Badanie tarczycy
Badanie tarczycy jest jednym z badań przesiewowych u noworodków. Badanie tarczycy pozwala wykryć zaburzenia tego gruczołu dokrewnego, takie jak np. wrodzona niedoczynność tarczycy. Jak wykazują badania naukowe, na choroby tarczycy dwudziestokrotnie częściej chorują dziewczynki niż chłopcy. Tarczyca jest największym gruczołem wydzielania wewnętrznego w ludzkim organizmie. U dzieci waży około 4-15 g, natomiast u dorosłych 15-30 g. Gruczoł tarczycowy wytwarza hormony kontrolujące ciepłotę ciała i procesy metaboliczne. Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy oddziałuje na układ nerwowy, pokarmowy i rozrodczy. U niemowląt zaburzenia tarczycy mają wpływ na spowolnienie rozwoju i wzrostu dziecka oraz na dojrzewanie układu kostnego.
1. Niedoczynność tarczycy u noworodka
Jeśli tarczyca produkuje zbyt małą ilość hormonów w stosunku do potrzeb organizmu, mówi się o niedoczynności tarczycy. Niedoczynność tarczycy może być wywołana zaburzeniem wytwarzania hormonów lub nieprawidłowym wykształceniem się tarczycy. U dzieci najczęściej pojawia się wrodzona niedoczynność tarczycy. W takim przypadku gruczoł tarczycowy noworodka nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów. Wrodzoną niedoczynność tarczycy nie zawsze daje się zdiagnozować w czasie ciąży, dlatego że niedobory hormonów u płodu uzupełniane są przez hormony wytwarzane przez tarczycę matki. W niewielu przypadkach niedoczynność tarczycy u dzieci spowodowana jest brakiem gruczołu tarczycowego, co przejawia się poprzez nieprawidłowości fizyczne, np. powiększenie języka.
Główne objawy wrodzonej niedoczynności tarczycy u noworodków, to:
- przedłużająca się żółtaczka noworodkowa,
- spowolnienie perystaltyki jelit i częste zaparcia oraz bóle brzucha,
- wydłużony czas snu noworodka i mała aktywność dziecka,
- brak apetytu,
- zachrypnięty płacz noworodka,
- obniżenie napięcia mięśniowego.
Niedoczynność tarczycy u niemowląt może się objawiać zatrzymaniem wzrostu zębów i kośćca, natomiast niedoczynność tarczycy w wieku dorastania przejawia się głównie opóźnionym dojrzewaniem płciowym i problemami w nauce. Niedoczynność tarczycy u noworodków najczęściej wynika z zaburzeń genetycznych lub niedoboru hormonów u matki. U starszych dzieci choroby tarczycy mogą być spowodowane brakiem jodu lub działaniem zażywanych leków. Wrodzony niedobór hormonów tarczycy u dziecka może skutkować niedorozwojem umysłowym i karłowatością, ponieważ tarczyca odpowiada za prawidłowy rozwój tkanek, zwłaszcza tkanki kostnej. Niedoczynność tarczycy występująca u dziecka powyżej drugiego roku życia rozwija się zazwyczaj bez cech świadczących o niedorozwoju umysłowym. Zwykle dochodzi jednak do zahamowania wzrostu i kłopotów z nauką.
2. Rozpoznawanie niedoczynności tarczycy u noworodków
Rozpoznawanie niedoczynności tarczycy u noworodków odbywa się na podstawie objawów klinicznych oraz specjalistycznych badań krwi w trzeciej dobie życia, w których oznacza się poziom TSH (tyreotropina, hormon przysadki mózgowej pobudzający tarczycę do aktywności hormonalnej). Wysoki poziom TSH świadczy z reguły o niedoczynności tarczycy. Norma TSH dla noworodków w czwartej dobie od porodu wynosi poniżej 15 mU/l. U noworodków stężenie TSH do czwartej doby od urodzenia jest znacznie podwyższone, co stanowi zjawisko całkowicie naturalne. Za wrodzoną niedoczynność tarczycy może odpowiadać choroba Hashimoto, spowodowana nieprawidłowościami w działaniu układu immunologicznego. Układ odpornościowy dziecka atakuje tarczycę, co skutkuje zaburzeniami wytwarzania hormonów tarczycowych.
Na oddziałach noworodkowych przeprowadza się badania przesiewowe noworodków w kierunku chorób tarczycy. Postawienie diagnozy nie jest jednak łatwe. Jeśli świeżo upieczona mama po wyjściu ze szpitala zauważa u malucha niepokojące zmiany, powinna zgłosić się do lekarza. Niepokój powinny wzbudzić takie symptomy, jak: bladość i suchość skóry, mała ruchliwość dziecka, senność, częste zaparcia i trudności z oddawaniem stolca, powolny wzrost. Są to objawy mogące sugerować niedoczynność tarczycy u dziecka. Leczenie niedoczynności tarczycy u dzieci polega na podawaniu odpowiednich leków-substytutów, które uzupełniają niedobory hormonów tarczycy. Wczesne zdiagnozowanie choroby i wdrożenie leczenia zapewniają dziecku normalny rozwój psychofizyczny.