Dziecko nie chce spać
Sen jest określoną formą aktywności, podstawową czynnością ustroju, o szczególnym znaczeniu dla rozwoju układu nerwowego oraz procesów dobrej adaptacji dziecka do otoczenia. Każde niemowlę ma jednak w tym zakresie indywidualne potrzeby, zależne od jego osobowości i procesów dojrzewania kory mózgowej oraz od wieku rozwojowego. Dla wszystkich niemowląt jednak sen to podstawowe ogniwo, które integruje wszystkie jego życiowe czynności.
1. Dlaczego niektóre dzieci nie chcą spać?
Spokojny sen dziecka jest efektem zaspokojenia wszystkich jego potrzeb fizjologicznych i psychicznych. Odgrywa on bardzo ważną rolę na wszystkich etapach życia dziecka, regeneruje siły i równoważy aktywność układu nerwowego. Im większa aktywność dziecka w ciągu dnia, tym większe jest zapotrzebowanie na regenerację. W czasie snu komórki intensywnie się namnażają, a układ nerwowy dziecka rozwija się i dojrzewa. Dlatego tak istotne jest wyeliminowanie wszystkich czynników, które mogą zakłócić dziecku spokojny sen, np. głód.
Bywają dzieci, które niemal od samego początku określane są przez rodziców jako niespokojne, które śpią raz po raz, wykonując ruchy ciała i grymasy twarzy, świadczące o tym, że sen nie jest dla nich odpoczynkiem i wytchnieniem. Takie dzieci kwilą, zaciskają piąstki, aż wreszcie wybudzają się, głośno płacząc. Rodzice próbują różnych metod uspokajania maleństwa, ale bywają także zupełnie bezradni, kiedy wraz z niespokojnym niemowlakiem, sami śpią z trudnościami.
Różnice osobowościowe i wiek rozwojowy dziecka mają istotne znaczenie w kłopotach ze spaniem. A to oznacza, że najpierw musisz przyjrzeć się swojemu dziecku i rozpoznać, jaki ma temperament.
- Jeśli twoje dziecko od najmłodszych lat sygnalizuje, jak źle czuje się w samotności i jednocześnie jak bezpiecznie, będąc wtulonym w twoje ramiona, najprawdopodobniej potrzebuje więcej bliskości niż ci się wydaje. Potrzebuje być tulonym, kołysanym, jak typowy ekstrawertyk, który łaknie kontaktów społecznych, bo są one dla niego fundamentem funkcjonowania. Warto zwrócić uwagę, że im młodsze jest dziecko, tym silniej reaguje na brak tych bodźców, które stanowią o jego poczuciu bezpieczeństwa.
- Niektóre dzieci poprzez niespokojny sen sygnalizują w nieświadomy sposób różne dolegliwości. Począwszy od niezaspokojonego głodu, poprzez dolegliwości związane z nadmiarem zalegającego pokarmu (ulewanie), kolki, aż po rozpoczynającą się infekcję.
- Inne przyczyny trudności z zasypianiem mogą wynikać z niewłaściwego rytuału zasypiania malucha lub niedostatecznych warunków, w jakich dziecko czuje się bezpieczne i spokojne, np. zbyt duży hałas czy niewłaściwa temperatura otoczenia.
2. Ważne są rytuały zasypiania
Maluchy, które płaczą, nie chcąc zasnąć, często sygnalizują w ten sposób zapotrzebowanie na zupełnie inną aktywność niż sen. Upewnij się więc, zanim położysz dziecko spać, że rzeczywiście jest senne. Dzieci do 3 miesiąca życia w większości potrzebują do spokojnego snu warunków zbliżonych do tych, które panowały w brzuchu mamy. Dlatego zadbaj, żeby miejsce, w którym układasz do snu swoje niemowlę, było ciepłe, miękkie, ciasne, o przyciemnionym świetle oraz do którego docierają odgłosy szeleszczące, szumiące czy bulgocące. Dobrze jest takie maleństwa kłaść zawinięte w kocyk i ułożyć je w kołysce lub w gondoli wózka, zwłaszcza w dzień. W ciągu nocy, jeśli karmisz piersią, możesz ułożyć dziecko bliżej siebie, aby czuło Twój zapach i słyszało Twój oddech.
Ważne jest także, aby nie przegrzewać malucha. W pokoju, w którym śpi dziecko powinno być nie więcej niż 20 stopni Celsjusza. Wyższa temperatura sprzyja namnażaniu się roztoczy. Warto wcześniej przewietrzyć pokój i przysłonić światło. Jeśli usypiasz dziecko poza łóżeczkiem czy gondolą wózka, pamiętaj, że tym samym przyzwyczajasz je do zasypiania w Twoich ramionach. A kiedy spróbujesz położyć je do docelowego miejsca snu, prawdopodobnie obudzi się lub jego sen będzie niespokojny. Dzieje się tak dlatego, że w Twoich ramionach kołysane czy noszone na rękach dziecko czuje się bardziej komfortowo, niż leżąc w bezruchu w łóżeczku.
Dzieci mają różne temperamenty również dotyczące snu, ale wiele zależy od ich wieku. Spokojne niemowlęta mogą nagle zacząć miewać trudności z zasypianiem, kiedy skończą półtora roku. W tym wieku szczególnie zwróć uwagę na codzienne rytuały i to, czy Twoje dziecko ma regularny tryb życia. Zadbaj o to, aby w ciągu dnia miało odpowiednią ilość aktywności, która wystarczająco wyczerpie jego energię. Często w ciągu dnia przytulaj swoje dziecko, baw się z nim, wesprzyj jego rozwój, dostarczając mu wielu różnorodnych bodźców, dzięki temu zacznie rozpoznawać odmienne znaczenie dnia i nocy. Rytuały codziennych czynności, w tym również zasypiania mają olbrzymie znaczenie dla poczucia bezpieczeństwa Twojego dziecka. Staraj się trzymać ustalonych pór posiłków, kąpieli czy zasypiania dziecka nawet wtedy, kiedy odwiedza was ktoś ze znajomych czy rodziny. Rytuałem związanym ze sprawnym zasypianiem dziecka powinno być jego wyciszenie przed snem. Zadbaj o to, aby podczas przygotowywania dziecka do snu nie rozbudzać go, np. łaskotkami czy baraszkowaniem po podłodze. Żeby wyciszyć dziecko przed snem, spróbuj je przytulić, mów do niego ściszonym głosem, okazuj mu czułość, delikatnie głaszcząc je po główce, pleckach czy brzuszku. Pozwól dziecku wtulić się w Ciebie.
W miarę rozwoju Twoje dziecko będzie mniej spało w dzień, a więcej w nocy. W tym czasie zmodyfikuj także harmonogram innych czynności, aby dostosować posiłki, porę spaceru, zabawy z dzieckiem i porę kąpania do jego nowego rytmu. Dzięki temu będzie lepiej i dłużej spać. Zanim maluch przywyknie do nowego rytmu, może manifestować to rozdrażnieniem i płaczliwością. Pamiętaj, że Ty także nie zawsze na zmiany reagujesz zadowoleniem.