Toczeń rumieniowaty układowy: jak wygląda leczenie?

Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) to choroba autoimmunologiczna. W jej przebiegu układ odpornościowy nie pracuje prawidłowo. W wielu tkankach i narządach toczy się stan zapalny. Jak objawia się choroba? Jak przebiega ciąża u pacjentek z toczniem? Przeczytajcie.

1. Toczeń. Jak go rozpoznać?

W większości chorują kobiety. Diagnoza stawiana jest najczęściej między 16. a 55. rokiem życia. Przyczyny choroby nie są jeszcze do końca poznane. Wiadomo, że pewną rolę odgrywają w tym zakresie genetyka i czynniki hormonalne. Istnieją też teorie, że znaczącą rolę w zapoczątkowaniu i podtrzymywaniu choroby odgrywają zakażenia wirusowe, np. wirusem Epsteina i Barr. Nie bez znaczenia są też zaburzenia immunologiczne.

Objawy tocznia na początku mogą być mało charakterystyczne. Pojawia się osłabienie i szybka męczliwość, utrata masy ciała, a także gorączka lub stan podgorączkowy.

Najbardziej charakterystycznym objawem tocznia są zmiany skórne, zwłaszcza na twarzy, gdzie układają się w kształt motyla (obejmują czoło, okolice oczu, szyi i dekoltu). Pojawiają się przede wszystkim po ekspozycji na światło słoneczne.

Objawem tocznia są również bóle stawów (rąk i kolanowych) oraz mięśni. U połowy chorych rozwija się ponadto nefropatia toczniowa, która może przebiegać pod postacią przewlekłego kłębuszkowego zapalenia nerek.

Toczeń może też objawiać się zmianami w układzie pokarmowym, np. bólami brzucha, zaburzeniami połykania.

Główne objawy tocznia, zwłaszcza u młodych kobiet, to:

• nadwrażliwość na światło słoneczne,
• niewyjaśniony ból stawów,
• objawy choroby nerek,
• łysienie,
• zapalenie opłucnej lub osierdzia.

2. Jak rozpoznaje się toczeń rumieniowaty układowy?

Toczeń to choroba dość złożona, nie do końca też poznana. Przebiega z zaostrzeniami i remisjami, obejmuje wiele tkanek i narządów. W badaniach daje się zauważyć nieznaczne odchylenia w morfologii (m.in.: przyśpieszone OB, zwiększone stężenie kreatyniny (w przypadku nefropatii toczniowej), małopłytkowość).

Celem leczenia tocznia jest przede wszystkim uzyskanie remisji i poprawa jakości życia chorych. W terapii farmakologicznej stosuje się glikokortykosteroidy. Trzeba je przyjmować zarówno w trakcie zaostrzenia, jak i w leczeniu podtrzymującym. Ważne jest też unikanie ekspozycji na światło słoneczne.

3. Toczeń a ciąża

Toczeń rumieniowaty układowy nie wpływa na płodność, jednak ciąża w przypadku tej choroby wiąże się z pewnym ryzykiem. Dobra wiadomość jest taka, że większość ciąż kończy się pomyślnie. Kobieta musi jednak zachować czujność przez miesiące, kiedy nosi pod sercem dziecko.

Ciąża u chorych na toczeń wiąże się z ryzykiem rzutu choroby, zajęciem nerek i stanu przedrzucawkowego (jego wystąpienie jest 3 razy bardziej prawdopodobne niż u zdrowych ciężarnych). Konieczne może też okazać się rozwiązanie przez cesarskie cięcie. Monitorować trzeba również dziecko pod kątem wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania.

Bardzo ważne jest, aby kobieta, która ma zdiagnozowany toczeń, dobrze przygotowała się do ciąży. Istotne jest, aby sprawdziła, w jakiej kondycji są nerki oraz czy leki, które przyjmuje, mogą być podawane w czasie ciąży. Zalecane jest też sprawdzenie, czy ma przeciwciała anty-Ro i anty-La oraz zespół antyfosfolipidowy.

Za lek bezpieczny w ciąży stosowany u pacjentek z toczniem uznaje się hydroksychlorochinę. Nie powoduje on wad wrodzonych oraz nie działa toksycznie na płód. U młodych mam zmniejsza aktywność choroby i minimalizuje ryzyko zajęcia stawów oraz wystąpienia objawów ogólnoustrojowych. Działa też przeciwzakrzepowo i zmniejsza chorobowość wśród noworodków. Unikać z kolei należy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwłaszcza w II i III trymestrze.

Kobiety z toczniem, które są w ciąży, powinny być pod stałą opieką ginekologa i reumatologa. Ważna jest też obserwacja swojego ciała, regularne wykonywanie badań oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich (zwłaszcza dotyczących farmakoterapii).