Mleko w diecie dziecka. Czym je zastąpić?
Mleko w diecie dziecka jest szalenie ważne, jednak nie zawsze najmłodsi mogą je spożywać. Czym je wówczas zastąpić?
1. Mleko i jego zamienniki w diecie dziecka
Od urodzenia podstawą żywienia dziecka jest mleko. Najbardziej wartościowy jest pokarm kobiecy, stąd wszystkie towarzystwa naukowe i grupy ekspertów zalecają karmienie piersią w pierwszych miesiącach życia dziecka.
Jeśli jednak kobieta nie chce karmić piersią (do czego ma prawo!) lub z jakiegoś powodu nie może, pojawia się pytanie, jakie mleko dla dziecka wybrać. Odpowiedź na nie do łatwych nie należy, nie ma bowiem mieszanki idealnej dla każdego.
Przepisy co prawda regulują skład, jaki powinno mieć mleko modyfikowane dla dziecka i gwarantują, że pokrywa ono zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, jednak preparaty zastępujące mleko kobiece mogą się różnić pod względem dodatkowych składników i/lub ich kompozycji.
2. Jakie mleko modyfikowane dla rocznego dziecka?
Przez pierwszy rok życia podstawą diety dziecka jest mleko matki lub modyfikowane. Równolegle do jadłospisu malucha wprowadzane są produkty uzupełniające, m.in. warzywa, jajka i mięso. Z czasem to one staną się głównym składnikami diety naszej pociechy, jednak mleko nadal powinno być w niej obecne.
Wielu rodziców, którzy stają przed dylematem czym zastąpić mleko modyfikowane niemal od razu decydują się na mleko krowie dla dziecka. Nie jest to zły wybór, o ile oczywiście nie występuje alergia na mleko.
Trzeba też pamiętać, że zgodnie z zaleceniami Komitetu ds. Żywienia ESPGHAN mleko krowie nie powinno stanowić głównego napoju u dzieci w 1. roku życia, a po jego ukończeniu dzienne spożycie mleka nie powinno przekraczać 500 ml. Jest to element profilaktyki niedokrwistości z niedoboru żelaza. Dowiedziono bowiem, że zbyt wczesne wprowadzanie mleka krowiego może być przyczyną mikrokrwawień z przewodu pokarmowego.
Mleko krowie ponadto nadmiernie obciąża organizm białkiem, produktami jego przemiany oraz solami mineralnymi. To z kolei prowadzi do przeciążenia osmotycznego nerek i może sprzyjać źle zbilansowanej diecie (niewłaściwej pod względem ilościowym i jakościowym zawartości węglowodanów i tłuszczów).
Nierzadko też rozpoznawana jest alergia na mleko u dziecka (to najczęstsza przyczyna alergii na pokarm oraz anafilaksji u dzieci do 2. roku życia).
Uczulenie na mleko krowie u dziecka najczęściej dotyczy skóry, układu oddechowego i przewodu pokarmowego. Objawy, jakie mogą się pojawić, to: bóle brzucha, kolka i utrzymujące się zaparcie stolca, krwawienie z odbytu, zahamowanie rozwoju, jadłowstręt i niechęć do jedzenia (spowodowane opóźnionym opróżnianiem żołądka), wymioty, katar, świszczący oddech, pokrzywka. W skrajnych przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny.
3. Jakie mleko zamiast krowiego dla dziecka?
W przypadku alergii lub nietolerancji pojawia się pytanie, czym zastąpić mleko krowie. Alternatywą zdaje się być świeże mleko kozie i owcze, które choć są zdrowe i z reguły dobrze tolerowane przez osoby dorosłe, dla dzieci zawierają zbyt duże, niekiedy niebezpieczne stężenie soli mineralnych (wapnia, magnezu, potasu, fosforu i sodu).
Z kolei napoje roślinne (wegańskie), wytwarzane przez ekstrakcję (wodną) materiału roślinnego – nasion soi, orzechów, ryżu i innych zbóż oraz pseudozbóż, nie pokrywają podstawowego zapotrzebowania dziecka w 1. roku życia na składniki odżywcze. W kolejnych miesiącach również należy stosować je ostrożnie, bo choć zawierają wapń, jego biodostępność ogranicza niekorzystny stosunek tego pierwiastka do fosforu.
Trzeba też pamiętać, że napoje roślinne bywają słodzone, co zwiększa ryzyko nadwagi, otyłości oraz próchnicy. Mogą też być zanieczyszczone mykotoksynami i metalami ciężkimi (np. arsenem).
Rozwiązaniem jest sięgnięcie po mleko modyfikowane dla starszych dzieci (junior) bez zawartości białka mleka krowiego. Warto też wzbogacić dietę dziecka w produkty bogate w wapń. Należą do nich m.in.: fasola, natka pietruszki, jarmuż, szczypiorek, szpinak, kapusta włoska, dynia, płatki owsiane, sezam, migdały.
4. Jak przygotować mleko krowie dla dziecka?
Unikać należy mleka UHT. Najlepsze będzie pasteryzowane mleko świeże półtłuste. Dzieciom poniżej 5. roku życia nie zaleca się podawać mleka odtłuszczonego.
Mleko może stanowić dodatek do naleśników lub owsianki. Można też podać je do picia w postaci kakao lub owocowego koktajlu (np. truskawkowego).
