Gaworzenie. Kiedy się pojawia?
Gaworzenie to kolejny po głużeniu etap rozwoju mowy. Pojawia się ok. 6 miesiąca życia dziecka i jest to odruch warunkowy. Co to oznacza?
1. Głużenie a gaworzenie. Czym się różnią?
Rozwój mowy dziecka od narodzin do 7. roku życia dzieli się na okres: melodii, wyrazu, zdania i swoistej mowy dziecięcej.
Na pierwszym etapie, ok. 2-3 miesiąca życia dziecka, pojawia się głużenie. Jest to, w przeciwieństwie do gaworzenia, odruch bezwarunkowy (występuje u wszystkich dzieci, również u głuchych i niedosłyszących).
Głużąc, niemowlę "wymawia" dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek, nierzadko wykonując przy tym nieskoordynowane ruchy całego ciała (np. macha rączkami).
W okolicy 6 miesiąca życia dziecka głużenie zanika i pojawia się gaworzenie. Przebiega pod kontrolą słuchu i polega na powtarzaniu i naśladowaniu przez dziecko usłyszanych dźwięków z otoczenia, m.in. samogłosek i niektórych spółgłosek. Powtarza też sylaby, takie jak: ma-ma, ba-ba, da-da. Może też parskać i prychać.
Gaworzenie dziecka to dla niego zabawa, ale też szalenie ważny dla rozwoju trening słuchowy. Niemowlę przekonuje się, że może samo wydawać dźwięki, jeśli odpowiednio ułoży narządy mowy. Ono oczywiście nie zdaje sobie z tego sprawy, jednak widzi efekt i chce go powtarzać.
Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć, rodzice mogą zaobserwować, że idzie to w parze z nabyciem umiejętności siadania. Dowiedziono bowiem, że rozwój mowy w okresie melodii postępuje często równolegle z rozwojem fizycznym (głużenie = umiejętność unoszenia głowy; pierwsze wyrazy = stawanie na nóżki).
Eksperci podkreślają wielką wartość gaworzenia niemowląt. Stanowi ono bowiem swoisty trening w rozwoju zdolności artykulacyjnych, który przyspiesza proces uczenia się mowy.
2. Jak zachęcić dziecko do gaworzenia?
Kiedy dzieci gaworzą, porozumiewają się z otoczeniem. Zwracają też uwagę dorosłych, co pozwala odczuć niemowlęciu przynależność do grupy społecznej. Będzie ono tym silniejsze, im rodzice chętniej będą odpowiadać na jego gaworzenie. Starajmy się więc być w kontakcie ze swoim dzieckiem. Mówimy do niego i nawiązujmy wzrokowy kontakt. Nawet najdroższa i najlepsza zabawka interaktywna tego nie zastąpi!
Warto też sięgać po książeczki dla najmłodszych. Pokazujmy je dziecku i opowiadajmy zapisane w nich historie. Tytuły idealne na początek to: seria Pucio (zwłaszcza "Pucio uczy się mówić" oraz "Pucio. Zabawy gestem i dźwiękiem"), "Króliczka chce spać" oraz "Lisek szuka skarpet" oraz seria "Jano i Wito".
3. Jak wspierać rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia?
- Używajcie krótkich i prostych zdań,
- Stosujcie powtórzenia,
- Wypowiedzi wspierajcie mimiką wyrażającą emocje oraz gestami (np. brawo),
- Komunikując się z niemowlęciem nie zalewajmy go potokiem słów, róbmy przerwy, by dziecko mogło zareagować (choćby prostym "agu" lub uśmiechem),
- Pokazujcie dziecku świat (opisujcie, co widzicie na spacerze lub co teraz będziecie wspólnie robić).
