"Żona modna" Ignacego Krasickiego: omówienie
"Żona modna" to satyra autorstwa Ignacego Krasickiego. Została opublikowana 1 września 1779 r. Przestawiona została w formie relacji. Jakie problemy porusza?
1. "Żona modna" – krytyczny obraz polskiego społeczeństwa w XVIII w.
Akcja utworu rozgrywa się w Warszawie oraz w domku szlacheckim na wsi w drugiej połowie XVIII wieku.
Pan Piotr, młody mąż, opowiada o swoim związku znajomemu, który zapytał o powody jego niezadowolenia. Przyznaje, że nie jest szczęśliwy w małżeństwie i żałuje wejścia w związek sakramentalny.
"Żona modna" to utwór, w którym Ignacy Krasicki ze znamienną dla swojej twórczości przenikliwością kontynuuje krytykę obyczajów szlacheckiego społeczeństwa. Źle wyraża się przede wszystkim o umiłowaniu francuskiej mody. Tytułowa bohaterka satyry zaczytywała się w francuskich romansach i chciała, aby jej życie wyglądało podobnie jak w książkach. Odrzucała kulturę sarmacką. Zdecydowała nawet o przebudowie dworu szlacheckiego, który należał do Piotra, jej męża. Z wnętrza domu usunęła wszystkie ślady „niemczyzny” (przypominały o czasach saskich). W ogrodzie kazała zbudować świątynie Diany.
Żona myślała tylko o przyjemnościach, jakie może jej zapewnić mąż: balach, przyjęciach i bankietach. Chciała bawić się i przyjmować gości. Kobieta zupełnie bezkrytycznie uległa panującej modzie. Odrzucała w pełni polską tradycje kulturalną. Gardziła nią.
Jest lekkomyślna i zarozumiała. Mimo życia w luksusie, nieustannie wyrażała swoje niezadowolenie. Nie tylko zwolniła służbę i traktowała ją z wyższością, ale lekceważąco odnosiła się też do księdza plebana. Ludzi traktowała przedmiotowo.
Żona modna wyróżnia się mocno przerysowanym charakterem (co jest charakterystyczne dla satyry jako gatunku literackiego). Starała się dominować nad mężem. Bezrefleksyjnie trwoniła jego majątek, na co Piotr wyrażał zgodę.
Małżeństwo żony modnej było nie aktem miłości, ale swego rodzaju kontraktem handlowym. Mężczyzna zdecydował się ożenić, bo wówczas mógł powiększyć swój majątek.
2. Satyry Ignacjego Krasickiego
Satyra to utwór ośmieszający, piętnujący opisywane w nim zjawiska (nie zawsze wprost). Autor posługuje się ironią, kpiną, karykaturą. Opisane w utworze zjawiska czy wydarzenia są często mocno przerysowane, pokazane w "krzywym zwierciadle".
W XVIII wieku satyra stanowiła osobny gatunek literacki, który nawiązywał do starożytnych poetów rzymskich, m.in. Horacego. To oni właśnie stworzyli kanon gatunku. Pisali satyry obyczajowe, filozoficzno-moralne, ale też ostre satyry, w których piętnowali wady społeczeństwa. Miały one gawędziarski charakter, a ich tematyka związana była z problemami życia społecznego.
W polskiej literaturze satyry tworzył m.in. Ignacy Krasicki. Jej cechą charakterystyczną jest krytyka bezimienna. Zauważ, że nie znamy imienia bohaterki "Żony modnej". Autor nazywa ją "Filis" albo "Filida". Ma to na celu możliwość przełożenia cech postaci na społeczeństwo. Satyra wytyka ludzkie błędy, jednak w delikatny sposób.
Satyry były niezwykle popularne w dobie oświecenia. Miało to związek z przekonaniem o dydaktycznej roli literatury. Jej celem była walka o zmianę mentalności i poglądów panujących w społeczeństwie.
