Krup – przyczyny, objawy i leczenie
Krup, czyli ostre podgłośniowe zapalenie krtani, jest chorobą występującą głównie u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat. Infekcja przenosi się drogą kropelkową. Jej najczęstszą przyczyną są wirusy. Jakie są objawy choroby? Na czym polega jej leczenie?
1. Co to jest krup?
Krup, inaczej podgłośniowe zapalenie krtani, jest ostrą, zapalną chorobą górnych dróg oddechowych, za którą zwykle odpowiadają wirusy. Według specjalistów to najczęstsza przyczyna ostrych zaburzeń oddechowych u małych dzieci.
Infekcja najczęściej występuje pomiędzy październikiem a kwietniem. Zwykle dotyczy dzieci od 6. miesiąca a 5. roku życia. Szczyt zachorowań obserwuje się w 2 roku życia. Dlaczego?
Ma to związek ze szczególną budowę krtani, która sprzyja częstszemu występowaniu zapalenia. U małych dzieci światło krtani jest znacznie węższe niż u dorosłych, przez co nawet niewielki obrzęk tej okolicy może powodować trudności z oddychaniem. Na zapalenie krtani szczególnie narażone są dzieci z anatomicznymi nieprawidłowościami dróg oddechowych.
2. Przyczyny krupu
Krup najczęściej wywołuje wirus paragrypy, wirus grypy typu A lub B, adenowirus i wirus RSV. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową.
Krup może być także wywoływany przez bakterie. Wówczas rozpoznaje się:
- Błonicę krtani wywoływaną przez maczugowca błonicy (bakteryjny krup został wyeliminowany dzięki powszechnym szczepieniom).
- Bakteryjne zapalenie tchawicy czy zapalenie krtani, które są wywoływane wskutek infekcji wirusowej, po której następuje infekcja bakteryjna. Najczęściej za zakażenie odpowiadają bakterie, takie jak gronkowiec złocisty, dwoinka zapalenia płuc, Haemophilus influenzae oraz Moraxella catarrhalis.
Jakie są przyczyny krupu? Uszkodzenie błony śluzowej okolicy podgłośniowej krtani przez patogeny prowadzi do obrzęku krtani i tchawicy, a co za tym idzie, również do zwężenia światła dróg oddechowych. To sprawia, że pojawiają się charakterystyczne symptomy choroby.
3. Krup – objawy i rozpoznanie
Objawy krupu pojawiają się nagle, choć zwykle poprzedzą je typowe dolegliwości związane z infekcją wirusową (przeziębienia), takie jak katar, podwyższona temperatura ciała czy kaszel.
Jakie są objawy krupu u dzieci? To przede wszystkim:
- wysoki świszczący dźwięk, czyli krtaniowy świst wdechowy (tzw. stridor),
- trudności z wciąganiem powietrza do płuc (duszność wdechowa),
- „szczekający” kaszel, który jest podobny do dźwięku wydawanego przez fokę lub lwa morskiego,
- chrypka.
Krup wirusowy jest zazwyczaj chorobą krótkotrwałą, a jego objawy wyciszają się w ciągu dwóch dni, choć mogą utrzymywać się nawet tydzień. Typowe jest, że dolegliwości nasilają się nocą lub nad ranem.
Objawy krupu mogą być łagodne, bądź umiarkowane, ale i ciężkie, zagrażające życiu. Wówczas pojawia się częsty i uciążliwy kaszel, głośny stridor, znaczna praca mięśni klatki piersiowej, duży niepokój oraz sine zabarwienie skóry dziecka. Krup może być groźny dla małych dzieci ze względu na możliwe ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Krup wywoływany przez bakterie to choroba rzadka, ale poważna. W jej przebiegu, poza obrzękiem górnych dróg oddechowych – krtani, tchawicy i dużych oskrzeli, które wywołują objawy ich zwężenia – pojawiają się także gęste ropne czopy zatykające światło dużych dróg oddechowych.
4. Krup – leczenie i diagnostyka
Krup może zostać zdiagnozowany na podstawie charakterystycznych objawów. By rozpoznać chorobę, nie trzeba wykonywać specjalnych badań. Wystarczy badanie fizykalne (obserwacja objawów, osłuchanie dziecka stetoskopem) i wywiad lekarski.
By ustalić powagę sytuacji, specjaliści posługują się skalą Westleya. To suma punktów, które oceniają stan świadomości, sinica, świst krtaniowy, wdech i zaciąganie (retrakcja) klatki piersiowej. Wynik może wynosić od 0 do 17 punktów, przy czym liczba punktów:
- ≤ 2 – łagodny krup,
- 3–5 oznacza umiarkowany krup,
- 6–11 to ciężki krup,
- ≥ 12 istnieje ryzyko niewydolności oddechowej.
Jak leczy się krup?
Leczenie krupu zależy od stanu zdrowia dziecka. Można stosować preparaty przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe. Nie stosuje się leków przeciwkaszlowych ani wykrztuśnych czy antybiotyków (ze względu na wirusową etiologię infekcji).
W przypadku bardzo nasilonej duszności niezbędna zwykle jest hospitalizacja, a nawet intubacja. Leczenie polega na podaniu glikokortykosteroidu (doustnie, wziewnie, doodbytniczo lub w postaci zastrzyków domięśniowych, w zależności od ciężkości stanu pacjenta) oraz adrenaliny w nebulizacji.
Krup – jak pomóc dziecku?
Aby pomóc dziecku, które zachorowało na krup, przede wszystkim zachowywać spokój i przestrzegać zaleceń lekarza.
Pomóc mogą domowe sposoby, takie jak oddychanie gorącą parą wodną (odkręcenie gorącej wody i przebywanie w łazience) lub stosowania zimnego powietrza (otwarcie okna, wyjście z ubranym dzieckiem na balkon). Duże znaczenie ma optymalne nawadnianie organizmu oraz wietrzenie i nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa mały pacjent.
Gdy choroba jest dokuczliwa, a jej objawy nie ustępują pomimo leczenia domowego, trzeba udać się z dzieckiem do lekarza. W razie nasilonej duszności należy wezwać pogotowie ratunkowe.
