Ciąża bliźniacza a jednopłodowa - różnice w przebiegu

Ciąża bliźniacza to najczęściej występująca ciąża mnoga. Zwykle jest niemałym zaskoczeniem dla przyszłych rodziców. Ten rodzaj ciąży wymaga specjalnej opieki oraz uwagi. Jakie są główne różnice w przebiegu ciąży bliźniaczej w porównaniu do ciąży z jednym dzieckiem? Jakie są rodzaje ciąży bliźniaczej? Jakie są szanse na powodzenie porodu naturalnego w ciąży bliźniaczej?

1. Rodzaje ciąży bliźniaczej

Ciąża bliźniacza może powstać z dwóch oddzielnie zapłodnionych komórek jajowych (w wyniku której mogą urodzić się dzieci tej samej lub różnej płci - mówimy wtedy o bliźniętach dwujajowych) lub z zapłodnienia jednej komórki jajowej i jej podziału na dwie na bardzo wczesnym etapie ciąży (zwykle do 4.-7. doby od zapłodnienia; jeśli do rozdzielenia dojdzie później, mogą z takiej ciąży urodzić się tzw. bliźnięta syjamskie).

Bliźnięta urodzone z ciąży jednojajowej są tej samej płci i są do siebie bardzo podobne. Zależnie od czasu podziału jednej komórki jajowej możemy spodziewać się rozwoju dwóch oddzielnych łożysk lub jednego, co ma duże znaczenie dla rozwoju takiej ciąży.

Gdy jedno z łożysk nie rozwija się, mogą pojawić się powikłania związane z rozwojem naczyń łączących dzieci. W takiej sytuacji jedno z dzieci może dostawać więcej krwi matki niż drugie, co z kolei wpływa na prawidłowy rozwój wewnątrzmaciczny.

2. Prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej

Zobacz film: "Czego należy unikać w ciąży?"

Prawdopodobieństwo urodzenia się bliźniaków opisuje tzw. reguła Hellina, zgodnie z którą ciąża bliźniacza występuje jeden raz na 85 ciąż. Na możliwość jej powstania ma wpływ kilka czynników, takich jak:

• stosowanie terapii hormonalnych, mających na celu zwiększenie płodności; środki, których zadaniem jest pobudzenie jajników do pracy, są w stanie sprawić, że w jednym cyklu owulacyjnym uwolniona zostaje więcej niż jedna gotowa do zapłodnienia komórek jajowych; w tym przypadku szanse nad ciążą mnogą zwiększają się nawet o 20 proc.;
• zapłodnienie pozaustrojowe - w jego przebiegu w macicy umieszczanych jest przeważnie kilka zarodków, by zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia jak największej ich liczby; w tym przypadku prawdopodobieństwo ciąży mnogiej wynosi 20-40 proc.;
• doustna antykoncepcja hormonalna - odstawienie tych tabletek powoduje wzmożoną pracę jajników, co może prowadzić do ciąży mnogiej;
• czynniki genetyczne;
• wiek między 30. a 40. rokiem życia - po 35. roku życia rośnie poziom FSH, którego zwiększona ilość to jednocześnie zmniejszona płodność, ale także czynnik pobudzając dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach, co może prowadzić do uwolnienia dwóch lub więcej komórek jajowych w czasie jednego cyklu;
• ciąża mnoga w przeszłości;
• liczba ciąż - im więcej razy kobieta rodziła, tym większe prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej;
• budowa ciała - im kobieta jest wyższa i ma większą wagę, częściej zachodzi w ciążę mnogą.

3. Ciąża bliźniacza - objawy

Ciąża bliźniacza może objawiać się m.in.:

• rozbieżnością między datą ostatniej miesiączki a wielkością macicy;
• większym zapotrzebowaniem energetycznym;
• w I i II trymestrze ciąży nasilonymi nudnościami i wymiotami.

4. Jakie są różnice w zakresie opieki prenatalnej i monitorowania ciąży bliźniaczej w porównaniu do ciąży pojedynczej?

Ciąża bliźniacza różni się od ciąży pojedynczej pod wieloma względami, zarówno podczas opieki prenatalnej, jak i w monitorowaniu. Oto kilka różnic:

Częstsze wizyty u lekarza:

• ciąża pojedyncza - w przypadku ciąży pojedynczej zwykle obowiązują standardowe wizyty kontrolne, które odbywają się co miesiąc przez większość ciąży, pod koniec ciąży częściej;
• ciąża bliźniacza - w ciąży bliźniaczej zazwyczaj wymaga się częstszych wizyt kontrolnych, ponieważ ryzyko powikłań jest wyższe; wizyty mogą być planowane co 2-4 tygodnie lub nawet częściej.

Dodatkowe badania obrazowe:

• ciąża pojedyncza - w standardowej ciąży badania, takie jak ultrasonografia, zazwyczaj są wykonywane w określonych etapach, w pierwszym i drugim trymestrze;
• ciąża bliźniacza: w ciąży bliźniaczej zwykle wykonuje się więcej badań obrazowych; często stosuje się rutynowe USG w pierwszym trymestrze, aby potwierdzić liczbę płodów, a także w celu monitorowania rozwoju każdego z bliźniaków.

Większe ryzyko powikłań:

• ciąża pojedyncza - w standardowej ciąży ryzyko powikłań jest niższe niż w ciąży bliźniaczej;
• ciąża bliźniacza - ciąża ta niesie ze sobą większe ryzyko powikłań, takich jak wcześniactwo, niski wzrost płodów, nadciśnienie ciążowe i inne problemy zdrowotne zarówno dla matki, jak i dla dzieci.

Monitoring wzrostu płodów:

• ciąża pojedyncza - w tego rodzaju ciąży monitoruje się wzrost płodu, ale ryzyko opóźnienia wzrostu zwykle jest niższe;
• ciąża bliźniacza - w przypadku tej ciąży monitoruje się rozwój płodów bardziej intensywnie ze względu na zwiększone ryzyko opóźnienia wzrostu i innych problemów związanych z wielopłodowością.

Więcej uwagi poświęconej zdrowiu przyszłej matki:

• ciąża pojedyncza - podobnie jak w ciąży bliźniaczej, opieka skupia się na zdrowiu matki, ale ryzyko powikłań zazwyczaj jest niższe;
• ciąża bliźniacza - w tej ciąży lekarze uważniej monitorują zdrowie matki ze względu na zwiększone ryzyko, zwłaszcza jeśli jedno z płodów rozwija się wolniej lub występują inne powikłania.

W każdym przypadku opieka prenatalna powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb przyszłej mamy, uwzględniając wszelkie czynniki ryzyka i potrzeby zdrowotne zarówno matki, jak i płodów. Ważne, aby lekarz prowadzący ciążę dostosowywał plan opieki do specyfiki danej ciąży.

5. Donoszenie ciąży bliźniaczej - wskazówki

Aby bezpiecznie donosić ciążę bliźniaczą przyszła mama powinna zastosować się do kilku ważnych wskazówek oraz zaleceń lekarskich, m.in.:

• dbać o siebie - regularnie ćwiczyć, jeść zdrowe posiłki i dużo odpoczywać;
• uzupełniać ewentualne niedobory mikroelementów;
• kontrolować ciśnienie krwi;
• być czujnym na nagłe, niepokojące objawy, takie jak upławy, ból brzucha, częste wymioty czy nagła, nadmierna senność.