Władza rodzicielska po rozwodzie

Władza rodzicielska obejmuje obowiązki i prawa rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowania.

1. Kto decyduje o dziecku po rozwodzie?

Normą jest sytuacja, gdy władza rodzicielska po rozwodzie przysługuje obojgu rodzicom. Wtedy każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Sprawy drobne, codzienne, np. zabranie dziecka do dentysty czy udział w wywiadówce w szkole, mogą być załatwiane przez każdego z rodziców.

Naturalnie powinni wzajemnie się o nich informować. W sprawach nagłych, dotyczących na przykład ratowania życia czy zdrowia dziecka, należy przyjąć, że władzę może wykonywać każdy z rodziców.

Natomiast o istotnych sprawach takich jak: zmiana miejsca pobytu dziecka, obywatelstwa, nazwiska, imienia, złożenie wniosku o wydanie paszportu, zmiana szkoły, zgoda na operację, rodzice powinni rozstrzygać wspólnie. Jeśli nie są w stanie się porozumieć, powinni zwrócić się do sądu rodzinnego o rozstrzygnięcie tej kwestii (zwykle wniosek składa jedno z nich).

Zobacz film: "Pomysły na wspólne, rodzinne spędzanie czasu"

Jeśli małżeństwo ulega rozpadowi i małżonkowie mający wspólne małoletnie jeszcze dzieci, zdecydują się na rozwód, sąd w wyroku go orzekającym zawsze rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad dziećmi.

2. Możliwe sytuacje

Jeśli małżonkowie uzgodnili sposób jej wykonywania, sąd uwzględnia ich pisemne porozumienie (musi być ono zgodne z dobrem dzieci);

Jeśli jednak rodzice nie doszli do konsensusu, a zatem nie są w stanie złożyć stosownego porozumienia, o władzy decyduje sąd, który może powierzyć jej wykonywanie jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. W praktyce sądowej to ograniczenie zwykle dotyczy takich decyzji jak zdrowie czy edukacja dziecka.

Wtedy jedno z rodziców otrzymuje niejako więcej władzy – większy jest zakres spraw dotyczących dziecka, w których może samodzielnie decydować. Sąd robi tak nie dlatego – jak uważa wielu rodziców – aby, ukarać ich za jakieś zachowania, lecz by zapewnić dziecku jak najlepsze warunki do życia.

Na podstawie twierdzeń i dowodów złożonych przez rodziców sąd w procesie oraz ich zachowania w jego toku ocenia, czy opiekunowie są w stanie w przyszłości prowadzić konstruktywne rozmowy o sprawach dziecka i dochodzić do wspólnych decyzji czy nie.

3. Nadużywanie władzy rodzicielskiej po rozwodzie

Zdarza się, że ten z rodziców, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej, ma skłonność do przekraczania granic określonych w wyroku – samodzielnie podejmuje niemal wszystkie decyzje, nawet te, w których powinien uzyskać zgodę drugiego opiekuna. Nie zawsze jest to możliwe, gdyż w niektórych sprawach przepisy wymagają zgody drugiego z rodziców lub sądu (np. wydanie paszportu, zapisanie do przedszkola, szkoły).

Jednakże tam, gdzie nie ma takich ograniczeń, drugi rodzic może się czuć pozbawiony wpływu na życie swego dziecka. W takiej sytuacji może on złożyć wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej także drugiemu z rodziców, np. przez poddanie wykonywania przez niego władzy nadzorowi kuratora, którego rola będzie polegała na kontrolowaniu i motywowaniu rodzica do respektowania praw tego drugiego.

Tekst autorstwa Kancelarii radcy prawnego Dorota Kupper