Zabawki edukacyjne: jakie, kiedy i dlaczego?

Zabawa to najcudowniejsza forma aktywności dziecka. W jej trakcie dziecko poznaje świat na cztery możliwe sposoby: eksplorowanie, naśladownictwo, próbowanie i konstruowanie.

Aktywność dziecka w zabawie objawia się przez to, że uzewnętrznia ono w niej swoje pomysły, że wprowadza do niej coraz to nowe elementy.

Zabawa jest działaniem wykonywanym dla własnej przyjemności, a opartym na wyobraźni. Działanie dziecka w zabawie dotyczy impulsów, które powstają w nim samym z jego fantazji.

Maluch dzięki zabawie rozwija się, znajduje ujście dla swej energii, uczy się porozumiewać z innymi ludźmi i buduje sobie system kontaktów z innymi. Zabawa służy więc wielostronnemu rozwojowi, a zwłaszcza przygotowaniu dziecka do życia.

Zobacz film: "Pomysły na rodzinną aktywność fizyczną"

Zabawy przechodzą ewolucję od najprostszych, krótkotrwałych, czasem ledwo zajmujących uwagę do zabaw i gier skomplikowanych i niebywale angażujących.

Dzieci bawią się wszystkim, co jest w zasięgu ich rąk. Ich fantazja jest w stanie zmienić każdą rzecz w coś zupełnie innego. Dzieci bawią się także, „robiąc zabawki”.

Dziecko tworzy sobie swoją własną rzeczywistość, kreuje swój świat „na niby”, potrzebuje więc mądrych i rozwijających przedmiotów, które w jego ręku mogą stać się zabawkami właśnie. Zabawki zbyt dosłowne zmuszają niejako dziecko do zabawy zawsze w ten sam sposób. To prosta droga do nudy i frustracji.

Można wyróżnić kilka grup zabawek:

1. Manualne to kredki, flamastry, farby, kolorowe papiery, plastelina itp. Ćwiczą one nie tylko sprawność manualną, ale przede wszystkim wpływają niejako na twórczość dzieci. Pozwalają na wyrażanie uczuć, pragnień, ale również lęków i obaw. Trenują koordynację oko-ręka.
2. Muzyczne to wszelkie instrumenty. Robienie hałasu czy tworzenie muzyki może być sposobem na społecznie akceptowalne wyrażanie ekspresji.
3. Do majsterkowania: ten typ zabawek ćwiczy wyobraźnię przestrzenną, umiejętność logicznego myślenia, sprawność rąk. Mogą to być klocki, korale, małe narzędzia, puzzle. Zestawy do budowania, majsterkowania, układania obrazków, ćwiczące umiejętność podejmowania decyzji i logiczne myślenie.
4. Wspierające wyobraźnię to kostiumy do przebierania się i wszelkie zabawki pozwalające dziecku stać się kimś innym. Zabawki do zabawy w role.
5. Lalki i misie: ten typ zabawek staje się dla dziecka uosobieniem ważnych osób i pozwala realizować swoje potrzeby.
6. Gry: gry towarzyskie, zręcznościowe, słowne uczące przestrzegania zasad i reguł, cierpliwości, dążenia do sukcesu i umiejętności przegrywania.
7. Sportowe: zabawki rozwijające sprawność ruchową, jakże ważną dla ogólnego rozwoju dziecka.

Każdy rodzic wie, że współcześnie w sklepach jest wiele zabawek z powyższych kategorii, zachęcających do działania, tworzenia, do rozwijania różnych umiejętności, i drugie tyle – niespełniających tych kryteriów. Każdy dorosły wie, że jest także wiele zabawek, których lepiej nie dawać dzieciom do zabawy.

Są to zabawki niby-bezpieczne i higieniczne (plastikowe, łatwe do umycia), które nic nie wnoszą do rozwoju i wyobraźni dziecka. Często rodzice kupują je, bo są modne, lub dlatego, że ulegają namowom dziecka.

Są także zabawki, które mogą pobudzać do agresji i nerwowości. Bywają zabawki lękotwórcze lub kształtujące wypaczony gust.

Kupując zabawki dla dzieci, trzeba pamiętać po pierwsze o tym, że zabawka pełni bardzo ważną rolę w życiu dziecka, a po drugie o tym, że każda czegoś uczy. A więc każda jest edukacyjna.