Opieka naprzemienna w polskim systemie prawnym
Opieka naprzemienna nad dzieckiem nie jest w Polsce rozwiązaniem popularnym, ale rodzice skłądaja coraz więcej wniosków o jej ustanowienie.
1. Czym jest opieka naprzemienna?
Zwykle opieka nad dzieckiem po rozstaniu rodziców wygląda tak: maluch mieszka z jednym z nich na stałe, a z drugim odbywa regularne kontakty, np. spędza dwa weekendy w miesiącu, czasem spotyka się na kilka godzin w tygodniu, a także w święta, wakacje i ferie.
Natomiast opieka naprzemienna to inna forma sprawowania pieczy. Dziecko przebywa pod opieką raz jednego, raz drugiego rodzica, zwykle przez zbliżony okres (np. przez miesiąc, po 2 tygodnie, po tygodniu).
Rodzice dziecka mogą sami ustalić (nie angażując w to sądu), że będą sprawować opiekę w systemie naprzemiennym. Jedno z nich może także złożyć wniosek do sądu o ustanowienie tej formy opieki. Jeśli drugie wyrazi na to zgodę, a sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego dojdzie do przekonania, że jest to zgodne z dobrem dziecka, opieka taka może zostać orzeczona przez sąd lub mogą zawrzeć ugodę przed sądem.
Czytaj więcej:
Problemy pojawiają się, gdy jedno z rodziców chce opieki naprzemiennej, a drugie stanowczo odmawia. Jeśli w takiej sytuacji opiekun złoży wniosek do sądu o ustanownie takiej opieki, nie może liczyć na zgodę wymiaru sprawiedliwości. Dlaczego?
Wynika to z faktu, iż sąd może jej udzielić tylko wtedy, gdy ma pewność, że rodzice dają gwarancję stałej współpracy we wszystkich sprawach dotyczących dziecka. Sąd wychodzi z założenia, że opieka naprzemienna ma szansę na powodzenie tylko w takich rodzinach, w których rodzice są w stanie się ze sobą sprawnie komunikować w sprawach dziecka, od nich bowiem w dużym stopniu zależy to, jak dziecko będzie się czuło w tej sytuacji.
Rodzice muszą się spotykać i osobiście rozmawiać o ważnych tematach dotyczących dziecka - jego zdrowia, wyników w nauce, problemów, potrzeb, uzgadniać wspólnie sposób postępowania. Muszą komunikować się nie bieżąco, aby zapewnić dziecku odpowiedni nadzór i wsparcie.
Niestety, skłóceni rodzice, którzy się unikają czy podważają wzajemnie swój autorytet, nie będą w stanie sprostać tym wymaganiom, co może doprowadzić do poważnych problemów wychowawczych.
Ważne jest także, aby rodzice mieli wspólną wizję wychownia i uzgadniali, jakimi zasadami kierują się wobec dziecka. Potomek musi mieć te same reguły zarówno w domu matki, jak i ojca. Dzięki temu nie będzie musiał "przestawiać się" i dostosowywać do skrajnie różnych warunków za każdym razem.
2. Opieka naprzemienna - skutki dla dziecka
Niektórzy eksperci są zdania, że opieka naprzemienna jest trudna, a zatem nie zalecana w przypadku bardzo małych dzieci. Twierdzą, że taka formuła opieki może zaburzać ich poczucie bezpieczeństwa, dziecko nie ma bowiem jednego miejsca pobytu i stałego środowiska wychowawczego, zmuszane jest do tego, by cyklicznie adaptowało się do innych warunków. W przypadku uczniów w pierwszych latach edukacji opieka naprzemienna może być także problemem. Kwestie logistyczne związane z przygotowaniem się do zajęć mogą już nastręczać im duże trudności, a dwa miejsca zamieszkania mogą je tylko potęgować.
Opieka naprzemienna może być też trudna do realizacji, a nawet niemożliwa, gdy jedno z rodziców mieszka w miejscowości bardzo oddalonej od szkoły. Ważne, by dziecko przenosząc się na jakiś czas do drugiego rodzica, nie zmieniało całkowicie środowiska, by cały czas miało możliwość kontaktu z tymi samymi rówieśnikami spoza szkoły, by mogło uczęszczać regularnie na te same zajęcia dodatkowe.
Należy pamiętać, że orzeczenie pieczy naprzemiennej powinno być przede wszystkim zgodne z dobrem dziecka, a nie jego rodziców, o czym oni sami często zapominają. Taka forma opieki powinna być orzeczona w miarę możliwości po wysłuchaniu dziecka, aby mogło powiedzieć o swoich obawach i oczekiwaniach.
