Opieka na dziecko zdrowe i chore – komu i kiedy przysługuje?
Z opieki na dziecko skorzystać może rodzic aktywny zawodowo. Możliwa jest zarówno opieka nad dzieckiem z prawem do wynagrodzenia, jak i opieka nad dzieckiem z prawem do zasiłku opiekuńczego. Co warto wiedzieć?
1. Opieka na dziecko – jakie są możliwości?
Opieka na dziecko zdrowe i chore z prawem do zasiłku opiekuńczego przysługuje rodzicowi z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
- dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat,
- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
- chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności do ukończenia 18 lat, z takimi wskazaniami jak konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Innym rozwiązaniem są 2 dni opieki nad dzieckiem (zdrowym lub chorym). To rozwiązanie z prawem do wynagrodzenia, dotyczy dzieci w wieku do ukończenia 14 roku życia.
2. Opieka na dziecko zdrowe do lat 8
Opieka na dziecko zdrowe jest konieczna w wielu okolicznościach, na przykład w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, szkoły czy przedszkola bądź choroby niani. Wówczas rodzicom dzieci do 8. roku życia przysługują dni wolne oraz wypłata zasiłku opiekuńczego (zasiłek przysługuje nie dłużej niż przez okres 60 dni w roku kalendarzowym).
W myśl ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek z tytułu konieczności sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem przysługuje także na okoliczność:
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia mu sprawowanie opieki,
- pobytu małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Dokumentem, jaki należy złożyć w celu uzyskania zasiłku, jest oświadczenie ubezpieczonego oraz wniosek o uzyskanie zasiłku opiekuńczego na druku ZUS Z-15.
Warunkiem skorzystania z tego rozwiązania jest podleganie ubezpieczeniom społecznym w ZUS (ubezpieczenie chorobowe) oraz brak członków rodziny mogących zapewnić opiekę nad dzieckiem.
3. Opieka na dziecko chore
Możliwa jest także opieka na dziecko chore do 14. roku życia. Gdy rodzic otrzymał zwolnienie lekarskie L4, należy mu się zasiłek opiekuńczy. Możliwość skorzystania z takiego rozwiązania ma zarówno matka, jak i ojciec małoletniego.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i jest wypłacany w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
To też warto wiedzieć
Zwolnienie lekarskie – opieka nad dzieckiem
Zasady przyznawania zasiłku opiekuńczego reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa. Ważne jest, by rodzic był objęty ubezpieczeniem chorobowym. Dzięki temu będzie miał prawo do pobierania zasiłku opiekuńczego. Drugim warunkiem jest brak osoby, która mogłaby się zająć małoletnim.
Opieka na dziecko – ile dni?
Rodzic może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na chore dziecko w celu sprawowania nad nim osobistej opieki w określonym wymiarze, na co wpływa wiek dziecka.
Rodzice do ukończenia przez dziecko 14. roku życia mają prawo do 60 dni zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego. Gdy syn czy córka skończą 14 lat, rodzic może sprawować nad nim opiekę maksymalnie przez 14 dni w roku. Rodzice dzieci niepełnosprawnych, które ukończyły 14 lat, ale są niepełnoletnie, mogą pobierać zasiłek opiekuńczy przez 30 dni w ciągu roku kalendarzowego.
4. Dwa dni opieki na dziecko
Innym rozwiązaniem jest opieka na dziecko zdrowe w wymiarze 2 dni lub 16 godzin (ponieważ nie ma limitów ilości dokonywanych zwolnień, pracownik może skorzystać na przykład z jednej godziny opieki). Co istotne, z tego rozwiązania od stycznia 2024 roku można skorzystać wyłącznie do dnia 14. urodzin dziecka.
Rozwiązanie to przysługuje bez względu na staż pracy, rodzaj umowy o pracę i wymiar czasu pracy pracownika. W przypadku osoby, która jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy, udzielane jest ono w wymiarze godzinowym, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Opieka na dziecko – komu się należy?
Opieka nad zdrowym dzieckiem do lat 14 przysługuje pracującym rodzicom bądź opiekunom, także rodzicom rozwiedzionym i pozostającym w związkach nieformalnych, jednak limit dwóch dni dotyczy osobno każdego związku, z którego pochodzą dzieci. Zwolnienia nie można udzielić pracownikowi pozbawionemu władzy rodzicielskiej.
Opieka na dziecko – wniosek i zasady
„Opieka na dziecko 2 dni” nie przechodzi na następny rok, a w razie niewykorzystania nie można żądać od pracodawcy ekwiwalentu pieniężnego.
Z dwóch dni na dziecko może skorzystać tylko jeden z rodziców, stąd muszą postanowić, kto zajmie się dzieckiem (opieką nad małoletnim mogą się także podzielić). W związku z tym obydwoje składają stosowne wnioski: oświadczenie pracownika o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z dwóch dni opieki nad dzieckiem (oświadczenie o braku zamiaru korzystania zazwyczaj znajduje się na jednym druku z wnioskiem o chęci skorzystania z dwóch dni opieki na dziecko. Pracownik może złożyć wniosek o skorzystanie z opieki nad dzieckiem w formie papierowej i elektronicznej).
Opieka na dziecko – ile płatne?
Jeśli chodzi o wysokość wynagrodzenia za czas opieki nad dzieckiem, rodzic zachowuje prawo do wynagrodzenia. Oznacza to, że świadczenie w postaci zasiłku w tym okresie wynosi 100 proc. podstawy wynagrodzenia pracownika (jest większe niż w przypadku zasiłku opiekuńczego).
