wziewnej i pokarmowej – takie połączenie jest powszechne. Mechanizm powstawania alergii krzyżowych jest prosty. Organizm wytwarza przeciwciała, które mają za zadanie zwalczanie jednego alergenu. Następnie przeciwciała zaczynają atakować inną substancję, która ma wspólne źródło lub podobną budowę do pierwszego alergenu.
Objawy alergii krzyżowej mogą mieć postać dolegliwości ze strony skóry, układu pokarmowego i oddechowego. Objawy ogólnoustrojowe to rzadkość. Symptomy uczulenia pojawiają się po upływie 15-30 minut od dotknięcia, spożycia lub wprowadzenia substancji uczulającej do organizmu alergika. Do objawów skórnych alergii krzyżowej należą: nasilenie atopowego zapalenia skóry, rumień i pokrzywka. Ze strony układu pokarmowego mogą pojawić się dolegliwości żołądkowo-jelitowe: ból brzucha, zaparcia, wymioty, biegunka, bolesne kolki i nudności. Natomiast objawy oddechowe to zwykle: kaszel, katar i świąd krtani oraz gardła. Mogą wystąpić również objawy ogólnoustrojowe (wstrząs anafilaktyczny, pokrzywka uogólniona, obrzęk Quinckego). Są one bardzo rzadkim zjawiskiem w przypadku alergii krzyżowych.
Odczyny krzyżowe występują najczęściej między:
- mlekiem a wołowiną,
- wieprzowiną a kocią sierścią,
- skorupiakami a roztoczami kurzu domowego,
- niklem a palladem,
- jajami a mięsem kurczaka,
- kwasem acetylosalicylowym a niesterydowymi lekami o działaniu przeciwzapalnym,
- pyłkami leszczyny a orzechami,
- lateksem a bananami, ziemniakami, awokado, kiwi, brzoskwiniami lub pomidorami,
- pyłkami brzozy a selerem, marchwią, wiśniami lub jabłkami,
- jadem pszczoły a jadem osy lub szerszenia,
- pyłkami traw a pomarańczami, arbuzami lub melonami.
2. Testy krzyżowe
Alergię krzyżową diagnozuje się za pomocą testów skórnych i testów immunologicznych. Testy skórne polegają na naniesieniu wzorcowego alergenu na skórę pleców lub przedramienia po uprzednim zadrapaniu naskórka. Pod wpływem alergenu na skórze powstaje bąbel oraz otoczka rumieniowa – jest to wskaźnik liczby przeciwciał, które zostały aktywowane podczas odpowiedzi układu immunologicznego. Wykonanie takiego testu nie wystarczy jednak do rozpoznania alergii krzyżowej. Nawet jeśli badania wykażą nadwrażliwość na dwa odrębne alergeny, diagnozę tego typu uczulenia uzyskuje się po potwierdzeniu za pomocą nowoczesnych testów diagnostycznych, że przeciwciała wytwarzane w reakcji na jeden alergen są wykorzystywane, by zwalczać inną substancję.
W diagnostyce alergii krzyżowych wykonuje się następujące badania diagnostyczne:
- badanie krwi w kierunku IgE całkowitego i specyficznego,
- immunoelektroforeza krzyżowa,
- doustne próby prowokacyjne (przeprowadzane pod nadzorem lekarza),
- immunoblotting,
- testy skórne z wykorzystaniem alergenów rekombinowanych,
- test zahamowania RAST.
3. Leczenie alergii krzyżowej
W leczeniu alergii krzyżowej zastosowanie mają głównie leki antyalergiczne. Mogą być one zażywane doraźnie, po wystąpieniu objawów uczulenia, lub systematycznie. Jeżeli alergia jest wywoływana przez pyłki roślin, warto rozważyć poddanie alergika odczulaniu. Immunoterapia swoista zakłada przyjmowanie substancji uczulających w minimalnych dawkach w celu stopniowego uodpornienia organizmu na działanie konkretnych alergenów. W przypadku alergii pokarmowej zaleca się wyeliminowanie z jadłospisu produktów wywołujących reakcję alergiczną.