Mitologia grecka jako źródło inspiracji. Podział mitów greckich i literackie nawiązania do mitologii
Mitologia grecka to źródło wielu inspiracji po dzień dzisiejszy. Jest cennym źródłem informacji o kulturze starożytnej Grecji. Jakie utwory literackie różnych epok do niej nawiązują? Co to jest mit? Przeczytajcie.
Mitologia grecka stanowi istotną część antycznej kultury. Jej znajomość jest konieczna, by móc poprawnie odczytać antyczną literaturę.
1. Mitologia grecka, czyli kim byli bogowie z Olimpu?
W mitologii greckiej istniała święta przestrzeń. Tak można określić Olimp – górę, na której mieszkali bogowie. Nie ograniczali się jednak tylko do tego miejsca. Często przebywali też wśród ludzi. Ingerowali w ich losy.
Ludzie z kolei dla bóstwa pisali hymny i pieśni pochwalne. Obecnie historie bogów greckich znamy z mitów, które omawia się już w szkole podstawowej. Stanowią one fundament starożytnej kultury greckiej.
Mit to opowieść, która przedstawia wierzenia danej społeczności i określa jej obyczaje i tradycje. Mity pozwalają wytłumaczyć to co niewytłumaczalne. Interpretują zjawiska przyrodnicze, są podstawą wierzeń religijnych.
2. Podział mitów greckich
Mity można podzielić na:
- teogoniczne (gr. theos ‘bóg’, gignomai ‘staje się, powstaje’
- kosmogoniczne
- antropogeniczne
- genealogiczne
Głównymi bohaterami mitów są nie tylko bogowie, ale też herosi (ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi mocami), półbogowie i demony.
Greccy bogowie byli nieśmiertelni, jednak – co upodobniało ich do ludzi – odczuwali radość, sutek, nienawiść, zazdrość.
Mitologia grecka zaczyna się od opisu narodzin świata. Chaos rodzi pierwszą parę bogów – Uranosa (niebo) i Gaję (ziemię). Powstaje politeistyczny świat.
Każde zjawisko przyrody ma swojego boga. Najważniejsi bogowie greccy to:
- Zeus – bóg honoru, sprawiedliwości, piorunów i nieba,
- Hades – Pan podziemi, bóg zmarłych,
- Posejdon – bóg mórz i innych zbiorników wodnych, huraganów, trzęsień ziemi oraz burz,
- Hera – bogini małżeństwa i rodziny,
- Hestia – bogini ogniska domowego,
- Hefajstos – syn Zeusa i Hery, pan ognia, bóg złotników i kowali,
- Atena – córka Zeusa, bogini mądrości, sztuki, sprawiedliwej wojny,
- Ares – bóg wojny,
- Artemida – córka Zeusa, bogini łowów, lasów, gór, zwierząt i roślinności,
- Apollo – bóg piękna, światła, życia, śmierci, muzyki, zarazy, prawa i prawdy,
- Afrodyta – bogini zrodzona z piany morskiej, bogini piękna, miłości, kwiatów, płodności i pożądania,
- Dionizos –bóg dzikiej natury, płodności, winnej latorośli oraz wina,
- Demeter – bogini płodności ziemi, urodzaju, zbóż, rolnictwa i ziemi uprawnej.
3. Literackie nawiązania do mitologii greckiej
Mitologia grecka stanowi źródło niekończących się inspiracji. Szczególną rolę odegrała w literaturze renesansu i w XVIII wieku, kiedy popularne były nawiązania do antyku.
Odwołania do mitologii greckiej znajdziemy w takich utworach jak:
- Adam Mickiewicz „Dziady” cz. III (idea prometeizmu),
- Zbigniew Herbert „Stary Prometeusz”,
- Jan Lechoń „Nike”,
- Stefan Żeromski „Syzyfowe prace”,
- Jan Kochanowski „Tren XIV”,
- Krzysztof Kamil Baczyński “Orfeusz w lesie”,
- Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego”,
- Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”.
