Aborcja - na czym polega, kiedy można ją przeprowadzić?
Aborcja jest medycznym zabiegiem przerywającym ciążę. Nie wszędzie można jej dokonać legalnie i w bezpiecznych warunkach. Polskie prawo aborcyjne uchodzi za jedno z najsurowszych w Europie. Dodatkowo zaostrza je kontrowersyjny wyrok Trybunały Konstytucyjnego dotyczący zakazu aborcji w przypadku ciężkich wad płodu. Czym dokładnie jest aborcja i w jakich przypadkach jest dozwolona, w artykule poniżej.
1. Czym jest aborcja?
Aborcja jest celową interwencją medyczną, mającą na celu przedwczesne przerwanie ciąży. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego abortus, które oznacza poronienie. Nie każde poronienie jest jednak aborcją - dochodzi do niej wskutek sztucznego działania, w przeciwieństwie do utraty ciąży z przyczyn naturalnych.
Zwykle zabieg ten jest przeprowadzany do trzeciego miesiąca ciąży, ponieważ do tego czasu płód nie jest jeszcze dobrze rozwinięty, a aborcja jest względnie bezpieczna dla matki. Aby można było przeprowadzić ją bez groźnych komplikacji, powinna być wykonana przez doświadczonego lekarza.
2. Jakie są metody przeprowadzania aborcji?
Istnieją trzy główne metody przerywania ciąży. Najczęściej dokonuje się aborcji farmakologicznie, za pomocą preparatów prowadzących do zniszczenia trofoblastu. Wskutek działania tabletek zarodek ulega uszkodzeniu. W dalszej kolejności wywołują one skurcze macicy, prowadzące do poronienia.
Nieco bardziej inwazyjną metodą jest chirurgiczne rozszerzenie szyjki macicy, a następnie odessanie zarodka przy pomocy specjalnej rurki. Po takim zabiegu przeprowadzane jest łyżeczkowanie.
Trzecią, jednocześnie najbardziej inwazyjną metodą przeprowadzania aborcji jest laparotomia - chirurgiczne otwarcie jamy brzusznej i usunięcie płodu. Zabieg ten jest wykonywany najrzadziej i zwykle w przypadku, gdy kobieta cierpi na choroby macicy.
3. Regulacje prawne dotyczące aborcji na świecie
Możliwość wykonania bezpiecznej aborcji została ustanowiona jako prawo człowieka przez cały szereg organizacji międzynarodowych, takich jak m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka czy Komitet Praw Człowieka ONZ.
W 1967 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała problem niebezpiecznej aborcji za problem zdrowia publicznego. W 1994 r. w Kairze, w czasie Międzynarodowej Konferencji ws. Ludności i Rozwoju 179 państw podpisało program działań, który obejmował zobowiązanie tych państw do zapobiegania niebezpiecznej aborcji.
W 2003 WHO opracowało wytyczne polityczne i techniczne, zawierające zalecenia i przepisy dotyczące aborcji. Uregulowania te mają na celu ochronę zdrowia kobiet.
W Polsce oraz w wielu innych krajach Europy aborcji można dokonać legalnie do 12 tygodnia ciąży, jednak jedynie w określonych przypadkach. Nielegalny zabieg usunięcia ciąży zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 3 i odnosi się w szczególności do lekarzy, którzy aborcję przeprowadzili.
4. Kiedy w Polsce można dokonać aborcji?
Jeszcze do niedawna prawo w Polsce dopuszczało 3 przypadki, kiedy można było legalnie przerwać ciążę:
- kiedy ciąża w sposób poważny zagraża życiu matki (w tym ciąża pozamaciczna);
- gdy do zapłodnienia doszło w wyniku gwałtu (jednak w tym przypadku konieczne jest zgłoszenie sprawy na policję i przejście przez proces poszukiwania sprawcy);
- kiedy u płodu zostały stwierdzone poważne wady, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie lub mogą doprowadzić do jego śmierci w łonie matki lub zaraz po porodzie.
Ostatni z wyżej wymienionych przypadków wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 roku został ogłoszony niezgodnym z Konstytucją. Decyzja ta wywołała ogromne wzburzenie i została szeroko skrytykowana przez międzynarodową opinię publiczną jako pogwałcenie praw człowieka, doprowadzila również ogromne rzesze kobiet do licznych protestów na ulicach polskich miast.
Sprawa z pewnością będzie miała swój dalszy ciąg. Organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka już dziś zapowiadają podjęcie odpowiednich kroków prawnych, zmierzających do podważenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
5. Aborcja - statystyki światowe
Według WHO każdego roku na świecie dokonuje się około 40-50 milionów aborcji. Według danych opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia, w 2018 roku w Polsce przeprowadzono 1076 legalnych aborcji. Rok wcześniej wykonano 1061 zabiegów. W 2016 roku - 1098. Brak na razie danych statystycznych za rok 2019.
Zgodnie z danymi CBOS z 2013 r. co trzecia dorosła Polka przyznawała się do usunięcia co najmniej jednej ciąży.
Najczęstszą przyczyną przerywania ciąży były nieodwracalne wady lub choroby płodu, potwierdzone między innymi w badaniach prenatalnych. W 2018 roku to była to przyczyna aż 1050 z 1076 aborcji, czyli ok. 98 proc.
25 zabiegów przeprowadzono ze względu na zagrożenie życia matki. W 22 przypadkach przyczyną było zagrożenie życia lub zdrowia ciężarnej. Co 4. aborcja dotyczyła płodu z trisomią chromosomu 21, czyli zespołem Downa.
Tylko jedna aborcja została dokonana z uwagi na fakt, że ciąża była skutkiem czynu zabronionego. W 2017 r. nie usunięto żadnej ciąży z powodu gwałtu lub kazirodztwa.
Większość zabiegów przerwania ciąży dotyczyła kobiet powyżej 35. roku życia (409 aborcji) oraz między 30. a 34. rokiem życia. (283 zbiegi). U niepełnoletnich kobiet dokonano 57 zabiegów usunięcia ciąży.
6. Gdzie dokonuje się najwięcej aborcji w Polsce?
W 2018 roku najwięcej zabiegów wykonano szpitalach w województwie mazowieckim - 287 przypadków. Ponad 100 zabiegów wykonano w małopolskim, łódzkim, śląskim oraz pomorskim.
Dla porównania najmniej legalnych zabiegów przeprowadzono w województwach lubuskim (18), świętokrzyskim (17) i lubelskim (11). W województwie podkarpackim nie było w 2018 r. żadnego legalnego zabiegu terminacji ciąży.
7. Nielegalne aborcje
Od lat mówi się o "podziemiu aborcyjnym”, które powstało na skutek dużych restrykcji w dostępie do zabiegów. Kobiety decydują się na "podróże aborcyjne" do Niemiec czy na Słowację, gdzie ten zabieg jest legalny. Skalę zjawiska szacuje się od kilkunastu tysięcy aborcji rocznie (organizacje pro-life) do na kilkuset tysięcy (organizacje pro-choice).
Temat aborcji jest kontrowersyjny i wywołuje ogromne emocje zarówno u przeciwników zakazu aborcji, jak i jego zwolenników. Warto pamiętać jednak, że każdy przypadek jest indywidualny i tak powinien być rozpatrywany, ostateczna decyzja zaś zawsze powinna należeć do kobiety.
