Samobójstwa rozszerzone. Dlaczego niektórzy odbierają życie sobie i bliskim?
Samobójstwo to świadome odebranie sobie życia. Statystycznie próbę intencjonalnego odejścia każdego roku podejmuje w Polsce 11 tysięcy osób. Blisko połowa z nich umiera. Niektórzy, nim targną się na własne życie, odbierają je również członkom swojej rodziny. Co pcha ludzi do tak okrutnej zbrodni?
1. Bliskie sercu ofiary
Magda z Katowic miała 30 lat. Z powodu niepełnosprawności wciąż znajdowała się pod opieką matki. Samobójczyni otruła córkę, a później się powiesiła. Zostawiła list, w którym przyznała, że nie radziła sobie finansowo.
Były radny ze Świdnika zastrzelił z broni myśliwskiej żonę, córkę i siebie. Powodem miały być długi związane z hazardem.
Na warszawskiej Pradze z ręki matki zginął dziewięcioletni chłopiec, ranną kobietę znalazł jej mąż. Sąsiedzi mówią, że w zachowaniu sprawczyni zbrodni nie było wcześniej nic niepokojącego.
W Rawiczu matka próbowała zabić dziesięcioletnią córkę. Pomagał jej dorosły syn. Później również chcieli się zabić. Przyczyną miało być zastraszanie przez sąsiadkę. Dziewczynka trafiła do szpitala, matka i brat do aresztu.
To tylko kilka z ostatnio popełnionych zabójstw, po których sprawca popełnił lub usiłował popełnić samobójstwo.
Zobacz też: Problem przemocy rodzica wobec dziecka. Dlaczego tak się dzieje? Rozmowa z psychologiem
2. Desperacki czyn
Dr Włodzimierz Adam Brodniak z Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, zwraca uwagę, że nomenklatura "samobójstwo rozszerzone'' jest błędna - jest to zabójstwo, po którym sprawca sam się zabija. Tylko sprawca jest więc samobójcą, pozostałe osoby to ofiary zbrodni - tłumaczy nasz ekspert.
Dr Brodniak zauważa, że najprawdopodobniej jest to kilkanaście przypadków każdego roku. Na tle 5-6 tysięcy samobójców rocznie w skali kraju, wydaje się, że to niewiele. Kryją się jednak za tym zjawiskiem wielkie dramaty. Dla większości ludzi jest niepojęte, jak osoba, która jest odpowiedzialna za dziecko, może pozbawić je życia w okrutny sposób.
- To jest zawsze desperacki czyn - podkreśla dr Brodniak.
Zobacz też: Rodzina wielodzietna, to znaczy patologiczna?
3. Przyczyny samobójstw rozszerzonych
- To nie jest prawda, że dla psychiatry każdy samobójca to wariat. Mówi się, że ktoś miał depresję i dlatego się powiesił. A najważniejsze jest to, od czego zaczyna się depresja. Na przykład: ktoś stracił pracę, zaczął pić, żona go zostawiła i potem wpadł w depresję. Mówienie, że przyczyną samobójstwa jest depresja to nadużycie, bo jest to kumulacja wielu czynników. Do depresji doprowadził go cały suicydogenny układ sytuacji - mówi dr Brodniak.
Psycholog, psychotraumatolog Kinga Mirosław–Szydłowska, dodaje: - Nie da się jednoznacznie stwierdzić, jakie są powody, które pchają sprawcę do popełnienia tak dramatycznego czynu. Motywów popełnienia samobójstwa rozszerzonego może być tak wiele, jak powodów popełnienia "zwykłego'' samobójstwa. Okoliczności są najczęściej owiane mrokami tajemnicy, a sąsiedzi często opisują rodzinę jako bezkonfliktową, spokojną, bez większych problemów. Osoby, które decydują się na taki krok niejednokrotnie znajdują się w sytuacji kryzysowej, czyli takiej, w której zwykłe sposoby radzenia sobie z problemem czy stresem stają się niewystarczające. Źródeł problemów można doszukiwać się w chorobie somatycznej, w tym chorobach przewlekłych, zaburzeniach psychicznych, pogarszającej się sytuacji finansowej rodziny, przemocy i wielu innych.
Zobacz też: Są bite i maltretowane psychicznie. Tkwią w koszmarze latami
4. Zaburzona percepcja samobójcy
Psycholog Mirosław-Szydłowska podkreśla, że samobójstwo rozszerzone nie jest to "tradycyjne" morderstwo. Dla sprawcy pozbawienie ofiary życia w tym przypadku to akt dobroci, łaski, ocalenia: - Samobójca włącza do swojego planu grono najbliższych w celu uwolnienia ich od cierpienia czy kryzysu, który w jego mniemaniu stanowi sytuację bez wyjścia. Niekiedy członkowie rodziny znają plany samobójcy i śmierć ofiar następuje za ich zgodą.
- W percepcji umysłu znajdującego się w kryzysie, samobójstwo jawi się jako kres cierpienia, ma przynieść ulgę, stanowić rozwiązanie wszystkich problemów – wyjaśnia Kinga Mirosław-Szydłowska.
5. Pomoc w kryzysie
Jeśli odczuwasz myśli samobójcze, możesz znaleźć pomoc. Nie ma sytuacji bez wyjścia. Odbieranie życia niewinnym dzieciom lub innym osobom, nie jest rozwiązaniem. W sytuacji krysysowej można kontaktować się z odpowiednimi instytuacjami, gdzie profesjonaliści mogą pomóc.
Poniżej wybrane numery telefonów zaufania i numery interwencyjne:
Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym tel. 116 123 Czynny od poniedziałku do piątku od godz. 14.00-22.00 połączenie bezpłatne
Ośrodek Interwencji Kryzysowej – pomoc psychiatryczno-pedagogiczna tel. 22 855 44 32
Ośrodek Interwencji Kryzysowej tel. 22 837 55 59 poniedziałek – piątek od 8:00 do 20:00
Ośrodek Interwencji Kryzysowej – poradnia ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie tel. 22 845 12 12 lub 667 833 400 poniedziałek – piątek od 08:00 do 20:00
Młodzieżowy Telefon Zaufania tel. 192 88
Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży tel. 116 111 czynny codziennie od 12:00 do 02:00
Ogólnopolski Telefon Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia” tel. 800-120-002 telefon pracuje całodobowo
Poradnia Telefoniczna "Niebieskiej Linii” tel. 22 668 70 00 poniedziałek – piątek od 12:00 do 18:00
Policyjny Telefon Zaufania ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 800 120 226 Czynny od poniedziałku do piątku od godz. 9.30-15.30 połączenie bezpłatne
Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111 Czynny codziennie w godzinach 12.00-22.00
Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12 Czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 8.15-20.00
Całodobowy telefon dla kobiet doświadczających przemocy tel. 600 070 717 czynny codziennie i całodobowo
Anonimowa policyjna linia specjalna - zatrzymać przemoc tel. 800 120 148 czynny całą dobę, połączenie bezpłatne
Internetowy telefon zaufania "Anonimowy przyjaciel" tel. 85 92 88 czynny codziennie od 18:00 do 04:00
Telefon zaufania dla kobiet w ciąży i rodziny tel. 85 732 22 22 poniedziałek – piątek od 15:00 do 17:00
Telefoniczna pierwsza pomoc psychologiczna tel. 22 425 98 48 poniedziałek – piątek od 17:00 do 20:00 sobota od 15:00 do 17:00