Odruch ssania u noworodka

Odruch ssania u noworodka jest niezwykle ważny, ponieważ potrzebny jest mu nie tylko do ssania piersi mamy, ale również do późniejszego sprawnego uczenia się mowy. Tuż po narodzinach dziecko oceniane jest przez lekarza w skali Apgar. Zanim noworodek i świeżo upieczona mama zostaną wypisani do domu, maluszka czeka jeszcze jeden sprawdzian. Lekarz ocenia odruchy noworodka, które są charakterystyczne dla wczesnego okresu życia. Jednym z nich jest właśnie odruch ssania.

1. Naturalne odruchy noworodka

Gdy delikatnie dotkniesz prawego policzka noworodka, odwróci w tę stronę główkę. Kiedy maluszek się czegoś przestraszy, wyprostuje rączki i nóżki. Takie odruchy dziecka są w okresie noworodkowym mimowolne i niesterowane świadomością. Niektóre z odruchów noworodka są właściwie niepotrzebne, stanowią jedynie pozostałość po przodkach, np. chwytność stóp. Są jednak i takie odruchy, które pomagają dziecku przystosować się do życia w nowym otoczeniu. Po porodzie układ nerwowy noworodka nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Gdy maluszek porusza rączką, nóżką czy główką, robi to jakby automatycznie, bez udziału woli. Nie potrafi jeszcze świadomie ssać piersi czy wyciągać rączek po zabawkę. Obecność mimowolnych odruchów u noworodka świadczy jednak, że z mózgiem dziecka na tym etapie rozwoju jest wszystko w porządku.

Układ nerwowy dziecka stale się rozwija. Z czasem odruchy noworodkowe zaczną ustępować, zanikać, po to, aby maluszek mógł samodzielnie decydować, co chce robić, a czego nie. Zbyt długa obecność odruchów u malca może świadczyć o powolnym rozwoju albo o nieprawidłowym napięciu mięśniowym. Gdy dostrzegasz u niemowlaka spowolniony rozwój ruchowy, udaj się z dzieckiem do pediatry. W razie potrzeby lekarz wypisze skierowanie do neurologa. Podstawowe odruchy u noworodka, to m.in. odruch ssania, odruch szukania piersi i odruch zaciskania rączki w piąstkę. Gdy włożysz dziecku palec do buzi, zacznie go ssać. Odruch ssania u dziecka wykształca się już w życiu płodowym. Dzięki temu odruchowi maluszek może zaspokajać głód. Noworodek ssie jednak nie tylko wtedy, gdy jest głodny. Dziecko ssie wszystko, co znajdzie się w jego buzi: smoczek, kołderkę, pieluszkę, palec mamy itp. Zbyt słaby odruch ssania u noworodka wymaga konsultacji neurologa. Odruch ten zanika około trzeciego miesiąca życia. Od tego czasu niemowlę ssie już tylko wtedy, gdy jest głodne, przestraszone lub zmęczone.

2. Problemy ze ssaniem piersi

Zobacz film: "Jak kąpać niemowlę w wiaderku?"

Noworodek przychodzi na świat z odruchem ssania. Zdarza się jednak, że przystawiany do piersi odwraca główkę, pręży się, płacze albo bierze brodawkę do ust i zaraz ją wypuszcza. Jak zachęcić wtedy maluszka do jedzenia? Nauka ssania zaczyna się jeszcze w brzuchu mamy. Już w czwartym miesiącu ciążydziecko zaczyna wkładać sobie paluszki do buzi. Jednak od odruchu ssania do umiejętnego pobierania pokarmu bywa daleka droga. Trudności ze ssaniem piersi nie dotyczą wyłącznie noworodków – mogą się pojawić także u starszego niemowlęcia karmionego piersią. Bardzo ważne jest położenie noworodka na brzuchu mamy po narodzinach. Bliski kontakt dziecka z matką mobilizuje maluszka do szukania pokarmu i podpełzania do piersi. Czasami jednak zdarza się, że maleństwo nie umie albo nie chce ssać.

W czasie pierwszego karmienia upewnij się, czy właściwie przystawiasz malucha do piersi, a kolejne próby nakarmienia dziecka podejmuj wyłącznie wtedy, gdy jest ono spokojne. Jeżeli to nie pomaga i noworodek wciąż odmawia ssania piersi, najlepiej odciągnąć pokarm i nakarmić go przy pomocy łyżeczki, kieliszka lub kroplomierza. Warto też próbować przystawiać dziecko do piersi kilka razy dziennie. Gdy dziecko nie chce ssać, nie załamuj się. Podejmuj próby karmienia przez 2-3 tygodnie. Nauka ssania wymaga czasem cierpliwości i wysiłku, ale jest korzystna zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

3. Przyczyny problemów ze ssaniem piersi

• Wklęsłe lub płaskie brodawki sutkowe – noworodek nie może chwycić sutka. Kształt brodawek pomogą poprawić nakładki korygujące noszone między karmieniami. Pomocne są również ćwiczenia Hoffmana: chwyć brodawkę u podstawy dwoma palcami i rozciągaj jej tkanki, stopniowo oddalając od siebie palce. Przed karmieniem dziecka można również rolować brodawkę,używając kciuka i palca wskazującego albo uwypuklić sutek za pomocą laktatora.
• Niewłaściwa pozycja do karmienia – noworodek nie radzi sobie ze ssaniem piersi w określonym położeniu. Czasami dziecko odmawia ssania jednej z piersi lub z jednej ssie inaczej, niż z drugiej. Dlatego warto spróbować nowych pozycji do karmienia, np. klasycznej, siedzącej, „spod pachy”, leżącej lub krzyżowej. Gdy podajesz dziecku pierś, staraj się trzymać ją od spodu czterema palcami i od góry przy pomocy kciuka. Nie uciskaj jej, ani nie trzymaj blisko otoczki. Dziecko ułóż brzuszkiem i twarzą do siebie, z główką naprzeciwko piersi, a ustami – naprzeciwko brodawki.
• Zbyt szybkie lub zbyt wolne wypływanie pokarmu – noworodek może nie nadążać z połykaniem pokarmu i krztusić się albo wkładać bardzo dużo wysiłku w ssanie i mimo to nie dostawać wystarczającej ilości matczynego mleka. W takim przypadku warto przed przystawieniem dziecka do piersi odciągnąć trochę pokarmu laktatorem, co zwalnia albo pobudza wypływanie mleka z piersi. W ułatwieniu wypływania pokarmu pomaga też ogrzanie piersi przed karmieniem, np. za pomocą okładów.
• Zatkany nosek u maluszka – nawet zwykły katar może utrudniać dziecku ssanie. Zakropl noworodkowi do noska roztwór soli fizjologicznej, a następnie oczyść go. Gdy dziecko ma katar, warto karmić w pozycji pionowej. Do ssania piersi może również zniechęcać złe samopoczucie: gorączka, ból brzuszka, kolka. Pomóc mogą środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – przeznaczone dla najmłodszych.

Karmienie piersią wydaje się czynnością naturalną, ale nie jest to prawda. Jest to sztuka, która jak każda inna, wymaga stopniowej nauki – zarówno ze strony mamy, jak i dziecka. Jak prawidłowo przystawiać maluszka do piersi? Przede wszystkim usiądź wygodnie i dotknij brodawką ust dziecka, zachęcając go do szerokiego otwarcia buzi. Zdecydowanym ruchem ramienia, którym podtrzymujesz malucha, nałóż otwartą buzię małego ssaka na pierś. Buzia noworodka powinna być szeroko otwarta, czubek noska i broda powinny dotykać piersi, otoczka brodawki powinna znajdować się w buzi dziecka, a podczas ssania powinno dać się słyszeć postękiwanie malca, świadczące o połykaniu pokarmu. Karmić należy do momentu, aż dziecko samo nie wypuści piersi z buzi.

Joanna Krocz