Płaczliwość dziecka
Płaczliwość dziecka jest bardzo frustrująca dla rodziców i szkraba. Opiekunowie chcą chronić maluchy przed przykrością, dyskomfortem, lękami, ale czasami mimo szeregu starań, dzieci płaczą bezustannie. Płacz dziecka to podstawowy komunikat dla otoczenia, że dziecku jest źle, że czegoś się boi albo coś je boli. Płacz może świadczyć o różnych stanach emocjonalnych dziecka, być reakcją na zmiany w otoczeniu, trudności w rodzinie, ale też informować o dolegliwościach chorobowych albo rozwoju infekcji. Dlaczego niektóre dzieci są płaczliwe? Co powoduje płacz u dziecka i jak łagodzić niepokój u maluchów?
1. Źródła płaczu dzieci
Dlaczego dzieci płaczą? Powodów jest tysiące. Bo mają kolkę, bo boli je brzuszek lub głowa, bo pobiły się ze starszym rodzeństwem, stłukły sobie kolano, bo rodzice się kłócą, bo przestraszyły się psa albo hałasu, bo nie chcą iść spać, bo są nieśmiałe, bo kolega z piaskownicy zabrał im ulubioną zabawkę, bo mama zostawiła je same z nianią, bo tata nie chce się bawić w chowanego, itd. Bez względu na przyczynę, płacz zawsze jest źródłem informacji – o buncie, niezgodzie na zastaną sytuację, o nieprzyjemnych emocjach dziecka (złości, gniewie, zazdrości, lęku, strachu, niepokoju), o bólu, niezdolności rozumienia niektórych sytuacji, nadpobudliwości, egocentryzmie dziecięcym. Płacz stanowi wskaźnik niezadowolenia dziecka, to komunikat dla otoczenia: „Jest mi źle, potrzebuję wsparcia i pomocy”.
Niekiedy płaczliwość dziecka stanowi naturalny etap w rozwoju emocjonalnym. Dziecko niejako musi wypłakać swoje frustracje i lęki, by móc swobodnie i bez przeszkód przejść do następnego etapu rozwoju. Czasami jednak płacz świadczy o problemach emocjonalnych, lękach czy fobiach. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo nie potrafią kontrolować swoich ekspresji emocjonalnych i często wybuchają płaczem. Niektóre maluchy reagują płaczem na trudności w domu – brak wsparcia, miłości, zaniedbania, kłótnie albo rozstanie rodziców, alkoholizm, awantury, bójki. Niekiedy płacz, apatia, wycofanie mogą świadczyć o patologiach, np. nadużyciach seksualnych wobec dziecka. Płacz to także zapowiedź rozwijającej się infekcji, np. anginy.
2. Jak reagować na płacz dziecka?
Wraz z rozwojem dziecka funkcja płaczu zmienia się, ewoluuje. Niemowlę inaczej komunikuje płaczem, że chce mu się jeść, a inaczej, że ma mokro i trzeba zmienić pieluszkę. Ważne, by rodzic potrafił zidentyfikować źródło płaczu malucha. Dlaczego dziecko płacze? Czy jest głodne, zmęczone, czy buntuje się przeciwko zakazom i ograniczeniom? Płacz u trzylatków nie świadczy tylko o dyskomforcie fizycznym, to też przejaw złości i buntu. Wielu rodziców nie potrafi radzić sobie z płaczem dzieci. Mówią, że kiedy szkraby były małe, wystarczyło zmienić pampersa i już się uspokajały. Jak reagować na łzy dwu-, trzylatka? Może w ogóle nie reagować, ignorując płacz i licząc, że dziecko samo się uspokoi, nie zdoławszy wzbudzić zainteresowania własną osobą?
Każda sytuacja jest indywidualna, ale zawsze trzeba reagować na płacz dziecka. Nie można pozostawiać go z przeświadczeniem, że nic nas nie obchodzi. Nie wolno ignorować uczuć malucha. Warto rozmawiać z nim, pytając, dlaczego płacze, co się stało, wyjaśniać nieporozumienia, tłumaczyć, kiedy dziecko pokłóci się z rodzeństwem albo kolegami. Trzylatek bardzo wiele rozumie, ale ciągle potrzebuje wsparcia rodziców, poczucia troski, bezpieczeństwa, miłości i zrozumienia. Bez zainteresowania jego problemami, rodzice nie będą w stanie mu pomóc, a maluch poczuje się odrzucony i zdezorientowany.
Nie wolno zaprzeczać uczuciom malca, mówiąc, że z powodu „takich głupstw” nie warto płakać. Dla dziecka sytuacja wzbudzająca skrajne emocje i wyzwalająca płacz na pewno nie jest głupstwem. Płacz to znak dla otoczenia, że dziecko znajduje się w sytuacji niezrozumiałej, niepewnej, niedookreślonej albo że zostało wytrącone z dotychczasowego rytmu funkcjonowania, przewidywalnego, znajomego, bezpiecznego. Płacz to naturalna reakcja dziecka na poczucie bezsilności.
Na płacz dziecka kojąco wpływa wsparcie, przytulanie, głaskanie, bliskość rodziców i ich zainteresowanie oraz zaangażowanie w „sprawy dziecka”. Niektórzy sugerują odtwarzanie maluchom taśm z muzyką relaksacyjną. Inni twierdzą, że panaceum na płacz dziecka jest wspólna zabawa albo kąpiel w wodzie. Niektórzy sugerują czytanie bajek terapeutycznych. Nie ma uniwersalnej metody, ale kiedy płaczliwość malucha nie przemija wraz z wiekiem, a wręcz się nasila, warto skonsultować się ze specjalistą. Być może przyczyna płaczu dziecka ma znacznie głębsze, nieznane nam źródło.