Przyczyny i leczenie przy obumarciu płodu
Obumarcie płodu w macicy to zgon płodu przed jego całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z organizmu matki, niezależnie od czasu trwania ciąży, który nie jest spowodowany przerwaniem ciąży. Na obumarcie płodu wskazuje to, że płód nie oddycha lub nie ma innych oznak życia takich jak bicie serca, pulsowanie pępowiny. Bicie serca należy odróżnić od przejściowych skurczów serca; oddechy – od przelotnych wysiłków układu oddechowego.
Wywiad i badanie przedmiotowe mają ograniczoną wartość w diagnostyce śmierci płodu. U większości pacjentek jedynym objawem obumarcia płodu jest obniżenie jego ruchów. Taką sytuację sugeruje także niemożność wychwycenia bicia serca dziecka, jednakże nie jest to metoda diagnostyczna i musi być to potwierdzone za pomocą badania ultrasonograficznego. Śmierć płodu potwierdza wizualizacja serca i brak czynności narządu.
1. Przyczyny obumierania płodu
Przyczyny śmierci płodu pozostają niewyjaśnione w 25-60% przypadków. Jeśli są one znane, mogą obejmować czynniki matczyne, płodowe i łożyskowe. Niektóre badania podają, że 64,9% przypadków spowodowanych jest przez różne patologie związane z łożyskiem.
Przyczyny matczyne:
- przenoszona ciąża,
- niekontrolowana cukrzyca ciążowa,
- toczeń,
- zespół antyfosfolipidowy,
- infekcje,
- nadciśnienie tętnicze,
- stan przedrzucawkowy,
- rzucawka,
- zaawansowany wiek matki,
- wysokie miano przeciwciał Rh,
- pęknięcie macicy,
- wrodzona trombofilia,
- używki (alkohol, nikotyna),
- wystawienie organizmu na działanie szkodliwych substancji chemicznych lub zatrucia metalami ciężkimi.
Czynniki płodowe:
- ograniczony wzrost płodu,
- wrodzone nieprawidłowości,
- wada genetyczna,
- zakażenie,
- obrzęk,
- ciąża mnoga, np. ciąża bliźniacza.
Czynniki łożyskowe:
- zapętlenie pępowiny,
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
- niewydolność łożyska,
- przedwczesne odklejenie się łożyska,
- krwiak podłożyskowy.
Czynniki zagrożenia ciąży, które mogą wpłynąć na obumarcie płodu to:
- zaawansowany wiek matki,
- wcześniejsze obumarcia płodu,
- niepłodność,
- otyłość,
- wiek ojca.
2. Postępowanie po obumarciu płodu
Kiedy dojdzie do obumarcia płodu, najczęściej zostaje on samoistnie wydalony z organizmu. W pierwszych tygodniach dochodzi do poronienia, a w późniejszym terminie do rozpoczęcia akcji porodowej. W większości przypadków dochodzi do tego w ciągu dwóch tygodni, dlatego czasami przyjmuje się postawę wyczekującą. Kobieta jest pod ścisłą opieką lekarzy domomentu pojawienia się poronienia lub akcji porodowej. Niezbędne są badania prenatalne oraz usg w ciąży.
Jeśli śmierć płodu nastąpiła w drugiej połowie ciąży, wskazany jest poród siłami natury. Rzadko wykonywane jest wtedy cesarskie cięcie. Ponieważ organizm nie jest jeszcze przygotowany do porodu (szyjka macicy nie jest w pełni dojrzała, płód jest zbyt mały, by rozepchać szyjkę), jest on wywoływany. Kobieta otrzymuje kroplówkę z oksytocyną. Zaleca się także, aby pęcherz płodowy został przebity, by nie doszło do zatoru, a podanie prostaglandyn rozmiękczy szyjkę macicy.
Aby uniknąć komplikacji, płód powinien zostać usunięty najpóźniej 2 tygodnie po ustaleniu pewnej diagnozy. Gdy pozostaje on w macicy przez 3-4 tygodnie staje się to niebezpieczne dla matki. Stężenie fibrynogenu może spaść, co może doprowadzić do zaburzenia krzepnięcia krwi, a w konsekwencji do trudnych do opanowania krwotoków. Jeśli pojawi się gorączka, podwyższony poziom leukocytów, wzrost tętna matki, sugeruje to, że w organizmie matki dochodzi do zakażenia.
Jeśli lekarze ustalili, że u matki pojawia się konkretny medyczny problem, przed zajściem w następną ciążę kobiet powinna się nim zająć. Na przykład ścisła kontrola poziomu glukozy we krwi może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia wrodzonych wad u płodu. Jeśli pojawiły się wady wrodzone lub genetyczne przyszli rodzice powinni skorzystać z konsultacji genetycznych. Genetyczne badania przesiewowe i szczegółowe USG pomoże ocenić przyszłe ciąże. W niektórych przypadkach, takich jak niedrożność przewodu, pacjentka może mieć pewność, że ponowne obumarcie płodu jest bardzo mało prawdopodobne.
Trudniejsza sytuacja jest wtedy, gdy przyczyna śmierci płodu nie została ustalona. Ponieważ istnieje wiele przyczyn, które mogły ją spowodować, oszacowanie ryzyka utraty następnej ciąży jest trudne. Mimo iż powtórna utrata płodu nie zdarza się często, pacjentki odczuwają duży niepokój. Większość kobiet czuje się bezpieczniej, gdy prowadzony jest zwiększony nadzór lekarski nad kolejną ciążą.
Obumarcie płodu, strata wyczekiwanego dziecka, wpływa negatywnie na psychikę kobiety. Obserwuje się nawet, że u kobiet, które utraciły ciążę pojawia zespół stresu pourazowego. Może również wystąpić depresja, poczucie zagrożenia, wzmożone napięcie wewnętrzne, ból psychiczny.
Często matka obwinia siebie za to, co się stało, szuka przyczyny w swoim postępowaniu, wyrzuca sobie, ze mogła czegoś nie zrobić lub za mało się starała. Jest to reakcja normalna i całkowicie zrozumiała. Ważne jest dla kobiety, aby w takim momencie nie została sama. Czasami wsparcie rodziny wystarczy, w innych przypadkach potrzebna jest pomoc psychologa.