Metafora - co to takiego? Czym różni się od związku frazeologicznego?

Metafora to środek poetycki, którego używamy na co dzień. Nigdy nie traktujemy jej dosłownie, skupiamy się na jej znaczeniu w przenośni. O metaforach uczymy się w szkole podstawowej, a ich znajomość często jest wymagana podczas egzaminów kończących poszczególne etapy edukacji. Czym jest metafora? Jakie są jej rodzaje? Czy różni się metafora od związku frazeologicznego?

1. Co to jest metafora?

Metafora (inaczej przenośnia) zgodnie z definicją to środek stylistyczny, który polega na zestawieniu ze sobą dwóch obcych znaczeniowo wyrazów, z których po połączeniu powstaje związek wyrazowy, zyskujący całkiem nowy sens.

Innymi słowy, metafora to połączenie dwóch lub większej liczby wyrazów, które razem mają zupełnie inne znaczenie niż każde z nich oddzielnie. Gdy się połączą, ich sens nie jest dosłowny, a metaforyczny, przenośny.

Możemy go odczytać dzięki analogiom (podobieństwom) między wyrazami, które mogą tyczyć się danych cech lub wrażeń.

Zobacz film: "Jak możesz pomóc maluchowi odnaleźć się w nowym środowisku?"

Metafora znana była już w czasach starożytnych, jej pierwsza definicja pochodzi od Arystotelesa. W jednym ze swoich dzieł filozof ten zaznacza, że metafora jest przeniesieniem nazw jednej rzeczy na inną.

2. Jak dzielimy metafory?

Metafory dzielą się na:

• potoczne (językowe) - wykorzystywane w codziennym życiu, np. nogi z waty, jestem samochodem, stalowe nerwy, straciłam dla niego głowę;
• poetyckie (literackie) - od potocznych różnią się wyrazistą niekonwencjonalnością, a ich wartość polega na zaskakującym i odkrywczym ujawnianiu utajonych w języku zależności znaczeniowych oraz przedmiotowych (definicja encyklopedii PWN).

3. Jakie są funkcje metafory poetyckiej?

• porusza wyobraźnię czytającego;
• upiększa i wzbogaca język;
• wzbudza w odbiorcy określone emocje;
• pokazuje stosunek autora do danego przedmiotu, zjawiska lub osoby;
• ukazuje kunszt literacki autora;
• buduje nasze skojarzenia, podnosi artystyczną wartość utworu.

4. Jakie są odmiany metafory?

Wśród metafor wyróżniamy:

• katachrezę;
• peryfrazę;
• metonimię;
• synekdochę;
• hiperbolę;
• animizację;
• personifikację;
• synestezję.

5. Czym różni się metafora od związku frazeologicznego?

Podobnie jak metafora, frazeologizm (związek frazeologiczny) to połączenie dwóch lub większej liczby wyrazów, mających inne znaczenie, niż każde z nich oddzielnie. Każdy związek frazeologiczny jest metaforą, jednak nie każda metafora jest frazeologizmem.

Jaka jest różnica między nimi? Związek frazeologiczny możemy znaleźć w słowniku frazeologicznym, jest spisany i utrwalony w kulturze, metafora zaś to dość luźne połączenie poszczególnych wyrazów; możemy je tworzyć na bieżąco w każdej chwili.

Oto kilka przykładów związków frazeologicznych:

• pogoda pod psem;
• zdrowy jak ryba;
• wstać lewą nogą;
• pięta Achillesa;
• mieć motyle w brzuchu;
• patrzeć przez różowe okulary.