Mleko sojowe. Czy jest zdrowe?
Mleko sojowe to napój przez wielu uznawany za dobrą alternatywę dla mleka krowiego. Posiada niewątpliwie szereg korzystnych dla zdrowia właściwości, jednak w swoim składzie ma również składniki, które do zdrowych nie należą. Jakie korzyści płyną ze spożywania mleka sojowego? Jak wpływa na organizm i komu jest zalecane?
1. Czym jest mleko sojowe?
Mleko sojowe tak naprawdę z prawdziwym mlekiem ma niewiele wspólnego. Jest to właściwie napój sojowy, który najczęściej na świecie zastępuje nabiał. Technologicznie jest to ekstrakt wodny produkowany z ziaren soi lub nieodtłuszczonej mąki sojowej, która stanowi mieszankę węglowodanów, tłuszczów i białek.
Pochodzi z Chin oraz innych regionów Azji Wschodniej. Początkowo nie doceniano jego walorów odżywczych, nie ogrywało ważnej roli w codziennym pożywieniu człowieka.
Do Europy dotarło na początku XX wieku dzięki mieszkającego na stałe we Francji Li Yu-Yinga, który w 1910 zdobył patent na jego produkcję. W dalszym ciągu nie zdobyło jednak popularności. Dopiero w obecnych czasach, wskutek zainteresowania dietami i zdrowym odżywianiem, stało się znane i cenione.
Mleko sojowe najczęściej spożywają osoby z nietolerancją laktozy, będący na diecie bezmlecznej, alergią, weganie i wegetarianie.
2. Jak powstaje mleko sojowe?
Mleko sojowe powstaje z ziaren soi. Dawniej wytwarzano je poprzez namaczanie białej soi w zimnej wodzie, nasiona mielono między kamieniami i przepuszczano je przez sito, aby powstało mleko. W dalszej kolejności było podgrzewane z koagulantami, w wyniku czego powstawało tofu, które formowano w bloczki.
Obecnie w pierwszym etapie soja jest sortowana w celu usunięcia resztek lub uszkodzonych nasion, myta i moczona przez 12 godzin. Kolejnym krokiem jest łuskanie soi, mielenie jej w mechanicznym mieszalniku i wytłaczanie.
Powstała mieszanina w stosunku 3:1 - woda: soja jest właśnie mlekiem sojowym. Na końcu mieszane jest z ewentualnymi dodatkami, poddawane pasteryzacji i pakowane.
3. Jakie właściwości ma mleko sojowe?
Korzyści zdrowotnych wynikających ze spożywania mleka sojowego jest całkiem dużo. Jest ono bogate w między innymi:
- białko;
- wapń;
- potas;
- żelazo;
- sód;
- magnez;
- witaminy z grupy B;
- izoflawony;
- lecytynę;
- fitoestrogeny;
- kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6.
Dzięki zawartości wyżej wymienionych składników, mleko sojowe:
- zmniejsza ryzyko chorób serca;
- zapobiega powstawaniu miażdżycy;
- przeciwdziała otyłości;
- łagodzi wahania nastrojów;
- uzupełnia niedobory hormonów w okresie okołomenopauzalnym;
- wykazuje działanie antynowotworowe;
- zmniejsza ryzyko rozwoju raka prostaty.
W mleku sojowym znajduje się około 3-4% białka (najwięcej spośród innych rodzajów mleka roślinnego) i pod tym względem osiąga wynik podobny do mleka krowiego, jednak nie przewyższa go jakością.
Przy dużej zawartości białka, niedużo jest tłuszczu i węglowodanów. Mleko sojowe nie zawiera cholesterolu i tłuszczów nasyconych, dzięki czemu korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.
Innym cennym, choć kontrowersyjnym składnikiem są izoflawony, które działając podobnie do estrogenów, mogą łagodzić przebieg menopauzy. Ponadto mogą hamować osteoporozę, a nawet wykazywać działanie antynowotworowe.
Mleko sojowe, jak każdy produkt ma również wady i nie jest zalecane każdemu. Nie ma w swoim składzie, w przeciwieństwie do mleka krowiego, witaminy A, C, D oraz B12. Można w nim znaleźć śladowe ilości wapnia, jodu i witaminy B2.
Z uwagi na te braki mleko sojowe często jest sztucznie wzbogacane dodatkiem witamin i minerałów, ale również substancji zagęszczających, olejów roślinnych, cukru, aromatów i barwników. Decydując się na kupno mleka sojowego, zawsze warto zwrócić uwagę na jego skład.
4. Komu zalecane jest mleko sojowe?
Mleko sojowe, ze względu na dużą zawartość białka jest traktowane jako odpowiednik mleka krowiego. W związku z tym zalecane jest:
- osobom cierpiącym z powodu nietolerancji laktozy;
- wegetarianom i weganom;
- osobom borykającym się z zaburzeniami układu pokarmowego;
- osobom uczulonym na białko zwierzęce, ze złą tolerancją mleka krowiego;
- osobom, które mają zbyt wysoki cholesterol;
- osobom, które chcą zredukować wagę;
- kobietom w okresie menopauzalnym.
5. Dlaczego mleko sojowe może szkodzić?
Obok zwolenników spożywania soi możemy znaleźć też wielu jej przeciwników. Powodów jest kilka, a najważniejszym z nich jest to, że większość (niemal 90%) uprawianej na świecie soi jest modyfikowana genetycznie, do jej hodowli zaś używa się toksycznego środka do ochrony roślin - glisofatu.
Drugim z powodów jest fakt, że soja w dużych ilościach może zaburzać wykorzystywanie jodu przez tarczycę, co z kolei może prowadzić do jej niedoczynności, lub tę niedoczynność pogłębiać.
Trzeci powodem jest to, że soja w dużych ilościach nie jest wskazana dla dzieci. U dziewcząt może przyspieszyć proces dojrzewania, u chłopców zaś opóźniać. Może być ponadto alergenem oraz powodować zwiększenie zapotrzebowania na cenną witaminę D.
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć zatem, czy mleko sojowe jest zdrowe, czy nie. Biorąc pod uwagę jego zalety, ale również i wady, powinniśmy zachować umiar w spożywaniu go. Zawsze powinniśmy zwrócić uwagę na skład mleka sojowego, aby był jak najbardziej naturalny, bo tylko taki przyniesie korzyści dla naszego zdrowia.
