Przebieg ciąży
Ciąża zazwyczaj trwa 40 tygodni. Czas ten można podzielić na 9 miesięcy albo na trzy trymestry: I trymestr - od zapłodnienia do 13 tygodnia ciąży, II trymestr- od 14 tygodnia do 27 tygodnia ciąży, III trymestr - od 28 tygodnia do 40 tygodnia ciąży. Przedstawiamy wam opis podstawowych zmian, jakie czekają kobietę w kolejnych miesiącach ciąży.
1. Pierwszy miesiąc ciąży
Właśnie powstało nowe życie. Zaczyna się najpiękniejszy okres w życiu kobiety. To czas oczekiwania i czas przygotowań na przyjście maluszka. Co dzieje się w pierwszym miesiącu z Tobą i Maluszkiem?
Mama – możesz odczuć zmiany w samopoczuciu. Jesteś bardziej ospała, senna, zmęczona lub wręcz przeciwnie - rozdrażniona, nadpobudliwa. Możesz odczuwać brak łaknienia, drażliwość na zapachy, często nudności, którym mogą towarzyszyć wymioty. Możesz również częściej oddawać mocz, z uwagi na przekrwienie układu moczowego oraz ucisk na pęcherz moczowy spowodowany rosnącą macicą. Twoje piersi mogą być bolesne i nabrzmiałe.
Dziecko – w tym czasie następuje bardzo intensywny rozwój zarodka. Między 4 a 9 dniem ma miejsce implantacja. Zarodek wnika w błonę śluzową macicy. Powstaje owodnia tworząca zamknięty pęcherz z płynem owodniowym, w którym dziecko ma zapewniony komfort i prawidłowy rozwój. Do końca 3 tygodnia ciąży formują się tzw. listki zarodkowe, czyli grupy komórek, z których będą powstawać konkretne narządy. W trzecim tygodniu zarodek ma 2, 5 mm długości. Powstaje zawiązek serca, zaczyna się tworzyć układ krwionośny i układ nerwowy. Od 21 dnia bije serce, tworzy się pępowina, powstają związki kończyn. Pod koniec 4 tygodnia ciąży dziecko osiąga długość 5 mm. Widać soczewkę oka, kształtują się zaczątki 33 kręgów i 40 par mięśni położonych wzdłuż osi ciała.
2. Drugi miesiąc ciąży
Mama – możesz odczuwać dolegliwości z pierwszego miesiąca ciąży, mogą również pojawić się kłopoty z cerą. Twoje piersi nadal są obrzmiałe i bolesne. Mogą pojawić się niebieskie, podskórne linie na piersiach i brzuchu. Jest to siatka żylna, która obrazuje zwiększony transport krwi w ciąży. Ponadto, nadal możesz odczuwać drażliwość, płaczliwość i zmiany nastroju. Warto na ten miesiąc zaplanować pierwszą wizytę u lekarza. Około 7 tygodnia lekarz, poprzez obraz USG będzie mógł sprawdzić, czy zarodek rozwija się prawidłowo oraz ocenić pracę maleńkiego serduszka. Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu: badanie ginekologiczne wewnętrzne.
Dziecko – to okres bardzo szybkiego rozwoju dziecka. Co minutę przybywa mu kilka tysięcy nowych komórek nerwowych. Ukształtowane serce pompuje krew, bijąc ok. 144 razy na minutę. Wykształcają się dłonie i palce z liniami papilarnymi, stopy. Około 40 dnia pojawiają się pierwsze odruchy nerwowe oraz ruchy kształtujących się kończyn, a kilka dni później pierwsze oznaki fal mózgowych. Szybko rozwija się głowa, stanowiąca w tym okresie 1 długość zarodka. Wykształca się twarz, zawiązki oczu i uszu, podniebienie, żuchwa i szczęka z zawiązkami zębów mlecznych. Pod koniec tego miesiąca dziecko mierzy około 3 cm i waży ok. 10 g. Zarodek zaczyna przypominać miniaturowego człowieka. Serce bije rytmicznie, żołądek wydziela soki, nerki wychwytują kwas moczowy z krwi.
3. Trzeci miesiąc ciąży
Mama – nadal utrzymują się dolegliwości z poprzednich tygodni: zmęczenie, nudności, senność, częste oddawanie moczu, zaparcie czy zgaga. Pod koniec miesiąca, wraz z powolnym zanikaniem mdłości pojawia się wzrost apetytu. Również w tym czasie może zaznaczyć się brzuch. Powoli czas na zmianę garderoby. Dotychczasowe spodnie mogą okazać się za ciasne w biodrach. U części kobiet pojawiają się w tym czasie bóle i zawroty głowy, zmienne nastroje i rozdrażnienie. Włosy za to stają się mocne, lśniące i zdrowe.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu:
- 9-10 tydzień ciąży: grupa krwi i Rh, przeciwciała odpornościowe (anty Rh), morfologia krwi, cytologia, badanie moczu, poziom cukru na czczo, WR (odczyn Wassermanna), przeciwciała różyczki, przeciwciała toksoplazmozy, konsultacja stomatologiczna, przeciwciała HIV, pomiar ciśnienia, indeks wagi (BMI), waga ciała, badanie piersi, ocena pH wydzieliny pochwowej, badanie ginekologiczne wewnętrzne;
- 11-14 tydzień ciąży: badanie moczu, badanie USG, pomiar ciśnienia, waga ciała, ocena pH wydzieliny pochwowej, badanie ginekologiczne wewnętrzne, test PAPP-A i potrójny HCG.
Dziecko – z końcem tego miesiąca zostaje zakończona organogeneza, co oznacza, żewłaściwie zakończył się okres tworzenia narządów. Kolejny etap to udoskonalanie i wzrost. Ciało płodu staje się coraz prostsze, wydłużają się kończyny. Głowa stopniowo unosi się w stosunku do tułowia. Wyraźniej rysują się policzki, wargi, nos. Oczy zmieniają położenie na bardziej z przodu głowy, uszy przesuwają się trochę wyżej niż dotychczas. Skóra pokrywa się meszkiem, pojawiają się zawiązki paznokci. Szpik kostny zaczyna produkować krwinki, woreczek żółciowy – żółć, trzustka - insulinę, przysadka - hormon wzrostu a nerki – mocz. Rozpoczyna się czynność hormonalna – pod wpływem hormonów rozwija się mózg dziecka. U dziewczynek kształtują się neurohormonalne połączenia odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie cyklu płciowego. Pojawiają się kubki smakowe. Dziecko zaczyna trenować poruszanie się. Mimo że matka jeszcze tego nie czuje dziecko macha rączkami i nóżkami, obraca głowę, zamyka i otwiera piąstki. Pojawiają się również ruchy oddechowe. Pod koniec trzeciego miesiąca ciąży dziecko waży około 30-40 gramów i mierzy około 9 cm.
4. Czwarty miesiąc ciąży
Mama – zazwyczaj ten czas to kres wszelkich dolegliwości pierwszego trymestru. Ustępują nudności, częste oddawanie moczu, pojawia się poprawa apetytu. Brzuszek staje się coraz bardziej widoczny. Mogą pojawić się delikatne obrzęki kostek i stóp. Piersi nadal powiększają się, jednocześnie zmniejsza się ich tkliwość i bolesność. Powoli stajesz się uspokojona i zadowolona, gdyż psychika zaczyna powoli wracać do normy. Możesz odczuwać większą ochotę na seks, gdyż pochwa staje się bardziej elastyczna i ukrwiona, jak w stanie ciągłego podniecenia. Pod koniec miesiąca możesz odczuwać pierwsze ruchy płodu.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu:
- 15-20 tydzień ciąży: przeciwciała odpornościowe (anty Rh), morfologia krwi, badanie moczu, HBs, pomiar ciśnienia, waga ciała, badanie położnicze (wysokość dna macicy), test PAPP-A i potrójny HCG, ocena pH wydzieliny pochwowej.
Dziecko – intensywnie kostnieje szkielet płodu, pojawiają się także szpary stawowe. Obecne są również zewnętrzne narządy płciowe. Jeśli Twoje dziecko jest dziewczynką, to w jej jajnikach zostają teraz utworzone wszystkie komórki jajowe. Pojawia się odruch ssania, dziecko otwiera usta i połyka płyn owodniowy. Jego ruchy stają się intensywniejsze, może reagować na dźwięki. Od 16 tygodnia ciąży szpik przejmuje funkcję krwiotwórczą, w jelicie jest obecna smółka, następuje powstawanie warstwy chroniącej delikatne tkanki nerwowe. Mózg ma okresy snu i czuwania. Ciało dziecka staje się wrażliwe na dotyk, czuje także smak połykanych przez siebie wód płodowych, reaguje na światło, słyszy niewyraźnie, ponieważ ucho wewnętrzne wypełnione jest płynem. Dziecko ma ok. 16 cm i waży około 130 gram.
5. Piąty miesiąc ciąży
Mama – odczuwasz ruchy płodu: jeśli to Twoja pierwsza ciąża – około 20 tygodnia, gdy kolejna nawet około 16-18 tygodnia. Często pojawiają się bóle podbrzusza wynikające z rozciągania się więzadeł podtrzymujących macicę. Może pojawić się brązowa linia przebiegająca od spojenia łonowego w górę brzucha w wyniku zmiany pigmentacji. Często pojawiają się skurcze nóg, niewielkie obrzęki kostek i stóp, krwawienia z dziąseł, szczególnie podczas mycia zębów, kłopoty z koncentracją oraz równowagą.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu: 21-26 tydzień ciąży: badanie moczu, poziom cukru po glukozie, przeciwciała toksoplazmozy, badanie USG, pomiar ciśnienia, waga ciała, ocena pH wydzieliny pochwowej, badanie położnicze (wysokość dna macicy), ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.
Dziecko – maluszek waży około 400 g i mierzy około 20-25 cm. Długość głowy to już 1/3 długości jego ciała. Stopniowo nabiera ciałka, bowiem rozwija się jego tkanka tłuszczowa. Gruczoły łojowe na skórze produkują maź płodową, która sprawia, że dziecko chronione jest przed działaniem wód płodowych. Na główce zaczynają rosnąć włosy, pojawiają się brwi i jasne rzęsy. Choć powieki nadal pozostają zamknięte, to dziecko nabywa umiejętności poruszania gałkami ocznymi. Dobrze ukształtowały się już kubki smakowe, dzięki czemu płód reaguje na smak wód płodowych, a w obrębie dziąseł rozwijają się zęby. Pojawiają się brodawki sutkowe. Zewnętrzne narządy płciowe są już dobrze widoczne. Można sprawdzić za pomocą aparatu USG płeć dziecka. Od tego miesiąca zaczyna wzrastać ruchliwość maluszka. Dotyka siebie, pępowiny, łożyska. Wzrasta jego ruchliwość i reakcja na silny dźwięk, wibrację, nagłe i silne oświetlenie lub nagłe oziębienie brzucha. Dziecko niespokojnie kopie, jego akcja serca przyspiesza, jak również rytm ruchów gałek ocznych ulega zaburzeniu. Początkowo ruchy dziecka mogą być odczuwane jako delikatne muśnięcia, głaskanie. Z czasem staja się bardziej intensywne i często widoczne dla oka.
6. Szósty miesiąc ciąży
Mama – w tym czasie intensywnie czujesz ruchy dziecka. Typowymi dolegliwościami, mogącymi wystąpić w tym okresie są: świąd skóry brzucha, która cały czas rozciąga się i staje się bardziej napięta, bóle pleców, kurcze łydek oraz mrowienie w rękach i nogach. Nadal powiększają się piersi. Możesz mniej dokuczliwie odczuwać zmiany nastrojów, ale brak koncentracji i roztargnienie nadal będą ci towarzyszyć.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu: 27-32 tydzień ciąży: morfologia krwi, badanie moczu, pomiar ciśnienia, waga ciała, ocena pH wydzieliny pochwowej.
Dziecko – od około 22-24 tygodnia otwierają się oczy, a co za tym idzie, dziecko zaczyna mrugać i wodzić oczami. Wykształcają się komórki odpowiedzialne za świadome myślenie. Dziecko staje się bardziej wrażliwe na dźwięk i ruch. Kończyny dziecka wydłużają się, struktury kostne gromadzą większe ilości składników mineralnych. W badaniu USG możemy zmierzyć długość kończyn, a także wykluczyć nieprawidłowości w budowie kręgosłupa i czaszki. W szóstym miesiącu ciąży pojawiają się odruchy noworodkowe. Należą do nich: odruch ssania, połykania, chwytania, a także odruch Moro – reakcja na przestrach. W czasie badania USG można również zauważyć ruchy oddechowe, które świadczą o dobrostanie dziecka. Wytwarzają się wiązadła stawowe, kostnieje szkielet, płuca zaczynają wytwarzać substancję, która pomoże maluszkowi po urodzeniu w oddychaniu - rozprężając się i nabierając powietrze. Organizm maluszka magazynuje już produkty potrzebne po urodzeniu, np. wapń, żelazo, białka, ciała odpornościowe. Dziecko pod koniec szóstgo miesiąca osiąga około 30 cm długości i wagę 600-700 g.
7. Siódmy miesiąc ciąży
Mama – do wszystkich objawów z poprzedniego miesiąca - świąd, bóle pleców, kurcze łydek, mrowienie w rękach i nogach, powiększające się piersi - mogą dołączyć trudności w zasypianiu, spłycenie oddechu. Spowodowane jest to uciskiem stale powiększającej się macicy na przeponę. Często w tym czasie pojawiają się zaparcia, które mogą prowadzić do hemoroidów. Dbaj o właściwą dietę bogatą w błonnik. Sporadycznie mogą pojawiać się skurcze przepowiadające, tzw. skurcze Braxtona – Hicksa. Są to skurcze zwykle bezbolesne, sporadyczne. W tym okresie ciąży może pojawić się wyciek z piersi. Ten żółtawy płyn to siara. Nadal będziesz roztargniona, niezdarna. Do tych objawów mogą dołączyć strach i obawy dotyczące zdrowia dziecka, porodu i tego, co czeka Waszą rodzinę w przyszłości.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu: przeciwciała odpornościowe (anty Rh), badanie moczu, pomiar ciśnienia, waga ciała, ocena pH wydzieliny pochwowej, ocena ruchliwości płodu przez ciężarną, badanie położnicze (wysokość dna macicy).
Dziecko – zaczyna pojawiać się podskórna tkanka tłuszczowa, kostnieje szkielet. Znacznie powiększa się mózg. Ma już swoje bruzdy i zwoje, więc przekazywanie impulsów nerwowych jest coraz szybsze. Gromadzenie tkanki tłuszczowej ma swój cel. Tłuszcz jest dobrym izolatorem, gdy maluch nie będzie miał już stałej temperatury będąc w ciele mamy. Stanowi też rezerwę energii na okres poporodowy, kiedy trawienie nie jest jeszcze do końca sprawne. Jeśli dziecko jest chłopcem, to jądra znajdują się w kanale pachwinowym, zaś jajniki dziewczynek produkują własne hormony i zawierają wszystkie komórki rozrodcze, które w przyszłości uwalniane będą podczas cykli miesiączkowych jako komórki jajowe. Dziecko wyraźnie reaguje na bodźce bólowe, wykonuje precyzyjniej ruchy kończyn i mięśni twarzy. Trenuje również pamięć. Bardzo prawdopodobne, że po narodzinach będzie reagować na zasłyszane w łonie matki głosy lub muzykę. Dziecko może w tym miesiącu mieć czkawkę, spowodowaną ssaniem kciuka i połykaniem wód. Będzie ona również odczuwalna przez Ciebie. Mierzy około 40 cm i waży ponad kilogram.
8. Ósmy miesiąc ciąży
Mama – nasilają się kłopoty z oddychaniem, zwiększa się liczba skurczów przepowiadających, utrzymuje się świąd skóry brzucha, bóle pleców, kurcze łydek, nasilają zaparcia i białawe upławy, z piersi może wyciekać siara, wzrasta roztargnienie.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu: 33-37 tydzień ciąży: morfologia krwi, badanie moczu, WR (odczyn Wassermanna), pomiar ciśnienia, waga ciała, badanie piersi, ocena pH wydzieliny pochwowej, badanie położnicze (wysokość dna macicy), ocena ruchliwości płodu przez ciężarną, tętno płodu.
Dziecko - maluszek nadal rośnie, porusza się jeszcze intensywnie, chociaż powoli zaczyna zmieniać się charakter ruchów, gdyż jest mu ciasno. Zazwyczaj to ostatni moment, by dziecko ustawiło się w pozycji do porodu, a więc głową w dół. Podskórna tkanka tłuszczowa już się rozwinęła. Nadal rozwija się zmysł wzroku. Płuca w tym okresie życia są najmniej przygotowane do samodzielnej pracy. Mimo tego, że z każdym dniem wzrasta liczba pęcherzyków płucnych, to nie ma w nich wystarczającej ilości substancji zwanej surfaktantem. Dzięki niemu pęcherzyki płucne nie zapadają się ani nie sklejają ze sobą podczas wydechu. Dziecko cały czas zbiera zapasy wapnia oraz żelaza. Pod koniec tego miesiąca waży ok. 2,5 kg i mierzy ok. 45 cm.
9. Dziewiąty miesiąc ciąży
Mama – w tym miesiącu zmniejsza się aktywność płodu, możesz rzadziej, ale intensywniej odczuwać ruchy płodu. Nadal utrzymuje się obrzęk kończyn dolnych, żylaki, świąd skóry na brzuchu. Łatwiej Ci oddychać, ponieważ obniża się macica. Możesz cierpieć na bezsenność. Skurcze są częstsze i bardziej odczuwalne. Duży brzuch powoduje, że czujesz się niezręczna i możesz mieć kłopoty z energicznym poruszaniem. Organy wewnętrzne są bardziej ściśnięte, a serce pracuje szybciej, dlatego staraj się dużo odpoczywać. Nie jest to łatwe, ponieważ kobiety w tym czasie przygotowują dom na przyjście dziecka. Urządzają, porządkują. Jest to tak zwany syndrom wicia gniazda.
Badania, jakie powinnaś wykonać w tym miesiącu:
- 38-39 tydzień ciąży: badanie moczu, pomiar ciśnienia, waga ciała, ocena pH wydzieliny pochwowej, tętno płodu, badanie położnicze (wysokość dna macicy), ocena ruchliwości płodu przez ciężarną,
- po 40 tygodniu ciąży: badanie moczu, badanie USG, pomiar ciśnienia, waga ciała, badanie położnicze (wysokość dna macicy), ocena ruchliwości płodu przez ciężarną, KTG, tętno płodu, ocena pH wydzieliny pochwowej.
Dziecko – zmniejsza się ilość wód płodowych, dziecko ma bardzo mało miejsca do wykonywania ruchów wewnątrz macicy. Zmienia się wygląd skóry – zanika meszek płodowy. Około 36-37 tygodnia w pełni rozwijają się płuca. Od tej pory maluszkowi nie grożą zaburzenia oddychania po porodzie. W jelitach gromadzi się smółka, która będzie wydalona po porodzie w ciągu pierwszych dni życia. Pod koniec 9 miesiąca ciąży dziecko waży około 3,5 kg i mierzy około 55 cm.
Anna Liszewska