Jak planować ciążę?
Ciąża jest czasem wytężonego wysiłku dla organizmu kobiety. Dlatego by kobieta lepiej przeszła ten czas, miała dobre samopoczucie, a dziecko prawidłowo się rozwijało, warto aby przyszła mama rozpoczęła przygotowania do ciąży nawet 12 miesięcy przed planowanym poczęciem. Tak długi okres czasu pozwoli na wyrównanie niedoborów składników odżywczych organizmu, pozwoli wyleczyć infekcje, zadbać o zęby i ustabilizować choroby przewlekłe. Im zdrowsza będzie kobieta, tym większe szanse na poczęcie i urodzenie zdrowego dziecka.
Przygotowanie do ciąży może wymagać od kobiety wprowadzenia zmian w wielu sferach jej życia – diecie, aktywności fizycznej, korzystania z używek, pracy, sposobów spędzania wolnego czasu. Większość kobiet dowiaduje się, że jest w ciąży ok. 6-8 tygodnia. Wtedy jest już za późno, aby podjąć pewne działania prewencyjne. Dlatego tak ważne jest wcześniejsze przygotowanie organizmu do ciąży.
1. Badania przed ciążą
Podczas planowania ciąży, na początek warto wykonać pewne badania, które sprawdzą, czy organizm kobiety jest zdrowy. Obejmować mogą: ogólne badanie moczu oraz krwi, badanie poziomu glukozy oraz żelaza, badanie hormonalne tarczycy, ogólne badanie poziomu hormonów, badanie na obecność przeciwciał toksoplazmozy (jeśli wynik jest negatywny, należy powtarzać badanie co miesiąc po zajściu w ciążę), badanie na obecność przeciwciał wirusa cytomegalii, badanie na obecność wirusa HIV, USG narządów rodnych i piersi. Kobieta powinna także odwiedzić dentystę, a także udać się do ginekologa – przeprowadzić cytologię (wymaz z szyjki macicy), biocenozę (czystość pochwy).
2. Ciąża a szczepienia
Zakażenia dla kobiety są najbardziej groźne w pierwszym trymestrze. Dlatego by uniknąć niektórych z nich zaleca się szczepienia – na różyczkę, odrę, wirusowe zapalenie wątroby typu B (3 etapy szczepienia: 2 etap miesiąc po 1, 3 etap 5 miesięcy po 2). Trzeba jednak pamiętać, że jeśli w szczepionce znajdują się żywe wirusy, nie wolno zajść w ciążę przez trzy miesiące po szczepieniu. Mogłoby to mieć negatywne konsekwencje dla płodu.
3. Ciąża a choroby
Jeśli kobieta choruje na choroby przewlekłe, np. cukrzycę, padaczkę, niedokrwistość, nadciśnienie, astmę czy choroby nerek, powinna skonsultować decyzję o posiadaniu dziecka z lekarzem. Tego rodzaju choroby mogą zaszkodzić i zagrażać ciąży, dlatego ciąża powinna być zaplanowana w momencie, gdy schorzenie jest kontrolowane i ustabilizowane. Przyjmowane leki również mają wpływ na rozwój dziecka. Warto, aby przed zajściem w ciążę ustalić z lekarzem, które z nich można przyjmować podczas samej ciąży, które należy zmienić lub odstawić przynajmniej w pierwszym trymestrze. Dlatego tak ważny jest kalendarz ciąży.
4. Dieta przed ciążą
Jeśli chodzi o kwestię diety, warto przede wszystkim zwrócić uwagę na prawidłową wagę kobiety. Jej odchylenia mogą powodować określone skutki. Nadwaga powoduje gorsze samopoczucie kobiety w ciąży, może wywoływać problemy i dolegliwości zarówno podczas ciąży, jak i podczas porodu. Niedowaga sprzyja niskiej masie urodzeniowej dziecka, a niedożywienie może powodować m.in. nadciśnienie tętnicze u dziecka. Jeśli kobieta chce zrzucić zbędne kilogramy, nie powinna stosować żadnych drastycznych diet, tylko stopniowo tracić wagę. Zaleca się, aby minimum 3 miesiące przed porodem zakończyć odchudzanie.
Najważniejsze w żywieniu przyszłej mamy jest prowadzenie zbilansowanej diety w ciąży zgodnej z ogólnymi zaleceniami żywieniowymi, zmniejszenie ilości słodyczy, unikanie obfitych posiłków, zwiększenie ilości warzyw i owoców w diecie. Najlepiej jeśli posiłki są przygotowane samodzielnie, a nie przetworzone. Poza tym kobieta powinna zrezygnować ze wszelkich używek – kawy, alkoholu, papierosów (należy przestać palić minimum 3 miesiące przed rozpoczęciem starań o dziecko).
5. Witaminy w ciąży
Jeśli kobieta odżywia się prawidłowo, jej organizm powinien mieć zapewnioną wystarczającą ilość witamin. Jednakże dla dwóch osób może okazać się on niewystarczający. Wtedy sytuację ratują suplementy. Należy jednak pamiętać, że zarówno niedobór jak i nadmiar witamin jest niebezpieczny dla dziecka. Szczególnie jeśli są to witaminy w ciąży rozpuszczalne w tłuszczach – A, D, E, K – które trudno usunąć z organizmu, gdy jest ich za dużo.
Najważniejszą witaminą dla organizmu w tym okresie jest witamina PP, czyli szerzej znany kwas foliowy. Powinien być przyjmowany 3 miesiące przed i po zajściu w ciążę w ilości 0,4 mg/dobę. Niedobory witaminy PP mogą powodować poważne wady wrodzone dziecka w obrębie układu nerwowego – rozszczep kręgosłupa, bezmózgowie, przepukliny mózgowo-rdzeniowe.
Kwas foliowy można dostarczać także poprzez dietę pełną liściastych warzywach, szczególnie zielonolistnych (sałata, szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, kalafiory, brukselka). Znajduje się on także w pomidorach, grochu, fasoli, soczewicy, soi, burakach, orzechach, słoneczniku, wątróbce, żółtku jajka, pszenicy, pomarańczach, bananach, awokado. Kobiety przyjmujące leki padaczkowe muszą przyjmować większą dawkę witaminy PP – nawet 4mg/dobę.
Należy również zadbać o prawidłową ilość wapnia (niedobór wywołuje skurcze mięśni), cynku (zbyt mała ilość upośledza czynność narządów rodnych kobiety), jodu (niedobór sprzyja niedoczynności tarczycy, ta zaś upośledzeniu umysłowemu u dziecka), żelaza (jego małe ilości sprzyjają obniżeniu płodności, pojawieniu się niedokrwistości w czasie ciąży). By nie doszło do niedoborów tych pierwiastków należy dostarczać organizmowi odpowiednie ilości mleka i jego przetworów, używać soli jodowanej, ograniczyć ilość słodyczy.
Regularny wysiłek fizyczny jeszcze przed ciążą, jak także podczas jej trwania (oczywiście dobrany odpowiednio do stanu kobiety), wpływa korzystnie na ciało kobiety – podnosi jej kondycję fizyczną, poprawia samopoczucie w ciąży i ułatwia sam poród. Zalecane ćwiczenia w ciąży to przede wszystkim spacery, gimnastyka, pływanie.
6. Ciąża a emocje
Jeśli kobieta stosowała środki antykoncepcyjne w formie tabletek, plastrów, wkładki powinna z niej zrezygnować przynajmniej 3 miesiące przed rozpoczęciem starań o dziecko. Równie ważną sferą przygotowań jest sfera emocjonalna. Oczywiście nie da się całkowicie przygotować na wszystkie emocjonalne zmiany, jakie przyniesie pojawienie się dziecka.
Kobiety podczas planowania ciąży powinny jednak zastanowić się, jak ciąża wpłynie na ich związek, rodzinę, pracę, ją samą, czy jest już gotowa na bycie matką, czy woli jeszcze zaczekać. Badania pokazują, że pary, które poświęcają więcej uwagi na przygotowania do ciąży, mają większą świadomość czego będzie wymagało rodzicielstwo.