Egzema u niemowląt – przyczyny, objawy i leczenie
Egzema u niemowląt, ale i starszych dzieci oraz dorosłych, nie jest jedną jednostką chorobową, a zespołem objawów i grupą schorzeń, których istotą jest przewlekły stan zapalny skóry. Wśród najmłodszych pacjentów najczęściej rozpoznaje się AZS, alergiczny wyprysk kontaktowy i alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Jakie są objawy i przyczyny dermatozy? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest egzema i jakie są jej przyczyny?
Egzema u niemowląt to przewlekła choroba skóry cechująca się stanem zapalnym jej wierzchniej warstwy. Nie jest jedną konkretną jednostką chorobową, a grupą schorzeń, których istotą jest utrzymujący się stan zapalny skóry.
Wśród dzieci i niemowląt najczęstszą postacią dermatozy jest AZS, czyli atopowe zapalenie skóry (to konkretny rodzaj egzemy), alergiczny wyprysk kontaktowy i alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
2. Przyczyny egzemy
Przyczyny egzemy u niemowląt nie są w pełni zrozumiałe. Według specjalistów to skutek kompilacji czynników genetycznych (egzema może być odziedziczona po rodzicach lub innych członkach rodziny), immunologicznych (osłabienie układu immunologicznego) czy hormonalnych (zaburzenia gospodarki hormonalnej) oraz środowiskowych.
Chorobę mogą wyzwalać lub zaostrzać alergeny, substancje drażniące (np. detergenty, środki piorące, nieodpowiednie kosmetyki pielęgnacyjne), wywołujące nadwrażliwość składniki diety i leki czy infekcje, a nawet zmiany temperatury bądź stres.
Tym samym, z uwagi na przyczyny, egzemę na skórze dzieli się na:
- endogenną: wywołują ją czynniki wewnętrzne, takie jak zaburzenia gospodarki hormonalnej, nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego, predyspozycje genetyczne,
- egzogenną: wywołuje ją czynnik zewnętrzny, na który dziecko jest wrażliwe.
3. Egzema u dzieci – objawy
Jak objawia się egzema u niemowląt? Zmiany zwykle pojawiają się na całym ciele, najczęściej zajmując nadgarstki, łokcie, kolana, skórę pod pachami i twarz (mogą objąć okolice nosa, ust i uszu).
Charakterystycznymi objawami egzemy u niemowląt są zmiany skórne, które przyjmują różne postacie. To przede wszystkim pęcherze, sączące się wykwity skórne, czerwone plamy i grudki wystające ponad powierzchnię skóry. Z czasem miejsca dotknięte stanem zapalnym ulegają złuszczaniu. Wówczas na rumieniu powstają strupki.
W przebiegu egzemy, zwłaszcza jej zaostrzenia, obserwuje się także przesuszenie skóry, nadwrażliwość, zaczerwienienie i obrzęk, czasem gorączkę. Często pojawia się także pieczenie i silny świąd, bardzo dokuczliwy szczególnie w nocy. To dlatego egzemie u niemowlaków często towarzyszy nadpobudliwość czy rozdrażnienie, problemy ze snem.
Swędzenie skóry może prowadzić do rozdrapywania ogniska zapalnego. Pojawiają się także przeczosy (mechaniczny uraz powierzchniowy, linijny ubytek w skórze). Istnieje ryzyko nadkażenia bakteryjnego skóry w obrębie zmian.
4. Egzema u dzieci – leczenie i diagnostyka
Jak diagnozuje się egzemę u dzieci? By ją rozpoznać, lekarz zbiera wywiad, wykonuje badanie fizykalne. Przed postawieniem diagnozy może zalecić przeprowadzenie testów alergicznych.
Egzema u niemowlaka wymaga leczenia. Celem działań jest zarówno łagodzenie objawów (leczenie egzemy w dużej mierze ma charakter objawowy), jak i zapobieganie powikłaniom oraz nawrotom.
Jak leczyć egzemę u dzieci i jakie są najlepsze metody łagodzenia jej objawów? Terapia, w zależności od nasilenia objawów, może mieć charakter miejscowy lub ogólny. Obejmuje takie działania jak stosowanie:
- kremów i maści nawilżających,
- leków przeciwhistaminowych, które łagodzą świąd (np. maści na egzemę, kremy zawierające steroidy),
- leków przeciwzapalnych,
- preparatów antyseptycznych przeznaczonych do oczyszczania skóry, błon śluzowych bądź ran,
- antybiotyków, jeśli pojawiło się zakażenie bakteryjne.
Egzema u niemowlaka – domowe sposoby
Ponieważ egzema to choroba przewlekła, by unikać zaostrzeń, bardzo ważna jest profilaktyka. Co robić, a czego unikać? Co na egzemę u niemowlaka pomoże, a co zaszkodzi?
Kluczowe jest unikanie alergenów i substancji drażniących, a także stosowanie detergentów i kosmetyków dla alergików lub skóry atopowej (hipoalergicznych, o dobrym składzie i przyjaznym dla skóry neutralnym pH).
Istotne jest także kupowanie ubrań wykonanych z przewiewnej bawełny, która jest pozbawiona metalowych elementów (guziki czy zapięcia, które wywołują uczulenie na nikiel).
Egzema u niemowlaka karmionego piersią może wymagać wprowadzenia diety eliminacyjnej u jego mamy. Polega ona na usunięciu z jadłospisu produktów alergizujących. To na przykład mleko, jaja, cytrusy, czekolada, pomidory czy truskawki.
W przypadku małych dzieci bardzo ważne jest częste obcinanie paznokci dziecka i zakładanie na noc bawełnianych rękawiczek (co ma zapobiec drapaniu swędzących zmian skórnych). Pomóc może również stosowanie na miejsca chorobowo zmienione naturalnych produktów, na przykład okładów na bazie aloesu czy naparów z rumianku.
Egzema u dzieci – czym smarować ciało?
Ważne, by kosmetyki były pozbawione konserwantów i sztucznych barwników. Sprawdzają się dobre dermokosmetyki, w tym emolienty. To substancje, które charakteryzują się bardzo intensywnym działaniem regenerującym i odżywczym. Chronią skórę, tworząc na jej powierzchni warstwę okluzyjną i odbudowują warstwę hydrolipidową.
W przypadku dziecka z egzemą kluczowe jest nie tylko nawilżanie skóry, ale także unikanie długich kąpieli w gorącej wodzie.
