Jak nauczyć dziecko mówić? Jak efektywnie wspierać komunikację malucha?
Jak nauczyć dziecko mówić? Umiejętność komunikowania się za pomocą słów to przede wszystkim stymulacja rozwoju dziecka, która pozwala mu również nawiązywać relacje z otoczeniem oraz coraz lepiej rozumieć otaczający świat. Jak pomóc dziecku nabyć te umiejętności? Jak zachęcić dziecko do mówienia?
1. Jak wygląda rozwój mowy w pierwszych latach życia dziecka?
Każde dziecko rozwija się i nabywa nowe umiejętności w swoim tempie. Podobnie jest w przypadku rozwoju mowy. U niektórych dzieci umiejętność ta wykształca się bardzo wcześnie, u innych z kolei występuje dość późno, często powodując zdenerwowanie i stres u rodziców.
Mowa nie jest zdolnością wrodzoną, a jej nauka może być nie lada wyzwaniem dla dziecka. By jej rozwój odbywał się prawidłowo, musi zajść mnóstwo czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych, warunkujących go, takich jak:
- dobrze funkcjonujący aparat słuchu;
- prawidłowo ukształtowany aparat mowy i ośrodkowy układ nerwowy;
- dobrze rozwinięty umysł;
- odpowiednie warunki wychowawcze i środowiskowe.
U każdego dziecka czynniki te mogą być na innym poziomie i rozwijać się w różnym tempie, dlatego też rozwój mowy u każdego dziecka może przebiegać inaczej. Dużo ważniejsze od momentu wypowiedzenia przez dziecko pierwszych słów jest fakt, czy ma wszelkie predyspozycje do tego - a więc na tyle rozwinięte wyżej wymienione czynniki, by cały proces mógł zaistnieć.
Zwykle dzieci zaczynają mówić między 10. a 18. miesiącem życia, jednak nie jest to reguła. Nauka mówienia zazwyczaj zaczyna się jednak o wiele wcześniej.
Duże znaczenie w rozwoju kolejnych umiejętności dziecka mają skoki rozwojowe. W zależności od rodzaju tego skoku dochodzi do pewnego rodzaju ograniczeń lub nawet zaniku rozwoju innych umiejętności.
Świadomość, w jaki sposób przebiega rozwój mowy, jest ważna, ponieważ przede wszystkim ogranicza nasz stres związany z oczekiwaniem na pierwsze słowa dziecka, dzięki czemu nie wywieramy presji na maluchu.
2. Etapy rozwoju mowy dziecka
Etapy rozwoju mowy u maluchów:
- 0-1 m-c: dziecko wydaje różnego rodzaju krzyki;
- 2-4 m-ce: głośny śmiech i głużenie;
- 4-6 m-cy: gaworzenie;
- 6-7 m-cy: gaworzenie z powtarzaniem sylab, np. babababa, gugugu; dziecko w ten sposób zaczyna komunikować się ze światem;
- 8-10 m-cy: dziecko próbuje naśladować mowę dorosłych, może rozumieć kilkanaście słów, w tym "nie";
- 11-12 m-cy: mowa malucha może zacząć przypominać mowę dorosłego;
- 12-18 m-cy: dziecko zaczyna używać pojedynczych wyrazów jako zdań;
- 18-23 m-ce: wypowiedzi malucha składają się z dwóch wyrazów; głównie z rzeczowników:
- 24 m-ce: maluch rozumie opozycję ja-ty, używa zaimka "się", liczebników, a także zaprzeczeń;
- 3 lata: dziecko wymawia poprawnie samogłoski i 12 spółgłosek;
- 4 lata: maluch mówi poprawnie trudniejsze spółgłoski;
- 5 lat: niektóre dzieci potrafią w tym wieku poprawnie wymawiać spółgłoski sz, cz, ż, dż i r, mogą je również zastępować głoskami s, z, c, dz i l co jest w tym wieku normą; w tym wieku dzieci często tworzą swoje własne, nieistniejące w języku słowa;
- 6 lat: poprawna wymowa sz, ż, dż, cz i r;
- 7 lat: nabycie prawidłowej wymowy oraz posługiwanie się regułami gramatycznymi.
3. Nauka mówienia dla dzieci - 5 sprawdzonych sposobów
Oto kilka sprawdzonych sposobów, które mogą przydać się w rozwoju mowy u dziecka:
- jak najczęściej rozmawiaj z dzieckiem - rozmawiaj, nie tylko mów - nie chodzi o to, by do dziecka jak najwięcej mówić, ale by nawiązywać z nim kontakt słowny, ponieważ komunikacja powinna odbywać się w obie strony - warto stosować dłuższe pauzy, by dziecko mogło po swojemu odpowiedzieć; w głosie powinny być również emocje, ponieważ to je dziecko rozumie jako pierwsze;
- czytaj książki - jeśli dziecko jest małe, oglądaj je razem z nim; rozmawiajcie o znajdujących się w nich obrazkach w tempie dziecka;
- śpiewaj dziecku - słuchanie śpiewu przyczynia się do szybszego rozwoju mowy;
- pamiętaj o kontakcie wzrokowym - mówiąc do dziecka patrz mu oczy, staraj się nawiązać ten kontakt m.in. podczas karmienia, zabawy czy też spacerów; to ułatwia dziecku obserwację Twoich ust i naśladowanie ich ruchów; kontakt wzrokowy to także forma komunikacji - niewerbalna;
- bądź blisko dziecka i reaguj na jego potrzeby - każde dziecko, niezależnie od temperamentu może otrzymywać zbyt mało stymulacji oraz kontaktu z rodzicami, co może upośledzać jego rozwój motoryczny i poznawczy; powinniśmy zawsze być czujni na sygnały wysyłane przez malucha i w porę na nie reagować.
