Alergia pokarmowa dzieci
Alergia pokarmowa (uczulenie) jest zespołem objawów, które zachodzą w organizmie w wyniku spożywania pokarmów. Pojawia się jako indywidualna reakcja układu odpornościowego na składniki pokarmowe, których organizm nie toleruje. Ten problem występuje u coraz większej liczby ludzi, zwłaszcza u dzieci, ponieważ ich układ odpornościowy jest słabo wykształcony i bardziej wrażliwy na niepożądane reakcje. Jest to wynikiem działania proalergicznych limfocytów, występujących w organizmie noworodków. Ryzyko pojawienia się alergii wiąże się między innymi z zaburzeniami funkcji układu odpornościowego, zmianami w kolonizacji przewodu pokarmowego oraz z przesadną dbałością o higienę w okresie noworodkowo-niemowlęcym.
1. Ryzyko alergii pokarmowej
Specjaliści alarmują: liczba alergików rośnie, z czego u około 60% uczulenia pojawiają się w pierwszych miesiącach życia. Alergicy najczęściej uczuleni są na mleko krowie, ale zazwyczaj dolegliwości mijają, zanim dzieci po raz pierwszy pójdą do szkoły. Osoby, u których w rodzinie pojawiały się już alergie są bardziej podatne na wystąpienie choroby – prawdopodobieństwo jest wyższe o około 20-40%, a jeśli uczulenie ma co najmniej dwoje krewnych, ryzyko wzrasta nawet do 50-80%. Alergie pojawiają się, gdy układ immunologiczny zbyt gwałtownie zareaguje na pewną część pokarmu, zazwyczaj na białko. Jest to bardzo często występujący składnik, który znajduje się zarówno w produktach spożywczych, jak również w pleśni, sierści, kurzu oraz w pyłkach. Substancje te nazywane są alergenami, które odpowiedzialne są za wywoływanie reakcji uczuleniowych. Alergia na białko mleka krowiego często niesłusznie mylona jest z nietolerancją laktozy (cukier występujący w mleku ssaków), która pojawia się w wyniku niedoboru lub zaburzeń funkcjonowania enzymu laktazy. Te nieprawidłowości pojawiają się, gdy enzym nie może rozłożyć cukru występującego w mleku. Nietolerancja objawia się zmianami w przewodzie pokarmowym, np. w postaci wzdęć, kolki brzusznej lub biegunki.
2. Alergia a nietolerancja laktozy
Choć alergia pokarmowa ma podobne objawy do nietolerancji laktozy, warto wiedzieć, że to nie są tożsame dolegliwości i występują pomiędzy nimi pewne różnice.
| Alergia pokarmowa | Nietolerancja laktozy |
|---|---|
| Krótki czas pojawienia się reakcji po spożyciu posiłku zawierającego alergeny. | O nietolerancji decyduje zazwyczaj ilość przyjmowanego pokarmu. Reakcja może pojawić się dopiero po upływie 12-14 godzin. |
| Alergia pokarmowa może wywołać zmiany nie tylko w układzie pokarmowym (kolka, ulewania, biegunka, wzdęcia), ale również w układzie oddechowym (zapalenie błony śluzowej ucha środkowego, alergiczny nieżyt nosa, sapka) oraz na skórze (suchość, zaczerwienienie, zmiany grudkowo-wysiękowe, świąd, polakierowane i suche policzki). | Najczęstsze objawy nietolerancji laktozy po wypiciu mleka to: bóle brzucha, wzdęcia oraz biegunka. |
Jeżeli u alergika wystąpi wstrząs anafilaktyczny, może to stanowić nawet zagrożenie dla jego życia. Wtedy liczy się każda sekunda i natychmiastowe udzielenie pomocy. Tego rodzaju reakcja występuje po ukąszeniu owadów, spożyciu niektórych leków oraz po zjedzeniu orzechów, zwłaszcza ziemnych. Bezpośrednio po kontakcie z alergenem mogą wystąpić niebezpieczne dla życia objawy, między innymi: utrata przytomności, problemy z mówieniem, zachrypnięty głos, zblednięcie, opuchnięte gardło, męczący kaszel, zwiotczenie ciała u dzieci, świszczący oddech. Pacjent ze wstrząsem anafilaktycznym powinien uważać na tryb życia, jaki prowadzi – zaleca się unikanie wysiłku fizycznego, spożywania zbyt dużej ilości alkoholu oraz produktów zawierających alergeny. Duże znaczenie ma również sposób przyrządzania oraz spożywania pokarmów.
3. Leczenie alergii pokarmowej u dzieci
Dotychczas nie wynaleziono leku, który skutecznie walczyłby z alergią pokarmową. Dlatego ważne jest, aby po zdiagnozowaniu choroby alergicznej u dziecka, ustalić właściwy plan i sposoby leczenia. Zazwyczaj sprowadza się to do działań profilaktycznych, czyli do unikania alergenów oraz pokarmów, w których one występują. Większość produktów spożywczych ma na opakowaniu informację, czy jest w nich zawarte mleko, soja, skorupiaki, jaja, orzechy, ryby lub pszenica, czyli składniki, które mogą wywoływać uczulenie. Co prawda, medykamenty nie są w stanie wyleczyć pacjenta z alergii, ale niektóre z nich łagodzą jej skutki. Warto zastosować takie środki jak:
Leki rozrzedzające oskrzela – należy je podawać bezpośrednio po zauważeniu problemów z oddychaniem. Działają na takie objawy, jak napady astmy i świszczący oddech.
Adrenalina – podawana w przypadku silnych napadów astmy w wyniku reakcji alergicznych, często związanych również ze wstrząsem anafilaktycznym. Należy wtedy natychmiast wezwać karetkę, ponieważ niekiedy takie objawy wymagają pomocy specjalistycznej. Adrenalinę często wykorzystuje się jako lek na ciężkie reakcje alergiczne, a gdy u dziecka występuje poważna alergia pokarmowa, zaleca się noszenie specjalnych penów z adrenaliną, pomagających w stanach zagrożenia życia. Lek podaje się w przypadku pojawienia się kilku symptomów w różnych układach, np. ból brzucha, problemy z oddychaniem, ściskanie w gardle, pokrzywka, chrypka. Po podaniu adrenaliny wymagana jest wizyta na izbie przyjęć, ponieważ często w takich sytuacjach konieczne jest dodatkowe leczenie. Ważna jest również obserwacja pacjenta, który przez około cztery godziny musi pozostać pod kontrolą lekarską.
Leki przeciwhistaminowe.
Stosowanie probiotyków jest skutecznym sposobem nie tylko na łagodzenie objawów alergii pokarmowej, ale również na zapobieganie jej występowaniu. W tego typu preparatach występują szczepy bakterii uczestniczące w dojrzewaniu bariery jelitowej. Ich wysoka skuteczność została potwierdzona przez badania kliniczne.