"Pytanie mamy". Jak rozpoznać AZS u dziecka? Gdzie szukać pomocy, jakie pierwsze kroki podjąć?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to schorzenie uznawane za jeden z najpoważniejszych problemów dermatologiczno-alergicznych zarówno dorosłych, jak i dzieci. Nie można wskazać jednego czynnika, który byłby odpowiedzialny za występowanie tej jednostki chorobowej, więc całkowite wyleczenie AZS jest prawie niemożliwe. Stosuje się jedynie leczenie objawowe, które łagodzi uporczywy świąd skóry atopowej, jej suchość oraz zmniejsza dyskomfort. Jak rozpoznać AZS u dziecka? Jakie objawy wskazują na to schorzenie? Jakie kroki podjąć, by poprawić komfort życia malucha, który zmaga się z AZS? Na te nurtujące rodziców pytania odpowie prof. Barbara Zegarska, dermatolog, alergolog, patronka medyczna programu "Rodziny Lipikar" La Roche-Posay w najnowszym cyklu zrealizowanym przez portal WP Parenting - "Pytanie mamy".

1. Atopowe zapalenie skóry - co to takiego?

Aby wiedzieć, jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry u dziecka, rodzice muszą zdawać sobie sprawę z tego, czym jest ta jednostka chorobowa. AZS to niezwykle powszechna, przewlekła, zapalna, i co warto podkreślić, niezakaźna choroba skóry. Szacuje się, że w Polsce choruje na nią od 4,7 do 9,2 proc. dzieci.

AZS należy do grupy tzw. chorób atopowych, do których zalicza się także:

• astmę oskrzelową,

• sezonowy lub przewlekły katar sienny,

• pokrzywkę,

• alergiczne zapalenie spojówek.

Atopowe zapalenie skóry uznawane jest za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Szacuje się, że w krajach wysoko rozwiniętych od 10 do 20 proc. dzieci będzie dotkniętych atopią.

AZS należy do zapalnych chorób skóry i może być związane z uczuleniem na substancje znajdujące się w środowisku zewnętrznym, czyli na tzw. alergeny. Atopowe zapalenie skóry rozpoznaje się zwykle we wczesnym okresie dzieciństwa i u ponad połowy chorych pierwsze zmiany skórne pojawiają się w pierwszym roku życia.

- Z roku na rok dzieci cierpiących na atopowe zapalenie skóry jest coraz więcej. Około 20 proc. maluchów do pierwszego roku życia ma objawy AZS. To jest duża populacja osób z tą chorobą. Zaznaczmy, że bardzo często towarzyszy ona pacjentowi całe życie - tłumaczy prof. Barbara Zegarska.

2. Atopowe zapalenie skóry - przyczyny

By zapewnić maluchom dotkniętym AZS odpowiednią opiekę, najpierw należy zrozumieć charakterystykę problemu.

Istnieją trzy główne, współistniejące ze sobą i wpływające na siebie nawzajem, czynniki uznawane za przyczyny atopowego zapalenia skóry. Są to:

• geny "kodujące" odpowiednie predyspozycje do reakcji alergicznych,

• nieprawidłowo działający układ immunologiczny,

• czynniki środowiskowe (alergeny).

- Występowanie AZS zależy od czynników tzw. wewnątrzpochodnych, jak i zewnątrzpochodnych. Na te pierwsze nie mamy wpływu dlatego, że mają one charakter genetyczny. Natomiast na czynniki zewnątrzpochodne takie jak: zanieczyszczenie powietrza, stres, nieprawidłowa pielęgnacja, dieta, działanie alergenów wziewnych - już tak. To one bardzo często powodują uaktywnienie tej jednostki chorobowej - wyjaśnia ekspertka.

3. Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców?

Najprościej mówiąc, AZS to skórna reakcja alergiczna. Pojawia się, kiedy układ immunologiczny uzna, że obecne na skórze lub wewnątrz organizmu substancje zagrażają alergikowi. Gdy tak się stanie, w organizmie malucha pojawia się stan zapalny, którego zadaniem jest wyeliminowanie "szkodliwego" czynnika.

- Aby zdiagnozować AZS, muszą być spełnione tzw. kryteria rozpoznania, do których zaliczamy: uczucie świądu, suchość skóry, przewlekły charakter zmian i występowanie atopii - chorób o charakterze alergicznego zapalenia spojówek, kataru siennego, astmy oskrzelowej czy nietolerancji pokarmowej. To są tzw. kryteria duże - wymienia prof. Barbara Zegarska.

Ekspertka dermatologii zaznacza, że lekarze poza nimi wymieniają 23 tzw. kryteria mniejsze.

- Zaliczamy do nich m.in. poranną rybią łuskę, zaczerwienienie, biały dermografizm (objawia się w postaci białych smug na skórze powstałych na skutek potarcia naskórka), nietolerancję na niektóre kosmetyki, pozytywne wyniki testów skórnych z alergenami, tendencję do nawrotowych zakażeń skóry, nietolerancję wybranych pokarmów. Jeżeli u pacjenta występują 2-3 kryteria duże i 2-3 kryteria mniejsze, to u takiej osoby możemy zdiagnozować atopowe zapalenie skóry. Natomiast pamiętajmy, że nie wszystkie pojawiające się na skórze zmiany są spowodowane AZS - zwraca uwagę prof. Barbara Zegarska.

Wyróżniamy trzy fazy AZS:

niemowlęcą - może mieć miejsce od narodzin do drugiego roku życia. Zmiany zlokalizowane są przede wszystkim na policzkach, płatkach uszu, skórze głowy, a w ciężkim przypadkach mogą obejmować całe ciało,

dziecięcą - dotyczy dzieci pomiędzy trzecim a jedenastym rokiem życia. Zmiany pojawiają się głównie na zgięciach łokciowych i kolanowych, skórze karku, częste jest również atopowe zapalenie skóry na dłoniach,

młodzieżową/atopowe zapalenie skóry u dorosłych - zmiany zlokalizowane są w tych samych miejscach jak w fazie dziecięcej, dodatkowo mogą pojawiać się w górnej części ciała i wokół ust.

4. Z wizytą u lekarza nie należy zwlekać!

Gdy zauważymy niepokojące zmiany na ciele naszej pociechy, musimy działać! Jakie kroki należy podjąć?

- Do lekarza należy udać się wtedy, gdy stosowana codziennie, prawidłowa pielęgnacja nie pomaga. Pamiętajmy, że skóra noworodka wymaga szczególnej troski - jest cieńsza, unaczyniona, trzeba o nią dbać. Niezależnie od tego, czy maluch jest dotknięty AZS, czy nie. Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry może być trudne zwłaszcza w początkowym okresie choroby i gdy dziecko jest prawidłowo pielęgnowane - rodzice używają np. dermokosmetyków - przekonuje prof. Barbara Zegarska.

- W procesie diagnostycznym nie robi się szczegółowych badań, nie trzeba pobierać wycinków do badania histopatologicznego - atopowe zapalenie skóry diagnozuje się na podstawie objawów. Jeżeli maluch skarży się na uczucie świądu, zmiany występują w typowej dla AZS lokalizacji, jeżeli ktoś w rodzinie zmaga lub zmagał z atopią, a zmiany mają charakter przewlekły i nawrotowy - to powinniśmy się tym problemem zainteresować i udać się do lekarza - dodaje ekspertka.

5. Codzienna pielęgnacja może być świetną zabawą

Prof. Barbara Zegarska podkreśla, że podstawą leczenia AZS jest pielęgnacja, szczególnie w początkowej fazie choroby.

- Ta pielęgnacja powinna towarzyszyć pacjentowi praktycznie przez całe życie. Zacznijmy od dermokosmetyków - w aptekach jest coraz więcej świetnych preparatów, które zapobiegają nasilaniu procesu zapalnego. Jeśli prawidłowo je stosujemy, to już zabezpieczamy dziecko. Skórę należy prawidłowo natłuszczać i nawilżać - stosować odpowiednie preparaty, które z jednej strony będą stanowiły taką "kołderkę zabezpieczającą", aby woda nie "uciekała' z naskórka, a z drugiej będą wnikały w głąb skóry, zatrzymywały wodę i działały na mikrobiom - przekonuje prof. Barbara Zegarska.

Pamiętajmy, że taka pielęgnacja powinna być przyjemnością, a nie przykrym obowiązkiem! Zróbmy z niej codzienny, "magiczny rytuał". Niech dziecko na niego czeka.

- Codzienna pielęgnacja to również budowanie więzi, poprzez głaskanie, delikatne masaże. Niech to będzie wspólny czas dla dziecka i rodzica. Wtedy te pielęgnacyjne rytuały, które są przecież elementem leczenia, będą się kojarzyły pozytywnie - podsumowuje ekspertka.

Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl