Żółtaczka wcześniacza
Żółtaczka wcześniacza, to żółtaczka fizjologiczna, która pojawia się praktycznie u wszystkich przedwcześnie urodzonych dzieci. Wynika ona z niedostatecznie rozwiniętego układu enzymatycznego wcześniaka, który nie jest zdolny do przekształcania bilirubiny (żółty barwnik). Żółtaczka u wcześniaków pojawia się po pierwszej dobie życia i w porównaniu do dzieci urodzonych w terminie, może trwać bardzo długo. Żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia, często ustępuje samoistnie.
1. Przyczyny i objawy żółtaczki u wcześniaków
Żółtaczka fizjologiczna pojawia się w wyniku gwałtownego rozpadu dużej ilości erytrocytów, które zawierają barwnik – bilirubinę. W wyniku pojawienia się pewnej ilości bilirubiny we krwi następuje zabarwienie skóry oraz twardówek oczu na kolor żółty. Podczas ciąży bilirubina przez łożysko transportowana jest do wątroby matki, gdzie zostaje połączona z kwasem glukuronowym w postać sprzężoną, nieaktywną. Po porodzie proces sprzęgania bilirubiny przejmuje wątroba noworodka. Czasami jednak układ enzymatyczny nie jest w pełni wykształcony, szczególnie u wcześniaków, w wyniku czego zwiększa się poziom wolnej bilirubiny we krwi.
Żółtaczka u wcześniaków pojawia się najczęściej po pierwszej dobie życia. Żółtaczka ujawniająca się w pierwszej dobie najczęściej jest objawem patologicznym i wymaga dokładnej diagnostyki. Największe jej nasilenie następuje w szóstym lub siódmym dniu życia, po czym stopniowo ustępuje, przy czym może utrzymywać się aż do trzech tygodni. W żółtaczce fizjologicznej najpierw następuje zażółcenie twarzy, tułowia, a później dłoni i stóp. Ustępowanie objawów odbywa się natomiast w odwrotnej kolejności.
Poziom bilirubiny u dzieci urodzonych przedwcześnie nie powinien przekraczać 257 mikromoli na litr (15 mg/dl). W przypadku, gdy stężenie bilirubiny we krwi jest wyższe lub utrzymuje się przez bardzo długi czas, biorąc pod uwagę dobrą rozpuszczalność bilirubiny w tłuszczach, może dojść do procesu przechodzenia jej przez barierę krew-mózg. Powoduje to żółtaczkę jąder postawy mózgu (encefalopatia bilirubinowa), w konsekwencji czego pojawiają się zaburzenia neurologiczne.
2. Diagnostyka i leczenie żółtaczki u wcześniaków
Każde nowo narodzone dziecko, nie tylko wcześniaki, powinno zostać przebadane na występowanie żółtaczki fizjologicznej. Badanie wykonuje się w 8.-12. godzinie pierwszej doby życia. Stężenie bilirubiny bada się z próbki krwi wcześniaka. Żółtaczka fizjologiczna wymaga odróżnienia od żółtaczki patologicznej, która może pojawić się jako konsekwencja konfliktu serologicznego, zakażeń, ale także może wynikać z chorób wątroby dziecka, istnienia przeszkód w wydalaniu barwnika z organizmu noworodka lub z zakażenia wirusem żółtaczki. Jeżeli u wcześniaka podejrzewana jest żółtaczka patologiczna, oprócz badania krwi, wykonywanych jest jeszcze kilka innych badań, jak badanie USG jamy brzusznej dziecka, oznaczenie grupy krwi matki i dziecka oraz opracowanie serologiczne.
Fizjologiczna żółtaczka u wcześniaków nie wymaga leczenia. Należy odpowiednio nawadniać i karmić noworodka. Częste podawanie pokarmów sprzyja zwiększonemu wypróżnianiu, a to zwiększonemu wydalaniu bilirubiny z organizmu dziecka. Czasami wcześniakom dodatkowo podawany jest płyn dożylnie. W przypadkach, gdy poziom bilirubiny jest bardzo wysoki i istnieje ryzyko przejścia jej do ośrodkowego układu nerwowego, niezbędna jest transfuzja krwi u wcześniaków. Czasami pomocna jest fototerapia – naświetlanie specjalnym białym lub niebieskim światłem, w wyniku czego bilirubina ulega przemianom chemicznym, co ułatwia i przyśpiesza jej wydalanie z organizmu noworodka.