Stres oksydacyjny. Przyczyny, skutki, profilaktyka
Stres oksydacyjny to stan, w którym organizm doświadcza nadmiernego działania reakcji utleniania, przekraczającego zdolność komórek do neutralizacji tych reakcji. Stan ten może prowadzić do różnych chorób oraz do szybszego starzenia się organizmu. Jak objawia się stres oksydacyjny? Jakgo unikać?
1. Stres oksydacyjny - co to jest?
Wolne rodniki powstają w czasie oddychania - tlen jest nam niezbędny do życia i dostarcza energii, ale część jego cząsteczek jest szkodliwa. Każdy oksydant ma wolny, niesparowany elektron, przez co szuka komórki, której może odebrać elektron "do pary".
W ten sposób dochodzi do uszkodzenia zdrowych komórek (DNA, tłuszczów, białek). Ochronę przed nimi stanowią antyoksydanty - przeciwutleniacze, których zadaniem jest oddanie wolnego elektronu oksydantom. W ten sposób dochodzi do usunięcia wolnych rodników, a organizm może znów działać prawidłowo.
Stresem oksydacyjnym jest zaburzenie równowagi między wolnymi rodnikami a antyoksydantami.
2. Przyczyny stresu oksydacyjnego
Stres oksydacyjny wynika z wielu czynników, takich jak m.in.:
- nieodpowiednia dieta (bogata w utlenione tłuszcze, związki chemiczne i cukry, żywność wysoko przetworzoną);
- nadużywanie alkoholu;
- palenie papierosów;
- brak snu;
- długotrwały stres;
- zbyt intensywny wysiłek fizyczny;
- zanieczyszczenie powietrza;
- długa ekspozycja na promieniowanie słoneczne;
- przyjmowanie niektórych leków antykoncepcyjnych, antydepresyjnych lub sterydów.
Niestety zdolność obrony organizmu przed wolnymi rodnikami spada razem z wiekiem.
3. Stres oksydacyjny - objawy
Stres oksydacyjny nie powoduje charakterystycznych objawów - możemy z łatwością je przypisać do innych chorób lub infekcji. Warto jednak zwrócić uwagę, gdy bez uzasadnionych przyczyn zmagamy się z:
- sennością;
- osłabieniem;
- przewlekłym bólem głowy;
- bólem mięśni i stawów;
- problemami z trawieniem;
- wysypką;
- stanami zapalnymi.
W tym przypadku warto wykonać dodatkowe badania krwi na poziom antyoksydantów i wolnych rodników w organizmie.
4. Skutki stresu oksydacyjnego dla zdrowia
Stan ten może prowadzić m.in. do:
- miażdżycy;
- udaru;
- zawału serca;
- choroby wieńcowej;
- zaburzeń wzroku;
- szybszego starzenia;
- wystąpienia czerniaka;
- osłabienia odporności.
Dodatkowo wskutek uszkodzenia neuronów w mózgu może wystąpić choroba Parkinsona lub Alzheimera. Zbyt duża ilość wolnych rodników może niszczyć również materiał genetyczny, narażając nas w większym stopniu na choroby nowotworowe.
5. Stres oksydacyjny - jak uniknąć?
Profilaktyka stresu oksydacyjnego to przede wszystkim zdrowa dieta bogata w warzywa, owoce, orzechy i nasiona.
Warto włączyć do pożywienia produkty takie jak kakao, nasiona chia, buraki, truskawki czy jagody i wyeliminować produkty zakłócające równowagę między wolnymi rodnikami a antyoksydantami.
Kawa a stres oksydacyjny? Od wielu lat wiemy, że kawa jest bogatym źródłem przeciwulteniaczy z grupy polifenoli, które zwalczają wolne rodniki.
Co istotne, również umiejętnie dobrany trening może stymulować układ odpornościowy oraz aktywować mechanizmy obronne przeciwko stresowi oksydacyjnemu. Regularna aktywność fizyczna sprzyja utrzymaniu równowagi w organizmie.
Ważne jest także wypracowanie skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem oraz napięciem nerwowym.
Ograniczanie ekspozycji na czynniki zewnętrzne generujące wolne rodniki, takie jak palenie papierosów czy nadmierne opalanie może istotnie wpłynąć na zmniejszenie stresu oksydacyjnego.
