Ożywienie (animizacja). Co to jest?
Ożywienie (animizacja) to rodzaj przenośni, która przypisuje przedmiotom martwym lub pojęciom abstrakcyjnym cechy istot żywych. W jakich tekstach najczęściej pojawiają się animizacje?
1. Ożywienie (animizacja). Co to jest?
Ożywienie (określane też jako animizacja i uosobienie) to jeden ze środków stylistycznych. Jest rodzajem metafory.
Animizacji używa się po to, by przedmiotom, zjawiskom i pojęciom nadać cechy istot żywych (innymi słowy: ożywić to co nieożywione). Wykorzystuje się ją m.in. w bajkach, baśniach, opowiadaniach o tematyce magicznej i nadprzyrodzonej, poezji, literaturze fantastycznej.
2. Uosobienie – przykłady
Na ogół nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale wiele przykładów uosobienia znajdziemy w związkach frazeologicznych i wyrażeniach używanych na co dzień, np. budzi się dzień, teperatura skacze, gryzące sumienie, uciekający czas, biegnące lata, żywy kolor.
Przykłady animizacji w polskiej literaurze znajdziemy m.in. w:
- "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza: „Zadął znowu; myśliłbyś, że róg kształty zmieniał || I że w ustach Wojskiego to grubiał, to cieniał, || Udając głosy zwierząt: to raz w wilczą szyję || Przeciągając się, długo, przeraźliwie wyje,|| Znowu jakby w niedźwiedzie rozwarłszy się gardło, || Ryknął; potem beczenie żubra wiatr rozdarło”,
- wierszach "Lokomotywa" i "Kapuśniaczek" Juliana Tuwima,
- wierszu Zbigniewa Herberta "Kamyk" (np. „Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie”),
- opowiadaniu "Gloria victis" Elizy Orzeszkowej (np. (...) noc już nadeszła, mroczna, ale nie ciemna: przezroczysta, gwiaździsta, majowa).
3. Antropomorfizacja i personifikacja
Antropomorfizacja i personifikacja to rodzaje animizacji:
- antropomorfizacja to nadanie przedmiotom, zjawiskom lub pojęciom abstrakcyjnym właściwości ludzkich,
- personifikacja to przedstawienie pojęć abstrakcyjnych i zjawisk w postaci osoby (bezpośrednio w postaci ludzkiej), np. przedstawienie śmierci w postaci kostuchy w literaturze i sztuce średniowiecznej.
4. Powtórz przed egzaminem!
Przygotuj notatki. Możesz zrobić mapę myśli lub wypisać wszystkie środki stylistyczne, które poznaliście na lekcjach języka polskiego.
Krótko napisz, co to jest uosobienie (i dalej: hiperbola, peryfraza, antyteza itd.). Zanotuj też po 2-3 przykłady.
Pamiętaj też, by nie łączyć nauki wyłącznie z ciężką pracą i siedzeniem przy biurku. Uczyć można się wszędzie, również w formie zabawy. Zaangażuj do tego swoją rodzinę. W czasie spaceru spróbujcie nadać przedmiotom nieożywionym cechy żywe. Stwórzcie opowiadanie, w którym bohaterami będą drzewa, kamienie, chmury. W ten sposób, łatwiej zapamiętasz, co to uosobienie.
