Jak wspomóc prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka przed jego narodzeniem?
W związku z szerokim dostępem do wielu źródeł wiedzy – poradników, podręczników, wytycznych i artykułów, pojawia się chaos i nadmiar, niekiedy sprzecznych informacji. Nadrzędnym ich celem powinno być przede wszystkim przedstawienie jasnych, przejrzystych, niebudzących wątpliwości „kroków”, które pozwolą w sposób świadomy przygotować się do bycia rodzicem i dadzą twojemu dziecku szansę na zdrowy start.
1. Wizyta u ginekologa
Jeśli zamierzasz być mamą, warto, abyś przed planowanym zajściem w ciążę, odwiedziła swojego ginekologa w celu uzyskania wielu informacji. Są one istotne dla zdrowia twojego dziecka, prawidłowego przebiegu ciąży oraz rozwoju płodu.
Co powinno odbyć się podczas takiej wizyty?
1. Lekarz rozmawia o:
- prawidłowym stylu życia (odżywianiu, wysiłku fizycznym, używkach), jakich zmian należy dokonać,
- występowaniu chorób genetycznych i przewlekłych w rodzinie,
- przyjmowanych lekach, ewentualnych zmianach, np. leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny stosowane w leczeniu nadciśnienia zamienia się na metyldopę.
2. Bada:
- pobiera wymaz cytologiczny ‒ jeśli nie miałaś wykonanego tego badania w ciągu ostatniego półrocza,
- leczy ewentualne zmiany na szyjce macicy,
- leczy stany zapalne.
3. Zleca konkretne badania:
- grupy krwi,
- morfologię,
- badanie ogólne moczu,
- badania w kierunku toksoplazmozy,
- badania w kierunku różyczki.
1.1. Dlaczego te, a nie inne badania?
Grupa krwi ‒ celem oceny ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego i możliwości włączenia ewentualnej profilaktyki.
Morfologia – w której jednym z najważniejszych parametrów jest wartość hemoglobiny. Ciąża jest stanem, w którym osocze krwi (płyn, w którym znajdują się m.in. czerwone krwinki) zwiększa swoją objętość o 45 proc., natomiast ilość czerwonych krwinek (erytrocytów) o jedyne 20 proc. Ta dysproporcja powoduje fizjologiczną niedokrwistość ciężarnych.
Dlatego jeśli przed zajściem w ciążę cierpisz na niedokrwistość z niedoboru żelaza, musisz uzupełnić braki pod kontrolą lekarza (preparatami żelaza oraz ułatwiającą jego wchłanianie witaminą C).
Badanie ogólne moczu – ocena pod kątem zakażeń układu moczowego, w sytuacji występowania objawowych zakażeń ‒ zastosowanie skutecznej antybiotykoterapii jeszcze przed ciążą. Nieleczone zakażenia układu moczowego w ciąży, nawet jeśli nie dają objawów, zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej twojego dziecka, a nawet poronień!
Badania w kierunku obecności przeciwciał przeciwko toksoplazmozie czy różyczce są również niezwykle istotne. Zakażenie kobiety ciężarnej tymi chorobami niesie ze sobą niebezpieczne powikłania: rozwój wad płodu (w różyczce – triady Gregga, w toksoplazmozie – triady Sabina), poronienia, porody przedwczesne oraz zgony wewnątrzmaciczne płodu.
Wiedząc, że nie masz odporności w kierunku toksoplazmozy, powinnaś zachować podwójną ostrożność. Jak to zrobić? Przede wszystkim myjąc bardzo dokładnie warzywa, jedząc tylko i wyłącznie obrobione termicznie mięso (w żadnym wypadku nie powinien to być tatar lub krwisty stek), jeśli zapragniesz pracować w ogrodzie, to tylko i wyłącznie w rękawicach. Nie jest zalecane kupowanie nowego kota ani samodzielne oczyszczanie kuwety starego, jeśli jednak to na tobie spoczywa obowiązek sprzątania, rób to zawsze w rękawiczkach i myj ręce po każdym kontakcie ze zwierzętami.
Natomiast jeśli nie masz odporności w kierunku różyczki, należy zaszczepić się przeciwko tej chorobie.
2. Dieta przyszłych mam
Prawidłowa dieta kobiety przygotowującej się do ciąży opiera się na zasadach zdrowego żywienia. Jeśli jesteś osobą z nadwagą lub otyłą – zanim postanowisz, że chcesz zostać mamą powinnaś schudnąć.
Nadwaga i otyłość prowadzą do powikłań ciążowych:
- cukrzycy ciężarnych,
- nadciśnienia tętniczego,
- makrosomii płodu/noworodka,
- porodu przedwczesnego,
- konieczności ukończenia ciąży cięciem cesarskim,
- bólów kręgosłupa,
- obrzęków nóg,
- powstawania żylaków i hemoroidów.
Zasady zdrowego żywienia są proste:
- stosuj urozmaiconą dietę,
- spożywaj 5 posiłków dziennie,
- wykorzystuj różne źródła białka (jajka, ryby, mięso),
- jedz warzywa i owoce,
- pij ok. 2-2,5 litra płynów,
- ogranicz do zera spożywanie słodyczy,
- nie jedz produktów typu fast food,
- ogranicz picie kawy (maksymalnie jedna filiżanka dziennie),
- pamiętaj o suplementacji.
3. Suplementacja kwasem foliowym i witaminą D
Kwas foliowy bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych, jest substancją, której nasz organizm nie jest w stanie sam wytworzyć, a co za tym idzie ‒ musimy dostarczyć ją z zewnątrz (w postaci jedzenia: głównie zielone warzywa; preparatów witaminowych).
Suplementacja kwasem foliowym jest udowodnioną metodą profilaktyki występowania wad cewy nerwowej (rozszczepu kręgosłupa, bezmózgowia).
Jeśli planujesz ciążę, musisz rozpocząć suplementację najpóźniej na 4 tygodnie przed zajściem w ciążę i kontynuować przyjmowanie preparatu przez 12 tygodni ciąży.
Standardową dawką jest 400 mikrogramów (0,4 mg) kwasu foliowego, przyjmowane jeden raz dziennie.
Kobietom, które uprzednio urodziły dzieci z wadą ośrodkowego układu nerwowego lub u których w rodzinie występowały takie wady, zaleca się dawkę 4 mg na dobę.
4. Witamina D
Zalecana dawka witaminy D w zależności od wieku waha się od 800 do 2000 IU (jednostek międzynarodowych)/dobę – zależnie od masy ciała.
Szczególnie w okresie od września do kwietnia, kiedy synteza witaminy D zachodząca w skórze jest niewystarczająca.
5. Palenie tytoniu i alkohol
Jeśli jesteś osobą palącą – bezwzględnie musisz podjąć walkę z nałogiem. Rzeczą oczywistą jest zaprzestanie czynnego palenia, a w ciąży unikanie również palenia biernego.
Jeśli natomiast pijesz alkohol ‒ wyeliminuj go całkowicie ze swojej diety.
Kobiety uprawiające regularnie, tzn. 5 razy w tygodniu przez 30 minut sport:
- wykazują lepszą tolerancję wysiłku podczas ciąży i porodu,
- szybciej odzyskują sprawność fizyczną po porodzie,
- częściej rodzą drogami i siłami natury,
- mają mniejsze ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych (nadciśnienia tętniczego, cukrzycy),
- mają lepsze samopoczucie.
Sportem najczęściej zalecanym jest pływanie, z racji pozytywnego wpływu na mięśnie okolicy grzbietu, kręgosłupa i brzucha.
Natomiast wskazanymi rodzajami aktywności fizycznej już w ciąży są:
- pływanie,
- aqua aerobic,
- joga,
- spacery.
Należy unikać sportów urazowych, grożących upadkami (jazdy konnej, na nartach, snowboardu, sportów walki, nurkowania itp.).
Prowadzenie zdrowego stylu życia, czyli prawidłowe odżywianie, regularne ćwiczenia oraz rezygnacja z nałogów, jest czynnikiem zwiększającym płodność.
Nie czekaj, aż na twoim teście ciążowym pojawią się dwie kreski ‒ zacznij zmieniać swoje życie od teraz!