Użądlenia i ukąszenia - jak sobie z nimi radzić?
Wiosna i lato to czas, kiedy w szczególności jesteśmy narażeni na użądlenia i ukąszenia różnych owadów, takich jak pszczoły, osy, komary czy kleszcze. Możemy się z nimi spotkać w zasadzie wszędzie – w lesie, na łące, w ogrodzie, na placu zabaw, w sklepie, a nawet we własnym domu, gdzie przylatują zwabione zapachami i kolorami.
Szczególnie łatwo ukąszeniom owadów ulegają dzieci, które często nie zauważają przelatującego owada, nie potrafią dobrze się od niego opędzić i czasem niechcący sprowokują go do ukąszenia.
Reakcja organizmu na ukąszenie owada może być wynikiem toksycznego działania samego jadu albo alergii. Najczęściej, w miejscu ukąszenia powstaje jedynie bąbel, ale zdarza się również, że nagle pojawia się duży odczyn skórny, a nawet reakcja alergiczna w postaci zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego.
Ze względu na to, ukąszenia nie tylko są nieprzyjemne, ale także mogą być niebezpieczne. To dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób pomóc sobie lub innym po ukąszeniu przez owada.
1. Odczyny po użądleniach i ukąszeniach
Najczęściej po użądleniu lub ukąszeniu przez owada dochodzi jedynie do reakcji miejscowej w postaci bolesnego bąbla otoczonego rumieniem. Czasami może towarzyszyć mu miejscowy obrzęk lub pokrzywka. Zdarza się, że zamiast bolesności pojawia się świąd. U niektórych osób odczyn na ukąszenie może dotyczyć całej skóry. Wtedy przybiera postać uogólnionej pokrzywki, obrzęku naczynioruchowego i często z towarzyszy mu obrzęk stawów.
Tak gwałtowna reakcja wynika z nadwrażliwości (alergii) na jad owada. Podobnie jest w przypadku alergicznego obrzęku krtani oraz wstrząsu anafilaktycznego, czyli ostrej i zagrażającej życiu reakcji uczuleniowej, przebiegającej z dreszczami, bladością lub sinicą, spadkiem ciśnienia i przyspieszeniem tętna, obrzękiem błon śluzowych, drgawkami, a nawet utratą przytomności.
Jeśli w odpowiednim czasie nie zostanie podjęte właściwe leczenie, wstrząs anafilaktyczny może doprowadzić do zgonu. Zazwyczaj przyczyną są ukąszenia owadów błonkoskrzydłych.
2. Leczenie użądleń i ukąszeń owadów
W przypadku użądlenia przez pszczoły czy osy w pierwszej kolejności należy usunąć żądło, a na miejsce użądlenia położyć okład z lodu lub spłukiwać je zimną wodą, co zmniejszy ból i obrzęk.
Można także posmarować je maścią przeciwhistaminową oraz podać doustny lek o tym samym działaniu w celu zmniejszenia odczynu alergicznego.
Jeżeli dojdzie do gwałtownej reakcji alergicznej w postaci obrzęku krtani lub wstrząsu anafilaktycznego należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną.
Stan taki wymaga zastosowania specjalistycznego leczenia w postaci podania adrenaliny, kortykosteroidów, leków przeciwhistaminowych, rozszerzających oskrzela (beta-mimetyki, teofilina) a także przetaczania płynów. Chory wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
Ze względu na możliwość wystąpienia tak poważnych reakcji ważne są działania profilaktyczne mające zapobiec ukąszeniom.
Mogą one polegać na przykład na nienoszeniu barwnej odzieży, niechodzeniu boso, bez nakrycia głowy, niejedzeniu słodyczy i lodów na świeżym powietrzu i unikaniu silnych zapachów wabiących owady.
Warto także wykonać skórne testy alergiczne lub oznaczyć poziom swoistych przeciwciał IgE, aby przekonać się czy jesteśmy uczuleni na jady owadów.
Jeśli okaże się że tak, warto skonsultować się z alergologiem i zastanowić nad podjęciem odczulania przeciwko jadom owadów.
Ponadto osoby uczulone powinny nosić ze sobą zestaw pierwszej pomocy w postaci pęsety, strzykawki, opaski uciskowej, środka odkażającego, ampułkostrzykawki z adrenaliną, hydrokortyzonu, leku przeciwhistaminowego i leku rozszerzającego oskrzela.