Interpretacja wiersza: jak ją poprawnie napisać?
Interpretacja wiersza może nastręczać trudności. Zadanie to jest łatwiejsze, kiedy uświadomimy sobie, że nie ma w tym przypadku żadnego wzorca. Interpretacji może być wiele i każda z nich będzie poprawna, o ile nie będzie nadinterpretacją. Jak to rozumieć?
Termin ‘interpretacja’ pochodzi od łacińskiego słowa interpretatio i oznacza „objaśnianie”. Interpretatorem jest ten, kto próbuje wyjaśnić, o czym traktuje tekst. Tłumaczy poszczególne elementy utworu, odkrywając przed czytelnikiem ukryte w nim sensy i tajemnice.
Początków interpretacji tekstów należy szukać w starożytności. Pierwszymi interpretatorami tekstów, wówczas mówionych, byli kapłani, którzy tłumaczyli ludziom tajemnice bogów.
1. Interpretacja wiersza krok po kroku
W pierwszej kolejności trzeba określić kontekst utworu. Może to być np. biografia autora (np. Sonety krymskie należy interpretować, pamiętając o podróży Adama Mickiewicza na Krym). Istotna jest też epoka literacka, w której powstał utwór.
W kolejnym kroku rozważamy, w jakim kontekście należy rozpatrywać utwór, np. społecznym, kulturowym, politycznym, religijnym etc. Dla przykładu: „Chłopi” Władysława Reymonta to obraz życia wiejskiej społeczności w określonym momencie historycznym.
Kontekst najczęściej jest „pewny”, sprawdzony, w przeciwieństwie do interpretacji, która zawsze będzie jedynie sugestią. Nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na pytanie, co autor miał na myśli. Interpretacja zresztą nie na tym polega. Chodzi o odczytanie tego, co sami jesteśmy w stanie zrozumieć z danego tekstu.
Kiedy rozpoczynamy proces interpretacji, wówczas musimy dotrzeć do niepowtarzalnego sensu utworu. Jest to zadanie trudne, bo wymaga odnalezienia znaczeń w niekiedy trudno uchwytnych pokładach tekstu.
Interpretacje mogą być różne. Kowalski może inaczej rozumieć tekst niż Nowak. I każdy z nich ma rację i prawo do wyrażenia swojego sądu. Ale uwaga: nie ma zgody na całkowitą dowolność interpretacyjną, bo oznaczałoby to brak wspólnych korzeni kulturowych.
2. Interpretacja wiesza a hermeneutyka
Hermeneutyka to sztuka interpretacji tekstów literackich zapoczątkowana w starożytnej Grecji. Na początku obejmowała wyłącznie teksty religijne, dopiero Friedrich Schleiermacher na przełomie XVIII i XIX wieku zapoczątkował objęcie działaniami hermeneutycznymi wszystkich utworów.
Według założeń hermeneutyki interpretacja jest próbą dotarcia do niejawnego sensu tekstu. Między autorem a interpretatorem zachodzi swego rodzaju relacja, co sprawia, że zniesiona zostaje opozycja pomiędzy tekstem a osobą, która ma go analizować. Sama interpretacja nie ma sztywnych reguł czy metod.
3. Co to jest nadinterpretacja?
Błędna w swym założeniu jest nadinterpretacja tekstu, która zawiera wnioski wysnute z przesłanek jawnie sprzecznych z tym, co zawiera utwór. Jest też oparta na błędnym rozumieniu słów czy też umieszczeniu utworu w epoce, do której nie należy. Dokonuje uogólnień, które nie pochodzą z tekstu, ale tzw. „obiegowych prawd”.
