Przyczyny próchnicy
Próchnica kojarzy się z dziurami w zębach oraz strachem przed wizytą u stomatologa. Od dawna za rozwój próchnicy obwiniano spożywanie słodyczy. Nie jest to jednak do końca słuszne stwierdzenie.
Próchnica jest powszechnie występującym na całym świecie schorzeniem o charakterze zakaźnym. Dane epidemiologiczne są przerażające, ponieważ, aż 95 proc. dorosłych Polaków cierpi z powodu próchnicy zębów, a tylko połowa osiemnastolatków ma wszystkie zęby. Z kolei ponad 70 proc. dzieci w wieku 3 lat ma próchnicę zębów mlecznych.
Próchnica zębów jest chorobą polegającą na demineralizacji tkanek zęba. Wywołują ją próchnicotwórcze bakterie Streptococcus mutans bytujące w jamie ustnej.
Po spożyciu pokarmów zawierających cukier bakterie te rozkładają pokarm, powodując spadek pH poniżej 5,5. Jest to wartość krytyczna, pod wpływem której następuje rozpuszczanie szkliwa zębów. Powrót do normalnego pH następuje pod wpływem śliny, która umożliwia remineralizację powstałych ubytków w szkliwie.
Bakterie prochnicotwórcze bytują nie tylko na powierzchni zębów. Świetne miejsce do ich rozwoju stanowi także powierzchnia języka.
1. Najbardziej narażone są dzieci
Na próchnicę narażone są głównie dzieci do 3. roku życia. Przyczynia się do tego specyficzna budowa zębów, częste przyjmowanie pokarmów wynikające z "karmienia na żądanie" oraz brak właściwiej higieny jamy ustnej.
Największe ryzyko przeniesienia bakterii istnieje u dziecka zaraz po wyrznięciu zębów mlecznych. Wiele badań wskazuje, że do zakażenia dochodzi zazwyczaj w następstwie oblizywania smoczka czy łyżeczki przez rodziców, którzy są nosicielami bakterii.
U dzieci półtorarocznych występuje tzw. wczesna próchnica, pod wpływem której w krótkim okresie następuje utrata przednich zębów (jedynki, dwójki – siekacze). Próchnica zębów mlecznych najczęściej powoduje w konsekwencji próchnicę zębów stałych.
2. Przyczyny rozwoju próchnicy
Jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju próchnicy jest podawanie dziecku przed snem oraz w nocy słodkich napojów. Wykazano bowiem, że u 93 proc. dzieci, które spożywały słodkie napoje podczas snu wystąpiła próchnica.
Do rozwoju próchnicy przyczynia się również nieprawidłowy zgryz. Stłoczone zęby utrudniają prawidłową higienę jamy ustnej, powodując zaleganie płytki nazębnej, a następnie choroby próchnicowej.
3. Jak dbać o higienę?
Aby zapobiec rozwojowi próchnicy należy dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Po każdorazowym karmieniu należy przetrzeć wnętrze jamy wacikiem nasączonym wodą. Metoda ta nie tylko chroni przed próchnicą, ale również przed wystąpieniem pleśniawek.
Zęby oraz przestrzenie międzyzębowe stanowią naturalne miejsca zalegania resztek pokarmowych. A na powierzchni zębów odkłada się płytka nazębna. Samo szczotkowanie nie usuwa zagrożenia, gdyż czyszcząc zęby za pomocą szczotki usuwamy tylko 60 proc. płytki nazębnej. Ponadto szczoteczki nie docierają do przestrzeni międzyzębowych, dlatego niezbędne jest stosowanie nici dentystycznej oraz płynu do płukania ust.
4. Ograniczenie słodyczy niewiele pomoże
Nieprawdą jest, że ograniczenie w diecie dzieci słodyczy przyniesie efekty w walce z próchnicą. Bakterie rozkładają bowiem również inne niż sacharoza węglowodany, takie jak np. laktoza obecna w mleku. Dlatego też po każdym posiłku zawierającym węglowodany (ciasto, pieczywo, makarony) należy umyć zęby lub chociaż wypłukać wodą jamę ustną.
5. Żujcie gumę z ksylitolem
Rozwój próchnicy skutecznie hamuje żucie gum zawierających ksylitol. Wzmaga ono wydzielanie śliny oraz usuwa płytkę nazębną. Ksylitol to substancja o słodkim smaku, która nie jest metabolizowana przez bakterie. Zapobiega przyleganiu bakterii do powierzchni zębów. Gumy do żucia zawierające ksylitol powinno się stosować po każdym posiłku. Gumy takie można nabyć w profesjonalnych sklepach stomatologicznych.
6. Fluor czyni cuda
Aby wzmocnić szkliwo zębów należy spożywać pokarmy zawierające fluor oraz pić wodę poddaną procesowi fluoryzacji. Najlepszym źródłem fluoru w diecie są ryby morskie, owoce morza, zielona herbata. Pierwiastek ten w śladowych ilościach występuje również w soku winogronowym, szczypiorku, szpinaku, naci selera oraz pietruszki.
Jako przekąskę warto dziecku podawać do schrupania twarde owoce i warzywa (marchewka, kalarepka, jabłko), gdyż w trakcie ich żucia następuje usuwanie płytki nazębnej.
7. Lepiej zapobiegać niż leczyć
Aby zapobiegać występowaniu próchnicy u dziecka:
- należy regularnie odwiedzać stomatologa,
- nie wolno lekceważyć zmian próchnicowych zębów mlecznych, gdyż przyczyniają się one do wystąpienia próchnicy zębów stałych,
- regularnie czyścić zęby od momentu wyrznięcia mleczaków,
- wcześnie rozpocząć szczotkowanie zębów (od 1. roku życia), ponieważ utrwala to u dziecka prawidłowy nawyk na całe życie,
- nie podawać dzieciom przed snem oraz w nocy słodkich napojów (soki, herbata),
- nie całować dziecka w usta,
- nie oblizywać smoczka ani łyżeczek dziecka,
- myć przedmioty, które dziecko bierze do buzi w pierwszym półroczu życia,
- zmieniać smoczek co miesiąc.