Ciąża ektopowa (ciąża pozamaciczna)
Ciąża ektopowa to ciąża, podczas której zapłodniona komórka jajowa zagnieździła się poza macicą. W 95% przypadków ciąż pozamacicznych do implantacji zarodka dochodzi w jajowodzie. Inne miejsca to jajniki, narządy jamy brzusznej, szyjka macicy. Żadne z tych miejsc nie ma odpowiedniej przestrzeni i odżywczej tkanki jak macica, które są potrzebne do rozwoju ciąży. Gdyby płód urósł, mógłby rozerwać organ, który go zawiera. To mogłoby doprowadzić do krwawienia i zagrażać życiu matki.
Ciąża ektopowa jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ jej symptomy odzwierciedlają objawy normalnej ciąży – zanika miesiączka, pojawia się tkliwość piersi, nudności, wymioty, częste oddawanie moczu.
1. Objawy ciąży pozamacicznej
Pierwszym
symptomem ciąży pozamacicznej jest często ból lub krwawienie z pochwy. Kobieta może odczuwać ból miednicy, brzucha, a czasami nawet ramienia lub szyi. Może obejmować tylko jedną stronę ciała i mieć różne nasilenie. Niskie ciśnienie krwi, ból w dole pleców, omdlenia spowodowane utratą krwi, plamienia mogą również świadczyć o ciąży ektopowej.
Ciąża pozamaciczna powstaje wtedy, gdy zapłodnione jajeczko nie jest wstanie dość szybko przemieścić się z jajowodu do macicy i zagnieżdża się w innym miejscu. Infekcja lub stan zapalny jajowodu może częściowo lub całkowicie uniemożliwić wędrówkę komórki jajowej. Zapalenie narządów miednicy mniejszej często całkowicie blokuje jajowód.
Również endometrioza lub blizny po zabiegach chirurgicznych w obrębie brzucha lub jajników mogą powodować blokadę. Rzadko się zdarza, aby jakaś wada wrodzona lub nieprawidłowy wzrost był za to odpowiedzialny.
2. Rodzaje ciąży ektopowej
- ciąża jajowodowa – implantacja komórki jajowej następuje w obrębie jajowodu. Najczęściej podczas trwania takiej ciąży dochodzi do poronienia trąbkowego lub pęknięcia jajowodu – w zależności, w którym odcinku jajowodu zagnieździło się jajo. Gdy płód obumiera, pojawia się plamienie z macicy z jednostronnym bólem podbrzusza. Gdy dochodzi do poronienia trąbkowego pojawia się krwawienie i ból przydatków po jednej stronie, w okolicy odbytu. Gdy krew podrażnia otrzewną kobieta często słabnie, jest blada, ma szybsze tętno. Gdy pęknie jajowód pojawia się nagły ból i rozwija się wstrząs, który jest zawsze stanem zagrażającym życiu kobiety.
- ciąża brzuszna – jajo płodowe może zagnieździć się na wybranym narządzie jamy brzusznej. Ból w dolnej części brzucha to główny objaw tego typu ciąży. Mogą również pojawić się długotrwałe wymioty, nudności, zaparcia, biegunki.
- ciąża jajnikowa – rozwój i implantacja zapłodnionego jajeczka następuje w jajniku. Ten rodzaj ciąży ektopowej najczęściej występuje u kobiet, które rodziły kilka razy i dobiegają 40. Objawy są podobne do tych, występujących w ciąży jajowodowej.
- ciąża szyjkowa – komórka zagnieżdża się poniżej ujścia wewnętrznego macicy. Ciąża ta niesie ze sobą duże ryzyko wystąpienia silnego krwotoku. Ciąża szyjkowa zwykle kończy się przed upływem 20 tygodnia. U znacznej części pacjentek pojawiają się krwiste upławy lub nieregularne krwawienia po uprzednim zatrzymaniu miesiączki.
Jeśli u kobiety podejrzewana jest ciąża pozamaciczna, wykonuje się test ciążowy, jeśli nie wie ona, czy może być w ciąży. Natomiast jeśli kobieta jest świadoma ciąży, przeprowadzane jest ilościowe badanie hCG. Ilość tego hormonu u ciężarnej podwaja się każdego dnia. Gdy jest go za mało w stosunku do oczekiwanego wieku ciąży, istnieje podejrzenie, że ciąża może być nieprawidłowa. Badanie USG pokaże, czy w macicy znajduje się płód lub czy w innym miejscu są jakieś masy komórek. Poza tym lekarz może przeprowadzić badanie ginekologiczne, by zlokalizować źródło bólu.
3. Leczenie ciąży pozamacicznej
Jednak trudno wykryć ciążę pozamaciczną wcześniej niż 5 tygodni od ostatniej miesiączki. Lekarz nie może jej zdiagnozować, ale może ją wykluczyć poprzez sprawdzanie co 2-3 poziomu hCG.
Leczenie zależy od medycznego stanu kobiety, rozmiaru i lokalizacji ciąży.
Ciąża szyjkowa we wczesnym stadium może być leczona poprzez wstrzyknięcie metotreksatu, który zatrzymuje rozwój zarodka. Jeśli ciąża jest bardziej rozwinięta, usuwa się ją operacyjnie – poprzez nacięcie brzucha lub endoskopowo. Po zabiegu kobieta powinna regularnie odwiedzać ginekologa, by sprawdzić, czy poziom hCG wrócił do zerowego poziomu, a co może zająć kilka tygodni. Utrzymujący się podwyższony poziom tego hormonu może oznaczać, że pozostały jakieś nieprawidłowe tkanki. Usuwa się je poprzez wstrzyknięcie metotreksatu lub wykonując kolejną operację.
Niektóre kobiety, które przeszły ciążę pozamaciczną, mogą mieć problem z ponownym zajściem w ciążę. Szczególnie te, które przed taką ciążą miały kłopoty z płodnością. Kolejne zajście w ciążę zależy od wcześniejszego stanu płodności i szkód jakie poczyniła ciąża ektopowa. Jeśli ciąża pozamaciczna pojawiła się raz, ponowne ryzyko jej wystąpienia wynosi 15% i wzrasta z każdym następnym razem jej wystąpienia.
4. Przyczyny ciąży pozamacicznej
Ryzyko ciąży ektopowej jest większe u kobiet, które:
- skończyły 35 lat,
- chorują na choroby zapalne narządów miednicy mniejszej,
- przeszły operację jajowodów,
- przeszły stymulację owulacji w terapii niepłodności.