Ciąża wielopłodowa

W okresie rozwoju antykoncepcji oraz wydłużenia czasu, w którym decydujemy się na macierzyństwo, ilość ciąż wielopłodowych znacznie wzrosła. Wiadomość o ciąży mnogiej często jest szokiem dla przyszłych rodziców. Jedni wpadają w euforię, zwłaszcza jeśli od zawsze marzyli o większej rodzinie, innym radość przychodzi trochę później. Ciąża, w której kobieta spodziewa się więcej niż jednego dziecka, automatycznie zostaje uznana za ciążę wysokiego ryzyka. Jedno jest pewne, im więcej kobieta urodzi dzieci, tym więcej obowiązków przed obojgiem rodziców.

1. Jak zwiększyć szansę na bliźniaki?

Jakie czynniki powodują, że Twoje szanse na ciążę bliźniaczą wzrastają?

Jeśli:

• przyjmowałaś leki hormonalne;
• przyjmowałaś leki wspomagające płodność;
• niedawno przestałaś stosować hormonalną terapię antykoncepcyjną;
• leczyłaś się z niepłodności;
• ciąża jest wynikiem sztucznego zapłodnienia (in vitro);
• rodziłaś więcej niż raz. Prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej wzrasta wraz z liczbą porodów;
• jesteś kobietą powyżej 35 roku życia lub starszą. Z wiekiem częściej dochodzi do cykli, podczas których uwalniane są dwie komórki jajowe;
• Ty lub Twój partner pochodzicie z rodzin, w których rodziły się bliźnięta. Gdy sama pochodzisz z takiej pary prawdopodobieństwo urodzenia bliźniaków wzrasta kilkakrotnie;

2. Bliźniaki jedno- i dwujajowe

Zobacz film: "Jak dbać o siebie w czasie ciąży?"

W ciążach bliźniaczych można wyróżnić bliźniaki jednojajowe (około 1/3 wszystkich bliźniąt) oraz dwujajowe. Jednojajowe rozwijają się, gdy jajo zostanie zapłodnione przez pojedynczy plemnik, ale potem podzieli się na dwa. Bliźnięta dwujajowe mogą rozwinąć się wtedy, gdy podczas owulacji zostaną uwolnione dwa jajeczka i każde z nich zostanie zapłodnione innym plemnikiem.

W pierwszym przypadku dzieci mają oddzielne pępowiny, ale korzystają ze wspólnego łożyska. Mogą mieć jeden (wspólny) lub dwa oddzielne worki owodniowe. Posiadanie jednego łożyska może być przyczyną zaburzeń w dostarczaniu tlenu i składników odżywczych do jednego z płodów. Rozwija się on wówczas wolniej. Stanowi to niebezpieczeństwo wewnątrzmacicznego obumarcia płodów. Bliźnięta jednojajowe mają identyczny zestaw genów. Często nazywa się je klonami ludzkimi.

Dwojaczki będą się bardziej lub mniej różnić wyglądem; mogą też mieć inną płeć. W przeciwieństwie do bliźniąt jednojajowych mają inny zestaw genów. W życiu płodowym mają też oddzielne łożyska, dzięki czemu rzadziej dochodzi do komplikacji podczas ciąży. W przypadku, gdy płodów jest więcej niż dwa, zazwyczaj dzieci rodzą się różne pod względem genetycznym.

3. Zagrożenia ciąży bliźniaczej

Ryzyko związane z ciążą wielopłodową może zostać zredukowane przed odpowiednie nadzorowanie przez lekarza. W przypadku ciąży mnogiej, każda kobieta będzie musiała odbyć więcej wizyt u lekarza, niż kobieta spodziewająca się jednego dziecka. W przypadku ciąży mnogiej, przyszła matka powinna postarać się o pomoc w domu i odpoczynek. Ciąża mnoga powoduje większe obciążenie organizmu we wczesnym stadium jej trwania. Dlatego też istnieje większe ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi oraz nadmiernego przyrostu wagi – dwu możliwych objawów stanu przedrzucawkowego.

Jakie ryzyko niesie ze sobą ciąża wielopłodowa?

• wspólne dla ciąż pojedynczych i mnogich – np. zatrucie ciążowe, odklejenie łożyska itp.;
• rozbieżny wzrost dzieci, zespół przetoczenia krwi między płodami, zespół odwróconego kierunku krwi, zapalenie sznurów pępowinowych, płody pasożytujące – zespół podkradania, zgon jednego lub więcej z nich;
• większy odsetek aberracji chromosomalnych i wad rozwojowych w porównaniu do ciąż pojedynczych (rozszczep podniebienia, stopa końsko – szpotawa, zwichnięcia stawu biodrowego, wady narządów wewnętrznych) oraz wewnątrzmaciczny niedorozwój (IUGR) i mniejsza masa urodzeniowa;
• dzieci mogą urodzić się z niską masą urodzeniową, jak również poród może odbyć się wcześniej, niż wskazuje na to termin. Wcześniactwo dzieci z ciąż mnogich niesie ze sobą zwiększone ryzyko ich umieralności. Wiąże się to przede wszystkim z występowaniem u nich po urodzeniu takich zaburzeń, jak np. niewydolność oddechowa (RDS), choroby układu oddechowego, krwawienia do komór mózgu.

Bliźnięta i dzieci z ciąż wielopłodowych mają większe problemy w rozwoju językowym (opóźnienia i zaburzenia, trudności w nauce czytania), częściej przejawiają skłonności do ADHD i osiągają średnio niższe ilorazy inteligencji. Problemy te dotyczą również zdrowia fizycznego oraz rozwoju psychoruchowego, poznawczego, emocjonalnego.

4. Poród w ciąży bliźniaczej

Ciąże bliźniacze nie zawsze wymagają rozwiązania poprzez cesarskie cięcie. Wiele porodów ciąż mnogich odbywa się bez komplikacji drogami natury. Decyzja o ukończeniu takiej ciąży uzależniona jest od wielu czynników. Przede wszystkim bierze się pod uwagę najbezpieczniejsze z rozwiązań, zarówno dla dzieci, jak i dla matki, gdyż ryzyko potencjalnych powikłań podczas porodu jest większe, niż w przypadku porodu jednego dziecka. Komplikacje przeważnie nie pojawiają się w pierwszym okresie porodu, który jest przeciętnie krótszy w ciąży bliźniaczej, niż w jednopłodowej. Aby poród bliźniąt mógł odbyć się w sposób naturalny konieczna jest dokładna diagnostyka położnicza.

Niezmiernie ważne jest ustalenie dojrzałości płodów oraz ich położenie w macicy. Zazwyczaj zaleca się, aby przy porodzie był obecny anestezjolog, na wypadek gdyby zaszła konieczność wykonania cesarskiego cięcia, pediatra lub neonatolog, gotowy do udzielenia noworodkowi pomocy. Cięcie cesarskie najczęściej wykonuje się dopiero wtedy, gdy nakładają się inne wskazania do takiego ukończenia ciąży, np. nieprawidłowe ułożenie płodów, gestozaczy stan po leczeniu niepłodności. Zdarzają się również sytuacje, gdzie może wystąpić więcej niż jeden rodzaj porodu. Po porodzie jednego dziecka drogami naturalnymi, drugie, leżące poprzecznie i nie dające się obrócić, trzeba będzie wydobyć przez powłoki brzuszne.