IUGR a hipotrofia płodu. Co to jest hipotrofia u noworodka?
IUGR to wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu. Diagnoza bardzo niepokoi rodziców. I nic w tym dziwnego, bo już sama nazwa brzmi niepokojąco. Z czym wiąże się IUGR? Jakie są jego objawy? I czy jest tym samym co hipotrofia wewnątrzmaciczna?
1. IUGR – objawy i przyczyny
Kiedy rodzice słyszą diagnozę IUGR, ciąża musi być czujniej monitorowana. Kobieta jest wówczas kierowana do ośrodka o III stopniu referencyjności, by kontrolować dobrostan dziecka za pomocą badań, m.in. dopplerowskich tętnicy pępowinowej, tętnicy środkowej mózgu, przewodu żylnego oraz badania KTG.
W przypadku IUGR, SGA (ang. small to gestational age, wiek ciążowy), jest za wysokie w stosunku do wielkości płodu. W praktyce oznacza to tyle, że dziecko jest zbyt małe jak na dany tydzień ciąży, np. badanie USG ujawnia mały obwód brzuszka płodu.
IUGR definiuje się jako niedobór masy i/lub długości ciała noworodka poniżej 10 centyla w stosunku do norm referencyjnych dla danego wieku ciążowego.
2. Co to jest hipotrofia?
Za małe dziecko do wieku ciąży bywa też nazywane hipotrofikiem. Hipotrofia wewnątrzmaciczna jest jednak pojęciem szerszym niż IUGR. Odnosi się do płodów, których masa znajduje się poniżej 10. centyla w odniesieniu do wieku ciążowego.
Trzeba jednak pamiętać, że mały płód nie musi oznaczać żadnej patologii. Hipotrofia dziecka może być uwarunkowana genetycznie, jednak taka teza najczęściej pojawia się dopiero wówczas, gdy wszystkie problemy mogące wiązać się z zahamowaniem wzrostu płodu zostaną wykluczone. Istotne jest tu też ustalenie faktycznego trwania ciąży.
Dystrofia płodu może prowadzić do powikłań (wśród najpoważniejszych są: zgon wewnątrzmaciczny, wcześniactwo oraz powikłania neurologiczne).
Są dwa typy hipotrofii:
- hipotrofia symetryczna – rozpoznawana jest wtedy, gdy u noworodka występuje zarówno niedobór masy, jak i długości ciała,
- hipotrofia asymetryczna – dotyczy noworodków, u których występuje niedobór masy lub długości ciała (badanie USG ujawnia mały brzuszek płodu).
Częściej występująca hipotrofia asymetryczna płodu pojawia się w III trymestrze ciąży i w większości przypadków wiąże się z niewydolnością łożyska i nadciśnieniem tętniczym.
3. Hipotrofia płodu. Kiedy poród?
Hipotrofia płodu w 38. tygodniu ciąży jest wskazaniem do diagnostyki, najczęściej na oddziale patologii ciąży. W uzasadnionych przypadkach ciąża hipotroficzna może zostać rozwiązana przed terminem. Taka decyzja jest podejmowana najczęściej w przypadku nieprawidłowych wyników badań monitorujących stan płodu.
4. Hipotrofia – przyczyny
Hipotrofia w ciąży może pojawić się z różnych przyczyn. Dzieli się ja na: matczyne, łożyskowe, płodowe, idiopatyczne.
Zatrzymanie wzrostu płodu może być związane z chorobami matki, np. nadciśnieniem tętniczym, chorobami nerek, niedokrwistością, powikłaną cukrzycą, toksoplazmozą, różyczką lub cytomegalią. Bywa też konsekwencją stosowania używek w ciąży, m.in. palenia tytoniu i picia alkoholu.
Hipotrofia noworodka może ponadto wynikać z nieprawidłowej budowy łożyska lub jego lokalizacji (np. łożysko przodujące).
5. Hipotrofia płodu. Jak leczyć?
Hipotrofii płodu to sygnał, że z jakiś przyczyn doszło do zaburzeń wzrastania płodu i potrzebna jest diagnostyka, m.in. USG oraz badanie przepływów naczyniowych — analiza przepływu przez tętnicę pępowinową (UA, umbilical artery).
W prewencji ograniczonego wzrastania płodu stosuje się obecnie małe dawki kwasu acetylosalicylowego w ciąży poniżej 16. tygodnia. Lek ten podaje się jednak wyłącznie z przepisu lekarza!
6. Urodziłam dziecko z hipotrofią. Co dalej?
Dziecko hipotroficzne od chwili narodzin objęte jest czujniejszą obserwacją. Mogą się u niego pojawić niepokojące objawy, takie jak zaburzenia termoregulacji związane z niedoborem tkanki tłuszczowej, drżenia mięśniowe, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne, zaburzenia oddychania, które muszą zostać odpowiednio szybko zauważone.
Noworodkowi urodzonemu z niską masą wykonuje się też dodatkowe badania, m.in. USG przezciemiączkowe i USG jamy brzusznej. Po wyjściu ze szpitala dziecko może też zostać objęte opieką specjalistyczną, np. neurologiczną.
Hipotrofia płodu może mieć długofalowe skutki i wiązać się m.in. z zaburzeniami odporności, zaburzeniami metabolizmu cholesterolu oraz zaburzonej tolerancji glukozy.
