Przygotowanie do przyjścia na świat
Do porodu przygotowuje się nie tylko kobieta, ale również i dziecko. Kiedy dziecko znajdzie się już na tym świecie, wszystkie jego narządy muszą być gotowe do podjęcia swoich funkcji samodzielnie, zarówno jako oddzielny narząd, jak i element większego zespołu.
1. Przygotowanie do porodu
Układ oddechowy dziecka wykształcony już jest w siódmym miesiącu. Dlatego też wcześniaki, które przyszły na świat w tym czasie oddychają samodzielnie i płaczą, choć nie tak silnie jak w 9 miesiącu. Noworodek, który przyszedł w terminie na świat przez pierwsze dwa tygodnie oddycha 45 razy na minutę, a później 18-25 razy na minutę.
Kiedy dziecko przebywa w brzuchu matki, otrzymuje tlen i wydala dwutlenek węgla za pośrednictwem pępowiny i łożyska. Płuca płodu są częściowo zapadnięte, a częściowo wypełnione płynem owodniowym, który się usuwa. W momencie gdy pępowina zostanie przecięta i podwiązana, dziecko nie otrzymuje od matki tlenu.
W jego krwi zaczyna gromadzić się dwutlenek węgla. Gdy jego stężenie się powiększy, pobudzony zostaje ośrodek oddechowy w mózgu. Dzięki temu następuje skurcz klatki piersiowej i przepony. Gdy klatka podnosi się, przepona przesuwa się do dołu, tworząc miejsce na rozprężenie płuc. Pierwszy oddech jest głęboki i podczas niego dziecko wydaje pierwszy krzyk.
Podczas pierwszego wdechu również krążenie krwi musi dostosować się do nowych warunków. Podczas rozwoju płodu nie ma krążenia płucnego – krew przepływa z prawego przedsionka do lewego, a utlenienie następuje, gdy krew wymieni się z krwią matki. Gdy dziecko urodzi się otwór pomiędzy przedsionkami zamyka się powoli, a krew zaczyna płynąć do płuc.
2. Rozwój płodu
Podczas rozwoju płodu występują naczynie krwionośne łączące tętnicę i żyłę nieczynnych płuc. W momencie rozpoczęcia czynności płuc połączenie to zamyka się. Całkowite zamknięcie i zrośnięcie przewodu tętniczego następuje jednak dopiero w 3. miesiącu po urodzeniu. Naczynie krwionośne, które łączy serce dziecka bezpośrednio z żyłą pępowinową, przeprowadza krew pępowinową do wątroby, a następnie do serca płodu. Po przecięciu pępowiny krew z trzewi płodu przedostaje się do serca za pośrednictwem innego naczynia krwionośnego, a mianowicie żyły głównej dolnej.
Gdy nadchodzi data porodu jego tętno wynosi 125-130 na minutę. Większe zapotrzebowanie na tlen powoduje, że wzrasta liczna czerwonych krwinek i hemoglobiny. Po kilku dniach ich poziom stabilizuje się. By nie doszło krwawień u dziecka, podaje się mu witaminę K. Ponieważ wątroba jeszcze nie w pełni funkcjonuje, u około połowy noworodków pojawia się żółtaczka.
Układ pokarmowy jest rozwinięty na długo przed datą porodu. W czwartym miesiącu ciąży płód potrafi już ssać i połykać płyn owodniowy, który ma pewną wartość odżywczą. Kilka dni po urodzeniu dziecko wydala pierwszy stolec – tzw. smółkę. W jej skład wchodzą wody płodowe, maź płodowa, złuszczony nabłonek śluzówki przewodu pokarmowego, bilirubina, cholesterol, biliwerdyna.
Gromadzona pod skórą tkanka tłuszczowa w ostatnim miesiącu ciąży chroni noworodka przed utratą ciepła. Gdy przychodzi termin porodu, jego temperatura jest taka sama jak matki, następnie spada o jeden stopień, by po kilku godzinach podnieść się do takiego poziomu jak u dorosłej osoby. W pierwszym okresie rozwoju noworodek zużywa zapasy tkanki tłuszczowej, a następnie wykorzystuje pokarm do wytworzenia energii.