Jak i kiedy rozwijają się zmysły u niemowlaka?
Wszystkie zmysły u dziecka rozwijają się już w okresie płodowym. Zaraz po narodzinach mały odkrywca będzie używał ich do poznawania świata, jednak na początku najistotniejszy będzie dotyk i bliska obecność mamy.
Noworodek, wtulając się w rodzica, wsłuchuje się w jego ton głosu, czuje zapach jego skóry. Każdy odbierany przez niego bodziec jest analizowany i zapamiętywany. Te pozytywne będą miały bardzo dobry wpływ na kształtujący się jeszcze układ nerwowy malucha.
Zbyt duża ilość stymulacji może powodować nie tylko niepokój, płacz u malucha, ale także poważniejsze skutki, chociażby zaburzenia neurologiczne. Dlatego rola rodzica w pokazywaniu maluchowi świata jest bardzo duża. To od dorosłego zależy, jakie doświadczenia będzie zbierało dziecko i jaki wpływ będą one miały na postrzeganie przez niego otaczającej go rzeczywistości.
1. Czucie i dotyk
Dotyk rozwija się jako pierwszy. Poprzez ten zmysł dziecko nie tylko poznaje otoczenie, ale również komunikuje się ze światem zewnętrznym. Potrzeba wrażeń dotykowych jest wrodzona, wpływa na budowę poprawnych relacji emocjonalnych, pomaga w budowaniu więzi.
Wrażliwość dotykowa zaczyna się od głowy. Na początku maluch ssie, przełyka, wkłada przedmioty do buzi, ponieważ właśnie w ten sposób poznaje świat. Dopiero później zaczyna używać rączek do rozpoznawania poszczególnych przedmiotów.
Czym jest czucie? To pojęcie znacznie szerzej pojmowane niż dotyk. Składają się na nie wszystkie dodatkowe wrażenia, dla przykładu te związane z temperaturą przedmiotu – ciepłe, zimne – wrażenia bólowe i połączone z naciskiem na ciało. Istnieje jeszcze tzw. czucie głębokie, które jest połączone z doskonaleniem koordynacji ruchowej.
2. Jak wspierać rozwój zmysłu dotyku?
Oczywiście dużą rolę w tym przypadku odgrywa dotyk rodzica, ale nie mniej ważne są gadżety dla dziecka. Przykładem dobrej zabawki, która wpłynie pozytywnie na rozwój zmysłu dotyku, może być Aktywizujące jabłuszko. Jest to kolorowa zabawka w formie otwieranej książeczki. Każda strona stanowi nowe doznania, ponieważ poszczególne elementy są wykonane z materiałów o zróżnicowanych fakturach.
Dziecko podczas zabawy jabłuszkiem jest stymulowane szeleszczącym, miękkim, puszystym czy połyskliwym tworzywem. Atrakcyjne może się również okazać lustereczko ukryte na jednej ze stron czy kieszonka, do której można schować żółtego robaczka.
Dodatkowo do zabawki doczepione są dwa gryzaczki – ślimak i motylek – idealny sposób na ulgę podczas tak trudnego czasu, jakim jest ząbkowanie. Cała zabawka jest kolorowa, ale wykorzystany zestaw barw jest dobrany tak, aby nie męczyć wzroku malucha.
3. Zmysł słuchu
Podobnie jak inne narządy, narząd słuchu rozwija się już w okresie ciąży, ale zdolność odbierania wrażeń słuchowych (percepcja słuchowa) rozwija się od pierwszych chwil po narodzinach. Noworodek jest bardzo wrażliwy na częstotliwość dźwięków, dlatego warto je ograniczać, ale nie eliminować całkowicie ze środowiska dziecka. Z czasem pojawia się umiejętność lokalizacji konkretnego dźwięku i utożsamianie go z przedmiotem czy osobą.
Zmysł słuchu rozwija się najintensywniej przez pierwszy rok życia dziecka. Jest to czas, kiedy kształtuje się nie tylko ostrość widzenia, ale także dostrzeganie kształtów i kolorów. Pojawia się także fiksacja na poruszającym się przedmiocie i śledzenie jego ruchu. Zmysł słuchu kształtuje się przez lata i dopiero w wieku nastoletnim człowiek osiąga maksymalny próg słyszalności.