Proteiny (białko) w diecie dziecka
Proteiny stanowią składnik diety niezbędny dla istnienia życia. Bez nich niemożliwa byłaby budowa i właściwe funkcjonowanie każdej z komórek naszego ciała. Co warto o nich wiedzieć? I jakie są produkty bogate w białko dla dzieci?
1. Proteiny w diecie dziecka
Proteiny (białko) to wielocząsteczkowe związki składające się z aminokwasów, zbudowanych głównie z atomów węgla, wodoru, tlenu i azotu. Mają kluczowe znaczenie dla zdrowia, są bowiem niezbędne do:
- transportu tlenu (hemoglobiny), niektórych witamin i składników mineralnych, np. żelaza (transferyny) oraz leków,
- utrzymania prawidłowego bilansu wodnego, właściwego odczynu płynów ustrojowych i treści przewodu pokarmowego,
- wzrostu i rozwoju młodego organizmu,
- uzupełniania ubytków i naprawy tkanek.
Białka wchodzą ponadto w skład mięśni i mają swój udział w procesie widzenia. Zapewniają prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu, m.in. poprzez wsparcie pracy układu odpornościowego.
Białka mogą być:
- pełnowartościowe, o wysokiej wartości biologicznej – dostarczają odpowiednią ilość wszystkich niezbędnych aminokwasów (egzogennych i endogennych),
- niepełnowartościowe – nie zawierają wszystkich niezbędnych aminokwasów lub ich ilość jest bardzo mała.
2. Białko dla dzieci: zapotrzebowanie
To, ile białka potrzebujemy, zależy od kilku czynników, m.in.:
- stanu gospodarki energetycznej organizmu,
- stanu fizjologicznego (ciąża, karmienie piersią),
- wieku,
- stanu zdrowia,
- masy ciała,
- aktywności fizycznej,
- wartości odżywczej białka.
Wiadomo, że zapotrzebowanie na białko u dzieci jest wyższe (podobnie jak u kobiet w ciąży i karmiących piersią), gdyż w ich przypadku synteza białka przebiega intensywniej. Organizm potrzebuje więcej protein, by zbudować nowe komórki i tkanki płodu.
W polskich normach zalecane ilości podano na dwóch poziomach: EAR (średniego zapotrzebowania grupy) i RDA (zalecanego spożycia).
Normy na białko dla ludności Polski na poziomie RDA [cyt. za: Jarosz M., Charzewska J., Chwojnowska Z., Wajszczyk B., Białka, [w:] Normy żywienia dla populacji Polski, [red.] M. Jarosz, Warszawa, Instytut Żywności i Żywienia, 2017, 40-54]
- Dzieci w wieku 1-3 lat o masie ciała 12 kg potrzebują 1,17 g białka na kg masy ciała/dobę (14 g/osobę/dobę).
- Dzieci w wieku 4-6 lat o masie ciała 19 kg potrzebują 1,10 g białka na kg masy ciała/dobę (21 g/osobę/dobę).
- Dzieci w wieku 7-9 lat o masie ciała 27 kg potrzebują 1,10 g białka na kg masy ciała/dobę (30 g/osobę/dobę).
3. Gdzie są proteiny w jedzeniu?
Białko może być pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. W pierwszym przypadku jednak białka mają niską wartość odżywczą (są białka niepełnowartościowe). Wyjątek stanowią nasiona roślin strączkowych i orzechy.
Warto łączyć w jednym posiłku rośliny strączkowe (ciecierzycę, soczewicę, groch, fasolę) z produktami zbożowymi, zwłaszcza z pszenicą, ponieważ białka obecne w tych produktach dopełniają się pod względem zawartości aminokwasów egzogennych.
Pełnowartościowe białko dla dzieci dostarcza chude mięso wysokiej jakości, np. drób (pieczony, gotowany). Jego źródłem są też tłuste ryby morskie (np. łosoś, halibut, sardynka). Ze wzgledu na zanieczyszczenie metylortęcią, dzieciom nie należy podawać ryb drapieżnych, np. makreli, tuńczyka, miecznika.
Proteiny dla dzieci znajdziemy też w jajkach (tygodniowo można podać dziecku 3–4 jaja) i produktach mlecznych.
4. Ile procent białka w diecie?
Zgodnie ze stanowiskiem ekspertów optymalne spożycie białka powinno wynosić 10–15 proc. energii. Uważa się bowiem, że jego nadmiar w diecie podnosi ryzyko rozwoju otyłości, czego konsekwencją mogą być choroby występujące w wieku późniejszy, m.in. nadciśnienie, insulinooporność, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, chroniczne stany zapalne organizmu odpowiedzialne m.in. za rozwój miażdżycy, a także wzmożoną krzepliwość krwi.
