Antyk: charakterystyka epoki
Antyk to inne określenie starożytności - okresu świetności cywilizacji i kultury Grecji i Rzymu. Czym charakteryzowała się ta epoka? Jakie poglądy wówczas głoszono? Kto wówczas tworzył? Przeczytajcie.
1. Antyk – wyróżniki epoki
Za najstarsze utwory literatury europejskiej uznaje się „Iliadę” i „Odyseję” Homera (dosłownie oznacza ‘ślepiec’ lub ‘zakładnik’). I choć świat nauki cały czas spiera się, czy taka osoba faktycznie istniała, z całą pewnością wiadomo, że oba dzieła stanowią perłę literatury starożytnej Grecji. Wiadomo na pewno, że oba utwory powstały jako pieśni przekazywane w śpiewanej tradycji z pokolenia na pokolenie.
„Iliadę” datuje się je na przełom IX i VIII w. p.n.e., „Odyseja” powstała najprawdopodobniej w pierwszej połowie VIII w. p.n.e.
W antyku niezwykle ważna jest religia. W starożytnej Grecji hołd bóstwu składano w rozmaity sposób: pisano dla nich pieśni, budowano świątynie, rzeźbiono posągi.
Wiosną w Atenach obchodzono Wielkie Dionizje, podczas których na cześć boga Dionizosa tańczono i bawiono się. To wtedy właśnie narodził się teatr, niezwykle charakterystyczny dla antycznego świata.
Pisząc o teatrze antycznym, trzeba wspomnieć o Sofoklesie, który należy do trójki największych tragików greckich. Jego dzieła „Antygona” czy „Król Edyp” to literackie perły tego okresu. Nawiązują do mitu tebańskiego.
Zapamiętaj: W starożytnej Grecji najwyżej cenionym gatunkiem literackim była tragedia. Jej istotną był konflikt tragiczny.
2. Filozofia antyczna
W starożytnej Grecji filozofowie byli najczęściej nauczycielami. Ceniono ich za życiową mądrość, wykształcenie i wiedzę.
Podwaliny filozofii jako nauki stworzyli starożytni Grecy w V i IV w p.n.e. Interesowały ich zjawiska przyrodnicze, etyka oraz możliwości ludzkiego poznania.
Najwybitniejsi antyczni filozofowie to:
- Tales (bliski myśleniu mitycznemu)
- Demokryt z Abdery (materia składa się z atomów)
- Platon (bytem są idee, zaś rzeczy i zjawiska - „cieniami idei”)
- Arystoteles (budował racjonalną wiedzę, pisał o poezji jako o osobnej dziedzinie sztuki)
- Sokrates, nauczyciel Platona (stworzył fundamenty etyki i logiki, uczył ludzi rozumowania, bo według niego tylko wówczas mogli osiągnąć wyższe wartości moralne)
3. Horacy przedstawicielem literatury starożytnego Rzymu
Najbardziej znanym poetą lirycznym Rzymu był Horacy, syn wyzwolonego niewolnika. Pisał pieśni (‘carmina’) bardzo spokojne w odbiorze i pełne optymizmu. Wiele w nich mądrej refleksji. Pod wielkim wrażeniem twórczości Horacego byli twórcy dobry romantyzmu, zwłaszcza Adam Mickiewicz, który tłumaczył jego utwory.
4. Antyk w pigułce
Czas trwania: 2000 lat p.n.e – 476 r. n.e
Główni przedstawiciele:
- Homer
- liryka: Symonidas, Safona, Anakreont
- dramat: Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes
- filozofia: Platon, Arystoteles
Literatura starożytnego Rzymu:
- nawiązuje do wierzeń religijnych przejętych od Greków,
- poezja i utwory epickie wywodzą się z form literatury greckiej,
- starożytni Rzymianie podejmują podobne wątki do tych, o których pisali twórcy antycznej Grecji,
- Rzymianie zbliżyli kulturę europejską do chrześcijaństwa.
