Rozwiązanie umowy o pracę w ciąży
Ochrona pracy kobiet w ciąży dotyczy szczególnie kobiet zatrudnionych na umowę o pracę. Złożenie zaświadczenia lekarskiego o ciąży gwarantuje ciężarnym, że nie zostaną one zwolnione do dnia porodu, a później do zakończenia urlopu wychowawczego. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku kobiet zatrudnionych na umowę na czas określony, na wykonanie danej pracy lub okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc, gdyż umowa o pracę wygasa z dniem porodu. Rozwiązanie umowy o pracę w ciąży może mieć miejsce w przypadku upadłości firmy, tzw. dyscyplinarki, zatrudnienia na zastępstwo lub na okres krótszy niż jeden miesiąc.
1. Ochrona pracy kobiet w ciąży
Kodeks pracy gwarantuje kobietom w ciąży szczególną ochronę stosunku pracy. Oczywiście największy parasol ochronny przysługuje ciężarnym, które są zatrudnione na umowę o pracę, ale pozostałe kobiety – zatrudnione na umowę na czas określony, na wykonanie danej pracy czy na okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc – też mogą się cieszyć niektórymi przywilejami wynikającymi z ich stanu. Jeśli chodzi o ciężarne zatrudnione na umowę o pracę z dniem dostarczenia zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego ciążę, są one chronione specjalnymi prawami. Zaświadczenie, jakie przedkładają swojemu pracodawcy, nie musi spełniać żadnych wymogów formalnych, a jedynie potwierdzać ciążę. Nie musi być one wystawione przez ginekologa, bo może poświadczyć go także internista czy psychiatra. Pracodawca nie może wówczas złożyć kobiecie wypowiedzenia do dnia porodu, a później do zakończenia urlopu wychowawczego. Ponadto, jeśli kobieta w trakcie okresu wypowiedzenia dostarczy pracodawcy zaświadczenie o ciąży, to jego decyzja jest automatycznie cofnięta i nie ma mocy prawnej. Co więcej, jeśli kobieta złoży wypowiedzenie, a później dowie się, że jest w ciąży, to w czasie trwania wypowiedzenia, może cofnąć swoją decyzję, a pracodawca ma obowiązek zaakceptować zmianę jej decyzji. Szczególne prawa kobiet w ciąży w pracy, choć w ograniczonym zakresie, przysługują także kobietom zatrudnionym na umowę na czas określony, na wykonanie danej pracy lub okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc. Jeśli rozwiązanie ich umowy przypadałoby po 3. miesiącu ciąży, a one przedstawią pracodawcy zaświadczenie o ciąży, to ich praca zostanie przedłużona do dnia porodu.
2. Zwolnienie w ciąży
Pomimo rozległej ochrony praw kobiet w ciąży, istnieją sytuacje, w których może otrzymać ona prawomocne wypowiedzenie z pracy. Zwolnienie z pracy w okresie ciążyw przypadku kobiety zatrudnionej na umowę o pracę może mieć miejsce w następujących wypadkach:
- tzw. dyscyplinarki (zwolnienia dyscyplinarnego, czyli rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia), jeśli wyrażą na to zgodę związki zawodowe danej firmy; warunkiem jest przynależność pracownicy do organizacji;
- upadłości lub likwidacji firmy – w tym przypadku związki zawodowe mogą negocjować termin zwolnienia ciężarnej pracownicy.
Przepisy te stosują się także w wypadku kobiet zatrudnionych na umowę na czas określony, okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc i wykonanie danej pracy.
Wypowiedzenie w ciąży wygląda zupełnie inaczej w sytuacji, gdy kobieta jest zatrudniona na umowę na zastępstwo, okres próbny krótszy niż jeden miesiąc, umowę zlecenie czy umowę o dzieło – te dwa ostatnie rodzaje umowy nie gwarantują kobiecie żadnych przywilejów zdrowotnych i emerytalnych. Jeśli kobieta była zatrudniona na okres próbny krótszy niż jeden miesiąc, a w tym czasie zaszła w ciążę i przedstawiła pracodawcy zaświadczenie lekarskie, to nie ma on obowiązku przedłużać z nią umowy. W przypadku zatrudnienia na zastępstwo umowa automatycznie wygasa wraz z powrotem zastępowanego pracownika, a pracodawca nie przedłuża umowy z ciężarną.